Brzuchowice (2008) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Zawód |
reżyser, scenarzysta, producent filmowy, artysta plastyk, fotograf |
Współmałżonek |
Tamara Podolczak |
Lata aktywności |
od 1985 |
Ihor Podolczak (ukr. Ігор Подольчак; ur. 9 kwietnia 1962 we Lwowie) – ukraiński reżyser filmowy, scenarzysta, producent filmowy, fotograf, artysta plastyk oraz kurator wystaw sztuki współczesnej. Członek Ukraińskiej Akademii Filmowej[1].
Absolwent Akademii Sztuk Pięknych (z wyróżnieniem, 1984) we Lwowie. Uczestnik ponad 150 międzynarodowych wystaw sztuki na Ukrainie i świecie, laureat 25 z nich[2]. Jedna z 25 wystaw personalnych artysty była pierwszą w historii wystawą sztuki w kosmosie[3], przeprowadzoną na pokładzie stacji kosmicznej Mir 25 grudnia 1993 roku. W dorobku filmowym Ihora Podolczaka znajdują się obecnie dwa pełnometrażowe filmy (Las Meninas (2008)[4], Delirium (2013)[5]) i jeden krótkometrażowy (Merry-Go-Round (2017)[6]).
Podolczak jest także współzałożycielem twórczego stowarzyszenia „Fond Mazocha” (razem z Ihorem Diuryczem i Romanem Wiktiukiem) i współautorem wszystkich akcji i projektów realizowanych w jego ramach. Mieszka i pracuje w Kijowe oraz Lwowie.
W 2014 roku redakcja ukraińskiej edycji magazynu Forbes uznała Ihora Podolczaka jednym z 10 wybitnych reżyserów filmowych Ukrainy[7].
Ihor Podolczak pracuje w różnych technikach artystycznych: malarstwo, grafika, fotografia, video-art, happeningi. Na początku kariery dominującą była grafika, co wiąże się z tym, iż w ZSRR trudno było przedstawiać prace malarskie za granicą, a mała grafika doskonale nadawała się do przesyłek pocztowych. Poczynając od lat 90. ubiegłego stulecia aktywnie dołącza do swojej działalności praktycznie wszystkie gałęzie artystyczne. W połowie lat 90. – akcje artystyczne i performance, pod koniec lat 90. – wideoart.
W malarstwie Podolczaka problem cielesności, a przede wszystkim kwestia oglądania cudzego ciała, stają się motywami przewodnimi. Istota ludzka została sprowadzona przez artystę do poziomu cielesnego, a samo ciało zmienione w przedmiot – w pozbawiony wszelkich atrybutów psychologicznych obiekt[8].
Do początku lat 90. w malarstwie były wykorzystywane farby olejowe, a obrazy były z reguły niedużych formatów (do 1 m). Później tylko akryl i płótno, rozmiar którego się powiększył (do 2,5 m). „Technika mieszana” – nazewnictwo umowne unikatowej technologii, będącą kombinacja monotypii i malarstwa akrylowego na papierze z następującym naklejaniem na płótnie. Do połowy lat 90. prace wykonane tą techniką były wystawiane[9] pod pseudonimem O. Serdiuk[10].
Grafiką warsztatową zajmuje się od 1981 roku. W swoich pracach wykorzystuje techniki akwaforty, akwatinty, miedziorytu, suchej igły. Z reguły łączy wymienione techniki osiągając tym samym niewiarygodnej głębi czarnego, szerokiego rozpięcia szarości, różnorodnych faktur i reliefów[11]. Pracuje na płatach cynkowych. Format prac wariuje pomiędzy miniaturą (2x3 cm) do wielkich prac (50x40 cm), co jest mało charakterystyczne dla techniki intaglio.
Fotografią zaczął się zajmować jeszcze podczas studiów. Do 1996 roku fotografie były wystawiane pod pseudonimem Gor Gori. W większości były to fotografie czarno-białe, kolorowane farbami winylowymi. Później zaczął wykorzystywać technikę solaryzacji. Od roku 2000 zaczął wykonywać kolorowe zdjęcia. Fotografuje zarówno modele, jak i naturę nieożywioną. Wykorzystuje średnioformatową kamerę Mamiya RB67 z różnorodną optyką. Często wykorzystuje kolorowe oświetlenie. Format waha się od 15 cm do 1 m po stronie długiej. Zdjęcia Podolczaka są drukowane w różnych wydaniach fotograficznych: elitarnych („Scenario”, The Art Photography Magazine, Wielka Brytania)[12], fetyszystycznych (Secret, Belgia) i nawet praktycznie pornograficznych („Nu”, Włochy)[13][14].
W 1992 roku polskie wydawnictwo książki artystycznej[15] Correspondance des Arts (Łódź) wydało książkę Jakob Böhme z oryginalnymi akwafortami Podolczaka[16], integrowanymi z ręcznie wyrobionym papierze długości 8 m. Książka cieszyła się wielką popularnością na międzynarodowych jarmarkach książkowych i była nagrodzona brązem w konkursie Najlepsza Książka świata na Targi Książki we Frankfurcie nad Menem w 1994 roku, Walter Tiemann Prize na targach książkowym w Lipsku w tym samym roku, odznaczona nagrodą Najlepsza Książka Roku przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek (Warszawa) w 1992 roku. Książka brała udział w pierwszej ekspozycji Ukrainy[17] na Biennale w São Paulo, Brazylia (1994)[18]. W 1995 roku polskie wydawnictwo Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi wydało książkę Podolczaka pod tytułem Gilgamesz[19] z tekstami Craig Raine.
W 1991 roku wspólnie z Igorem Dyuryczem[20] i Romanem Wiktiukiem założył twórczą spółkę Fond Masocha, która odznaczyła się szeregiem prowokujących akcji artystycznych w okresie z 1994 po 2004 rok w Wielkiej Brytanii (2001 rok, Najlepsi artyści dwudziestego wieku), na Ukrainie (Marka – ukraińskie, kurator – Jerzy Onuch); 2000, Ostatnia trasa koncertowa na Ukrainie; 1998, Bezpredel s/masochizmu; 1995, Świeże gazety dla... (kurator – Marta Kuźma); 1994, Mauzoleum dla prezydenta; 1993, Sztuka w kosmosie, w Rosji 1997, Bezpredel humanizmu (Władywostok, współproducenci: Dmytro Kulikow i Tymofij Sergiejcew)[21]; 1995, Ostatni pogrom żydowski (Moskwa, galeria Gelmana) oraz w Niemczech (1995, Wszystkiego najlepszego z okazji Dnia Zwycięstwa, panie Müller, Berlin).
Działalność wystawiennicza rozpoczęła się w 1985 roku. Brał udział w ponad 160 międzynarodowych wystawach, jest laureatem 25 z nich w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Korei Południowej, Polsce, Norwegii, Hiszpanii na Ukrainie oraz Łotwie. W latach 1989–2018 odbyło się 27 wystaw indywidualnych w Wenecji, Londynie, Moguncji, Kijowie, Monachium, Łodzi, Bayreuth, Bridewood (Australia), Seulu, Lwowie, Hobarcie, Cadaqués, Paryżu, Koninie, Poznaniu, Gross-Gerau (Niemcy).
Jedną z wystaw indywidualnych była pierwszą w historii wystawa sztuki w kosmosie[22] na pokładzie rosyjskiej stacji kosmicznej Mir 25 stycznia 1993 roku. Ten projekt („Sztuka w kosmosie”) po raz pierwszy reprezentował Ukrainę w 1994 roku[23] na Biennale w São Paulo, Brazylia.
Prace Podolczaka znajdują się w 26 muzeach i kolekcjach publicznych w Australii, Bośni i Hercegowiny, Wielka Brytania, Izraelu, Włochach, Kubie, Macedonii Północnej, Niemcach, Norwegii, Polski, Rosji, Stanach Zjednoczonych, Francji, Ukrainy, Egiptu:
W latach 1990–1995 był aktywnie zaangażowany w działalność kuratorską. Organizował głównie wystawy, współpracując z Muzeum Historii Religii we Lwowie, które zapewniało pomieszczenia i zasoby organizacyjne. To właśnie w tym muzeum Podolczak zorganizował Międzynarodowe Biennale grafiki „Interdruk” – pierwszą wystawę tego typu na terytorium ZSRR. Odbyli się 2 wystawy w 1989 i 1991 roku[24].
W latach 1990–1992 zorganizował szereg wystaw artystów zagranicznych na Ukrainie i ukraińskich za granicą[10]. W 1993 roku zorganizował wystawę pamiątkową Bruno Schulz, w 1995 wystawę „Projekt koncepcyjny pomnika Masochowi”, w latach 1998–1999 projekt ekspozycyjno-wydawniczy Corpus Delicti (Post erotyczna fotografia artystyczna)[25], w 2004 r. (z Igorem Duryczem) pod szyldem „Instytut Kultury Współczesnej”. Zorganizował w Kijowie charytatywną aukcję na rzecz Muzeum Narodowego Czas mecenata[26][27].
Filmy Igora Podolczaka charakteryzują się odejściem od tradycyjnej formy narracji, hermetycznością ukazywanego świata, zrównoważoną budową kadru, niespodziewanym kątem ujęcia oraz skrajnią dialektyką w podejściu do reprezentowania czasu-przestrzeni. Przestrzeń zarówno w Las Meninas, jak i w Delirium jest szczelna, ciężko się w jej obrębie poruszać, jest ona jednocześnie męcząca i dla bohaterów filmu, i dla widzów, którzy ich obserwują, co z kolei odzwierciedla czas „końca historii”, jego somnambulizm, bezsilność, chorobliwość, sytuację bez wyjścia.
Las Meninas (2008 rok, Ukraina) – debiutancki pełnometrażowy film. Światowa premiera[28] odbyła się w programie konkursowym[29] na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Rotterdamie w 2008 roku. Film wziął udział w 27 międzynarodowych festiwalach filmowych, w 10 z nich w programie konkursowym, w innych w oficjalnej selekcji. W rankingu «Podsumowanie ukraińskiej kinematografii» przeprowadzonym przez Biuro ukraińskiego dziennikarstwa filmowego oraz Państwowa asocjacją kinematografii Las Menians znalazł się w dwudziestce najlepszych ukraińskich filmów 1992–2011 lat[30].
Delirium (2012, Ukraina, Czechy) – drugi pełnometrażowy film[31] Ihora Podolczaka. Punktem wyjścia do napisania scenariusza stała się powieść «Induktor»[32] ukraińskiego pisarza i dziennikarza Dmytra Bielańskiego. Zdjęcia do filmu trwały z 2008 po 2010 rok. Według Mail.ru Delirium znalazł się w rankingu dziesięciu najlepszych ukraińskich filmów 2012 roku[33]. Światowa premiera filmu odbyła się 4 marca 2013 roku w programie konkursowym «Tydzień reżyserów»[34] na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Porto w 2013 roku.
Merry-Go-Round (2017, Polska, Ukraina. 5 min) – pierwszy krótkometrażowy film[35]. Producentami filmu razem z Ihorem Podolczakiem byli Igor Diurycz, Lilia Młynarycz; koproducentami: Maksym Asadczy i Sergiusz Niedzielski. Operator filmowy – Sergiusz Mychalczuk, dyrektor artystyczny – Swietłana Makarenko. Muzykę do filmu stworzył Oleksandr Szczetyński[36]. Światowa premiera filmu odbyła się 9 lipca 2017 roku w Australii w ramach Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Perth «Revelation»[37]. Film został nominowany do nagrody za najlepszy ukraiński krótkometrażowy film na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Odessie[38].
Merry-Go-Round został pokazany w konkursach na Fantasporto – Oporto International Film Festival (Portugalia)[39], Skepto International Film Festival (Włochy)[40] oraz w programie oficjalnym na Brisbane Film Festival (Australia), Braunschweig International Film Festival (Niemcy)[41].
Nagrody:
Nominacje:
Od 1997 r. Podolczak jest zaangażowany w opracowanie politycznych kampanii wyborczych[53] na Ukrainie[54] i w Rosji. Razem z Igorem Diuryczem opracował kampanii wyborcze:
Klasyką plakatu politycznego stali się prace Podolczaka Wszystko będzie dobrze (Wesele (1999)), A ty kupujesz ukraińskie (1999), Wszystko będzie OK (1999)[59][60]. W serii plakatów Nas Łączy miłość (2002), Podolczak po raz pierwszy w reklamie politycznej wykorzystał motywy homoseksualne.
Był członkiem jury międzynarodowych wystaw artystycznych i festiwali filmowych:
W 1991 roku prowadził wykłady na uniwersytetach australijskich w Hobarcie i Melbourne.