Igołomia-Wawrzeńczyce

Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce

gmina wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
TERC	1206022
Siedziba	Wawrzeńczyce
Wójt	Barbara Gładysz (2024)
Powierzchnia	62,59 km²
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności	7702[1]
• gęstość	123 os./km²
Nr kierunkowy	12
Kod pocztowy	32-125
Tablice rejestracyjne	KRA
Adres urzędu: Wawrzeńczyce 57 32-125 Wawrzeńczyce
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 15 Liczba miejscowości 14
Położenie na mapie województwa małopolskiego Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce
Położenie na mapie Polski Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce
50°07′N 20°20′E/50,112778 20,325278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce – położona jest w województwie małopolskim na wschód od Krakowa wzdłuż drogi krajowej nr 79 Kraków – Sandomierz. Gmina od zachodu graniczy z miastem Krakowem, od północy z gminami Koniusza, Proszowice, od wschodu z gminą Nowe Brzesko. Południową granicę gminy stanowi rzeka Wisła na długości 14 km, za rzeką gmina Niepołomice.

W latach 1918–1939 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego. W latach 1975–1998 gmina była położona w województwie krakowskim.

Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce jest eksklawą powiatu krakowskiego; od reszty powiatu odcięta jest przez Kraków i gminę Koniusza powiatu proszowickiego.

Na terenie gminy funkcjonuje lotnisko Kraków-Pobiednik Wielki^[2].

Struktura powierzchni

Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce ma obszar 62,59 km² (2002), w tym^[3]:

• użytki rolne: 88%;
• użytki leśne: 0%.

Gmina zajmuje 5,09% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2017 r. gminę zamieszkiwały 7702 osoby, w tym^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7702	100	3903	50,7	3799	49,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	123		62,4		60,7

Piętnasta pod względem liczby mieszkańców gmina, na 17 gmin powiatu krakowskiego.

Herb, flaga, pieczęć^[5]

Herb Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce

Ustawa o samorządzie terytorialnym z 8 marca 1990 r. zezwala radom gmin i miast podejmować uchwały dotyczące ich symboliki (herbu, chorągwi i pieczęci). Ani gmina Igołomia, ani gmina Wawrzeńczyce nigdy w historii nie posiadała swojego herbu gminnego. W odróżnieniu od zaboru austriackiego gdzie od reform 1867 roku praktycznie, każda gmina i wioska miały prawo do swoich samorządowych symboli. W zaborze rosyjskim w użyciu był tylko dwugłowy carski orzeł. Dopiero w ostatnich latach przed I wojną światową zezwolono niektórym powiatom i gminom na używanie własnych pieczęci. Napis na otoku był dwujęzyczny, a znak lub godło niewiele miało wspólnego z tradycją polską (na ogół były to kłosy zbóż, narzędzia rolnicze, zwierzęta domowe itp.). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku w zasadzie w użyciu był tylko herb państwowy. Niektóre sołectwa i gminy używały jeszcze carskich pieczęci, wycinając wcześniej rosyjskie litery.

W kancelariach niektórych majątków ziemskich międzywojennej Polski, w tym w woj. kieleckim, do którego należały ziemie gminy Igołomia-Wawrzeńczyce, w użyciu były herby rodowe właścicieli. W gminie Igołomia-Wawrzeńczyce takiej pieczęci używała administracja majątku Morstinów w Igołomi i Żydowie.

Jednak gmina to nie tylko jej siedziba Wawrzeńczyce, ale zbiór kilkunastu podmiotów – sołectw. Mieszkańcy każdego z nich powinni utożsamiać się z gminnym herbem, flagą i pieczęcią. Symbole gminne powinny łączyć mieszkańców, a nie dzielić. Projektując herb gminy należało uwzględnić zarówno oczekiwania mieszkańców, podstawowe kanony heraldyczno-weksylologiczne, jak i wyniki badań archiwalno-historycznych.

W wyniku poszukiwań archiwalno-historycznych dotyczących herbu ustalono:

1. Zwierzyniecki klasztor Sióstr Norbertanek używał herbu: w polu czerwonym, srebrny gryf w prawo. Jest to herb fundatora – Jaksy Gryfity. Opisany herb jest odniesieniem do Pobiednika Wielkiego, Pobiednika Małego i Zofipola (Igołomi Małej).

2. Herbem Czewoja (Lzawa) pieczętował się fundator (z roku 1325) kościoła w Igołomi Stanisław i Jan z Boturzyna. Herb: w polu błękitnym dwie podkowy srebrne w pas czołem do siebie, między nimi krzyż (miecz) srebrny.

3. Herb Odrowąż był rodowym znakiem biskupa Iwo Odrowąża fundatora kościoła w Wawrzeńczycach w roku 1223. W polu czerwonym srebrna strzała na srebrnej zawiasie kotłowej rozwartej takaż rogacina w słup. Herbem Odrowąż posługuje się również klasztor cystersów w Mogile, którego fundatorem był również Iwo Odrowąż.

4. Herb Korab był rodowym znakiem biskupa Zadzika z I poł. XVII wieku, którego wizerunek znajduje się przy wejściu północnym w Wawrzeńczycach. Herb w polu czerwonym złoty korab, ze srebrną kolumną i złotą koroną na niej.

5. Kościół (i plebańska część Igołomi) jako beneficjum profesury Akademii Krakowskiej (Uniwersytetu Jagiellońskiego), ściślej kustodii św. Floriana z Kleparza, której beneficjentem był każdorazowy rektor tejże Akademii, używała herbu Uniwersytetu Jagiellońskiego polu błękitnym dwa złote skrzyżowane berła i takaż korona nad nimi.

6. Właścicielkami Tropiszowa były siostry benedyktynki ze Staniątek. Herbem klasztoru jest w polu błękitnymi srebrny gryf w prawo. Jest to herb fundatora klasztoru – Jaksy Gryfity. Jako odniesienie do wielowiekowego związku Tropiszowa z tym klasztorem.

7. Herb Kapituły Krakowskiej: w polu błękitnym trzy korony złote w rozstrój. Nawiązanie do wielowiekowej przynależności Wawrzeńczyc, Wygnanowa i Żydowa do dóbr biskupich.

8. W kościele w Wawrzeńczycach był w ołtarzu kaplicy śś. Kryspinów (patrona cechu szewskiego) herb (prawdopodobnie miejski) pół Gozdawy: w polu błękitnym pół lilii srebrnej. Jest to domniemany herb miasta Wawrzeńczyce, ale z całą pewnością – cechu szewskiego Wawrzeńczyc.

9. Również w kościele w Wawrzeńczycach nad bocznym wejściem znajduje się herb Nieczuja (z XV lub początku XVI wieku): w polu czerwonym ostrzew złota z trzema sękami w prawo i dwoma w lewo. Wiadomo, że herbem tym pieczętowali się Ślascy, przez pewien czas właściciele Dobranowic, Poborowic i Rudna Górnego.

10. Po lewej stronie ołtarza kościoła w Wawrzeńczycach znajduje się herb Nowina w polu błękitnym srebrna kotwa, nad nią złoty krzyż.

11. Na chrzcielnicy w kościele w Igołomi znajduje się herb Przyjaciel: w polu błękitnym, na złotej misie czerwone serce przebite srebrną strzałą w prawo skos.

12. Zarówno Wodziccy, jak i Morstinowie gospodarze pałacu w Igołomi używali herbu Leliwa: w polu błękitnym złoty półksiężyc rogami do góry, nad nim złota sześciopromienna gwiazda.

13. Na terenie gminy w przeszłości mieli swoje rodowe gniazda przedstawiciele rodu rycerskiego Stary Koń.

Rada Gminy w dniu 29.01.2002r. podjęła uchwały w sprawie przyjęcia herbu, flagi i pieczęci gminy Igołomia-Wawrzeńczyce.

Herb Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce:

Tarcza późnogotycka typu hiszpańskiego. W błękitnym polu tarczy dwa złote skrzyżowane berła, nad nimi pół lilii heraldycznej srebrnej ze złotym pierścieniem. Błękitna barwa pola tarczy nawiązuje do kościelnej własności większości miejscowości wchodzących w skład Gminy a także barwę tarczy herbowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego niektórzy rektorzy i profesorowie byli każdorazowo proboszczami, a tym samym beneficjentami części Igołomi przez kilka stuleci. Wizerunek herbu Uniwersytetu Jagiellońskiego znajduje się w kościele parafialnym w Igołomi. Pół lilii (połowa herbu Gozdawa) występuje na pieczęciach biskupich jako właścicieli Miasta Wawrzeńczyce. Godło to, występowało na tarczy, którą był zdobiony ołtarz kaplicy cechowej św. Kryspinów w kościele parafialnym Wawrzeńczyc. Kaplica i ołtarz uległ zniszczeniu w wyniku ostrzału artyleryjskiego w czasie I wojny światowej. Dokładny opis ołtarza i herbu znajduje się w pracy ks. Jana Wiśniewskiego „Dekanat Miechowski”, Radom 1913. Występujące w herbie barwy symbolizują: srebrny wolność i niewinność, a złoty dostojeństwo, ciepło, światło i bogactwo tych ziem.

Flaga Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce

Flagą jest prostokątny płat o proporcjach 5 : 8, dzielony w pas w proporcjach 4 : 1, w barwach: żółtej i błękitnej; pośrodku szerokiego pasa herb gminy. Występujące na fladze podstawowe barwy wywodzą się od barw herbu gminnego. Błękit symbolizuje Matkę Bożą, władzę duchowną (większość wiosek należała do biskupa krakowskiego i zakonów: zwierzynieckich, norbertanek, staniąckich benedyktynek, tynieckich i sieciechowskich benedyktynów oraz mogilskich cystersów), a ponadto błękitne niebo nad Gminą Igołomia-Wawrzeńczyce przywiązanie do wiary katolickiej, prawdy, lojalności, wierności i stałości. Żółty symbolizuje Boski Majestat, słońce, łany zbóż, a także wspaniałomyślność, życzliwość i światło.

Pieczęć Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce

Koło o średnicy 30–35 mm. W otoku napis „GMINA IGOŁOMIA – WAWRZEŃCZYCE”, podstawy wyrazów „IGOŁOMIA-WAWRZEŃCZYCE” skierowane do środka pieczęci. W środku pieczęci godło z herbu gminy.

Samorząd^[6]

Wójt

mgr inż. Barbara Gładysz

Rada Gminy

Rada Gminy 2014-2018

Okręg nr 1 – Igołomia: Grzegorz Gliksman

Okręg nr 2 – Igołomia: Zuzanna Stawinoga

Okręg nr 3 – Zofipole: Sławomir Luty

Okręg nr 4 – Tropiszów: Artur Stępa

Okręg nr 5 – Tropiszów: Stanisław Gas

Okręg nr 6 – Odwiśle: Paweł Żabicki

Okręg nr 7 – Pobiednik Wielki: Łukasz Sendor

Okręg nr 8 – Pobiednik Mały, Koźlica: Mateusz Paluch

Okręg nr 9 – Wawrzeńczyce I: Konrad Komenda

Okręg nr 10 – Wawrzeńczyce I: Beata Włodarczyk

Okręg nr 11 – Wawrzeńczyce II: Mateusz Rusek

Okręg nr 12 – Złotniki: Angelika Waszkiewicz

Okręg nr 13 – Dobranowice: Łukasz Jasonek

Okręg nr 14 – Rudno Górne: Przemysław Matjas

Okręg nr 15 – Stręgoborzyce, Wygnanów, Żydów: Konrad Szterleja

Urząd^[7]

Przewodniczący Rady Gminy	Paweł Żabicki
Zastępca Przewodniczącego	Grzegorz Gliksman
Wójt Gminy	Barbara Gładysz
Zastępca Wójta Gminy	Łukasz Sendor
Sekretarz Gminy	Iwona Kubik
Skarbnik Gminy	Adam Grudzień

Sołectwa

Dobranowice, Igołomia, Koźlica, Odwiśle, Pobiednik Mały, Pobiednik Wielki, Rudno Górne, Stręgoborzyce, Tropiszów, Wawrzeńczyce I, Wawrzeńczyce II, Wygnanów, Złotniki, Zofipole, Żydów.

Honorowi obywatele

Rada Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce Uchwałą nr VIII/69/11 z dnia 30.05.2011 r. ustanowiła tytuły „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” oraz „Zasłużony dla Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” oraz uchwaliła regulamin ich nadawania.

Tytuł „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” może być nadany osobom nie będącym mieszkańcami Gminy za wybitne zasługi dla Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce.

Tytuł „Zasłużony dla Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” może być nadany osobom, które w istotny i wyróżniający sposób przyczyniły się do rozwoju i promocji Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce.

Tytuły Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” i „Zasłużony dla Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” nadaje Rada Gminy w drodze uchwały na wniosek Kapituły.

Przyznane wyróżnienia

Poseł Ireneusz Raś – W dniu 28 lipca 2015 r. Rada Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce Uchwałą Nr VII/49/2015 nadała Ireneuszowi Rasiowi posłowi na Sejm RP tytuł „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” jako najwyższe wyróżnienie i uznanie.

Ksiądz Infułat Jerzy Bryła – W dniu 25 czerwca 2013 r. Rada Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce Uchwałą Nr Xxix/264/2013 nadała księdzu infułatowi Jerzemu Bryle tytuł „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” jako najwyższe wyróżnienie i uznanie.

Poseł Jarosław Gowin – W dniu 5 lipca 2011 r. Rada Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce Uchwałą Nr X/91/2011 nadała posłowi Jarosławowi Gowinowi tytuł „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” jako najwyższe wyróżnienie i uznanie.

Wicemarszałek Wojciech Kozak – W dniu 5 lipca 2011 r. Rada Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce Uchwałą Nr X/91/2011 nadała wicemarszałkowi województwa małopolskiego Wojciechowi Kozakowi tytuł „Honorowy Obywatel Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce” jako najwyższe wyróżnienie i uznanie.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego:^[8]

• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Dobranowicach,
• Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Igołomi,
• Pałac Wodzickich w Igołomi,
• Kuźnia w zespole pałacowym w Igołomi,
• Kościół św. Zygmunta i św. Marii Magdaleny w Wawrzeńczycach.

Religia

• Kościół rzymskokatolicki: 3 parafie
• Świadkowie Jehowy: zbór^[9]

Sąsiednie gminy

Drwinia, Kocmyrzów-Luborzyca, Koniusza, Kraków, Niepołomice, Nowe Brzesko, Proszowice

Przypisy

1. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Polska Akademia Dostępności -P.A.D.- PAD Polska Akademia Dostępności -P.A.D.-, Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce [online], www.igwa.pl [dostęp 2018-05-18]  (pol.).strona główna serwisu
3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
4. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-08-13] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
5. Polska Akademia Dostępności -P.A.D.- PAD Polska Akademia Dostępności -P.A.D.-, Herb, flaga, pieczęć - Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce [online], www.igwa.pl [dostęp 2018-05-18]  (pol.).
6. Polska Akademia Dostępności -P.A.D.- PAD Polska Akademia Dostępności -P.A.D.-, Samorząd - Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce [online], www.igwa.pl [dostęp 2018-05-18]  (pol.).
7. Urząd – Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce. [dostęp 2022-11-30].
8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
9. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14] .