International Docking Adapter

IDA-1 podczas przygotowań do startu

International Docking Adapter (IDA) (po ang. Międzynarodowy Adapter Dokujący) – adapter dokujący Międzynarodowej Stacji Kosmicznej pozwalający na współpracę systemów APAS i IDSS. Adaptery IDA są przeznaczone do zamontowania na Pressurized Mating Adapter (PMA) nr 2 i 3, które z kolei będą umieszczone na module Harmony^[1].

Konstrukcja i montaż

Adapter IDA-2 przed wyniesieniem na orbitę

Porty PMA, które były wykorzystywane podczas lotów wahadłowców, wyposażone są w technologię dokującą APAS-95. Jednak nowe statki kosmiczne, które będą wykorzystywane podczas misji Commercial Crew Program, wyposażone będą w nową technologię IDSS. W związku z tym konieczne stało się stworzenie adapterów, które umożliwią współdziałanie obu systemów, aby nowe pojazdy kosmiczne mogły wykorzystywać te porty cumownicze. IDA pozwala na transfer ładunku, zasilania i danych oraz przemieszczanie się załogi pomiędzy statkiem a stacją^[2]. Adapter ma cylindryczny kształt, waży 526 kg, ma 110 cm wysokości i 160 cm szerokości. Średnica zewnętrzna, z uwzględnieniem wszystkich urządzeń potrzebnych podczas dokowania, wynosi około 240 cm^[2][3][4].

Boeing jest głównym wykonawcą adapterów, które zostały wyprodukowane w centrum produkcyjnym w Houston. Części wykorzystane w procesie produkcji pochodziły od dostawców z 25 amerykańskich stanów, a podstawowa struktura została stworzona przez rosyjską korporację rakietowo-kosmiczną Energia^[2][5].

Dostarczenie adapterów IDA na Międzynarodową Stację Kosmiczną zlecono firmie SpaceX, która wykorzystuje do tego celu statek transportowy Dragon. Adaptery umieszczane są w niehermetycznej ładowni statku Dragon^[6]. Po dotarciu na stację kosmiczną przeniesienie adapterów na odpowiedni Pressurized Mating Adapter jest wykonywane przez manipulator Canadarm2 z wykorzystaniem końcówki Dextre. Ostateczny montaż adapterów odbywa się podczas spaceru kosmicznego, w którym astronauci podłączają niezbędne przewody^[1].

IDA-1

IDA-1 był pierwszym adapterem skonstruowanym przez Boeinga i miał zostać umieszczony na PMA-2. Wyniesienie na orbitę miało się odbyć w ramach misji SpaceX CRS-7. Po przetransportowaniu adaptera do Centrum Kosmicznego imienia Johna F. Kennedy’ego został on poddany miesięcznym testom, w których sprawdzano funkcjonowanie wszystkich systemów^[7]. Następnie został on umieszczony w ładowni statku Dragon, który wystartował na rakiecie Falcon 9 z Cape Canaveral Air Force Station 28 czerwca 2015 roku. Jednak w 139. sekundzie lotu doszło do gwałtownego rozszczelnienia zbiornika ciekłego tlenu w drugim stopniu rakiety. Skutkiem tego była eksplozja, która zniszczyła całą rakietę. Statek Dragon odłączył się od rozpadającej się rakiety i zaczął opadać do Atlantyku. Przeciążenie, które zadziałało na statek transportowy w momencie jego uderzenia o wodę doprowadziło do jego zniszczenia i utraty całego ładunku, w tym również adaptera IDA-1^[8].

IDA-2

IDA-2 to drugi adapter skonstruowany na potrzeby Commercial Crew Program. Pierwotnie planowano umieścić go na porcie PMA-3, jednak w związku z utratą IDA-1 postanowiono, że IDA-2 zastąpi utracony adapter na PMA-2. IDA-2 został wyniesiony na orbitę 18 lipca 2016 roku w ramach misji SpaceX CRS-9^[9]. Statek Dragon zadokował do ISS dwa dni później o 14:03 UTC^[10]. 19 sierpnia 2016 roku odbył się spacer kosmiczny, w czasie którego astronauci Jeffrey Williams i Kathleen Rubins przytwierdzili adapter IDA-2 do portu PMA-2 i podłączyli jego okablowanie^[11].

IDA-3

Decyzja o skonstruowaniu adaptera IDA-3 została podjęta w następstwie utraty IDA-1. Zostanie on umieszczony na PMA-3 na module Harmony, gdzie wcześniej planowano umieścić IDA-2. W związku z tym, że pierwotnie nie planowano zbudować trzeciego adaptera, zostanie on skonstruowany z wykorzystaniem części zapasowych dwóch poprzednich adapterów. IDA-3 ma zostać wyniesiony na orbitę w 2018 roku w czasie misji SpaceX CRS-14^[12].

Galeria

• 
  Grafika prezentująca umieszczenie adapterów PMA i IDA na module Harmony
• 
  Grafika prezentująca sposób podłączenia IDA-2 do PMA-2

Przypisy

1. Meet the International Docking Adapter [online], NASA [dostęp 2016-08-20] .
2. Docking Adapter Sets Stage for Commercial Crew Craft [online], NASA [dostęp 2016-08-19] .
3. SpaceX CRS-7 Mission Overview [online], NASA [dostęp 2016-08-19] .
4. International Docking Adapter [online], Spaceflight 101 [dostęp 2016-08-19] .
5. Boeing borrows from inventory to speed docking adapter delivery [online], Spaceflight Now [dostęp 2016-08-19] .
6. IDA 1, 2, 3 [online], Gunter's Space Page [dostęp 2016-08-19] .
7. Space Station International Docking Adapter Undergoes Tests for Starliner and Crew Dragon [online], America Space [dostęp 2016-08-20] .
8. SpaceX, CRS-7 Investigation Update [online], 20 lipca 2015 [dostęp 2016-07-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-26] .
9. Dragon cargo craft reaches port at International Space Station [online], Spaceflight Now [dostęp 2016-08-20] .
10. Dragon Attached to Station’s Harmony Module [online], NASA [dostęp 2016-08-20] .
11. Spacewalk Concludes After Commercial Crew Port Installation [online], NASA [dostęp 2016-08-20] .
12. Boeing borrows from inventory to speed docking adapter delivery [online], Spaceflight Now [dostęp 2016-08-20] .