| Data i miejsce urodzenia |
1906 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1988 |
| Narodowość |
chorwacka |
| Alma Mater |
Akademia Sztuk Pięknych w Zagrzebiu, Kunstgewerbeschule w Wiedniu, Bauhaus |
| Dziedzina sztuki |
fotografia, grafika użytkowa |
| Epoka |
Ivana Tomljenović-Meller (ur. 1906 w Zagrzebiu jako Ivana Tomljenović, zm. 1988 tamże) − chorwacka graficzka z Zagrzebia, studentka Bauhausu[1].
Tomljenović pochodziła z zamożnej rodziny; jej ojcem był znany chorwacki polityk, Tomislav Tomljenović[2]. W latach 1924−1928 studiowała malarstwo na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu[1][2]. Po ukończeniu studiów wyjechała do Wiednia, by rozpocząć naukę we wiedeńskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego (obecnie Uniwersytet Sztuki Użytkowej)[3]. W 1929 opuściła jednak Austrię, by zacząć studia na Bauhausie w Dessau[1].
Po ukończeniu obowiązkowego kursu wstępnego prowadzonego przez Josefa Albersa, na drugim semestrze studiów Tomljenović zapisała się na nowo otwarty kurs fotografii Waltera Peterhansa[1]. Poświęciła się przede wszystkim fotografii i projektowaniu plakatów.
Tomljenović stworzyła serię zdjęć z codziennego życia w Bauhausie, które przedstawiały studentów i wykładowców w nieformalnym kontekście, takim jak posiłki w stołówce, wspólny odpoczynek, czy przebierane przyjęcia, na których nawet wykładowcy nosili kostiumy zgodne z tematem wieczoru. Na jednym z takich przyjęć, założyciel uczelni, Walter Gropius, przebrał się za swojego rywala, Le Corbusiera[2]. Zdjęcia Tomljenović są przykładem wcielenia w życie Nowej Wizji (Neues Sehen), awangardowego ruchu lat 20. i 30., którego pionierami byli László Moholy-Nagy i Aleksandr Rodczenko[4]. Ruch zakładał fotografowanie zwykłych scen przy pomocy nietypowych środków, takich jak zdjęcia robione pod nietypowym kątem, zbliżenia na detale, wykorzystanie światła i cienia oraz eksperymenty z wielokrotną ekspozycją[4].
Choć Tomljenović pochodziła z zamożnej klasy średniej, artystka wstąpiła do Komunistycznej Partii Niemiec i zaangażowała się w aktywizm polityczny[1]. W tym czasie stworzyła swoją najbardziej znaną pracę: okładkę propagandowej broszury Dyktatura w Jugosławii, która ukazała się, gdy król Aleksander I wprowadził w Jugosławii dyktaturę i zamordował swoich dwóch przeciwników politycznych[2]. Kiedy pod naciskiem władzy Hannes Meyer został zwolniony ze stanowiska dyrektora Bauhausu w sierpniu 1930 roku, wyrzucono także wszystkich studentów z jawnymi powiązaniami komunistycznymi. Na znak solidarności, Tomljenović razem z szeregiem studentów także opuściła uczelnię[1][5].
Tomljenović wyjechała z Dessau do Berlina, gdzie zajęła się projektowaniem plakatów; współpracowała także jako scenograf z dadaistycznym artystą Johnem Heartfieldem w teatrze reżysera Erwina Piscatora, który podzielał jej komunistyczne poglądy[5]. W 1931 roku Tomljenović przeniosła się do Paryża, by studiować literaturę na Sorbonie, choć prawdopodobnie był to jedynie pretekst dla przeprowadzki, której prawdziwym celem było dołączenie do Kominternu[2][5]. Po roku przeprowadziła się do Pragi i poślubiła Alfreda Mellera, właściciela firmy reklamowej ROTA; wspólnie stworzyli kinetyczne wystawy sklepowe, które wykorzystywały nie tylko ruch, ale i światło[1]. Uprawiała także sport i uczestniczyła w mistrzostwach Europy w czeskiej piłce ręcznej[5]. Po śmierci Mellera w 1935 roku, Tomljenović-Meller wróciła do Zagrzebia, a następnie przeniosła się do Belgradu, gdzie uczyła projektowania plakatów na uczelniach dla kobiet[1]. W 1938 roku wróciła do Zagrzebia, gdzie zaczęła uczyć w Trzecim Państwowym Liceum dla Kobiet[1]. Pracowała jako nauczyciel aż do przejścia na emeryturę w 1962 roku, z wyłączeniem okresu II wojny światowej. Zmarła w Zagrzebiu w 1988 roku[1].