Józef Kowalczyk

Józef Kowalczyk
Prymas Polski (2010–2014)
Ilustracja
Józef Kowalczyk (2014)
Herb duchownego Fiat voluntas Tua
Bądź wola Twoja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1938
Jadowniki Mokre

Arcybiskup metropolita gnieźnieński
Okres sprawowania

2010–2014

Nuncjusz apostolski w Polsce
Okres sprawowania

1989–2010

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Diakonat

18 marca 1961

Prezbiterat

14 stycznia 1962

Nominacja biskupia

26 sierpnia 1989

Sakra biskupia

20 października 1989

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa „Bene Merito” Krzyż Wielki II Klasy Orderu Zasługi RFN Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Portugalia) Komandor z Gwiazdą Orderu Grobu Świętego Krzyż „Pro Piis Meritis” Melitensi
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

20 października 1989

Miejscowość

Watykan

Miejsce

bazylika św. Piotra

Konsekrator

Jan Paweł II

Współkonsekratorzy

Edward Cassidy
Francesco Colasuonno

Abp Józef Kowalczyk podczas spotkania noworocznego z Prezydentem RP (2007)
Abp Józef Kowalczyk na otwarciu wystawy „Polska około roku 1000. Gniezno pierwszą stolicą Polski” w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej (2013)

Józef Kowalczyk (ur. 28 sierpnia 1938 w Jadownikach Mokrych) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor prawa kanonicznego, nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1989–2010, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski w latach 2010–2014, od 2014 arcybiskup senior archidiecezji gnieźnieńskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość i wykształcenie

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 28 sierpnia 1938 w Jadownikach Mokrych. Kształcił się w gimnazjum w Radłowie, maturę zdał w 1955 w Liceum Ogólnokształcącym w Radłowie[1].

W latach 1956–1962 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie. Święcenia diakonatu otrzymał 18 marca 1961 przez posługę administratora apostolskiego warmińskiego Tomasza Wilczyńskiego, natomiast święceń prezbiteratu udzielił mu 14 stycznia 1962 w kościele św. Jakuba w Olsztynie biskup Józef Drzazga[1][2].

Podjęcie dalszych studiów za granicą uniemożliwiły mu władze komunistyczne, które odmówiły wydania paszportu[3], toteż w 1963 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. W 1965 wyjechał do Rzymu, gdzie kontynuował studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. Stopień doktora prawa kanonicznego uzyskał w 1968 na podstawie dysertacji De extraordinario confirmationis ministro. Comparatio inter disciplinam Ecclesiae latinae et Ecclesiarum orientalium (Nadzwyczajny szafarz bierzmowania. Studium porównawcze między dyscypliną Kościoła łacińskiego i Kościołów wschodnich)[1].

W międzyczasie ukończył kurs kanonicznej praktyki administracyjnej przy Kongregacji Soboru. Odbył też studium przy Tajnym Archiwum Watykańskim, uzyskując dyplom archiwisty, a w latach 1968–1971 studium w Rocie Rzymskiej, które ukończył z tytułem adwokata Roty Rzymskiej[1].

Prezbiter

[edytuj | edytuj kod]

Od lutego 1962 do czerwca 1963 pracował jako wikariusz w parafii Świętej Trójcy w Kwidzynie. Jednocześnie był katechetą najpierw klas siódmych, następnie klas szóstych z Kwidzyna, a także wszystkich klas w Bądkach i Rozpędzinach[1].

W czasie pobytu w Rzymie współpracował z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów. Był zatrudniony w Najwyższym Trybunale Apostolskim Roty Rzymskiej na stanowisku obrońcy węzła małżeńskiego[4]. W grudniu 1969 został pracownikiem Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów. Brał udział w organizacji Sekretariatu Synodu Biskupów, a także wspierał sekcję rzymską Ogólnopolskiego Komitetu Beatyfikacji Ojca Maksymiliana Kolbe. W latach 1976–1978 towarzyszył arcybiskupowi Luigiemu Poggiemu, nuncjuszowi apostolskiemu do spraw specjalnych, w podróżach do Polski. Został członkiem Zespołu Stolicy Apostolskiej ds. Stałych Kontaktów roboczych z przedstawicielami rządu PRL[1].

W październiku 1978 papież Jan Paweł II przeniósł go do Sekretariatu Stanu z poleceniem utworzenia Sekcji Polskiej. Jako jej kierownik brał udział w podróżach apostolskich Jana Pawła II. W 1978 został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Publikacji pism Karola Wojtyły z okresu przed wyborem na papieża, którą to funkcję pełnił do 2000[1]. Był również redaktorem naczelnym polskojęzycznego wydania czternastu tomów nauczania Jana Pawła II[3]. W 1981 współpracował przy ustanowieniu i opracowaniu statutu Fundacji Jana Pawła II, w której objął funkcję członka Rady Administracyjnej[1].

W 1977 otrzymał godność kapelana Jego Świątobliwości, a w 1987 prałata honorowego Jego Świątobliwości. Również w 1987 został mianowany kanonikiem rzeczywistym Warmińskiej Kapituły Katedralnej w Olsztynie[1].

Biskup

[edytuj | edytuj kod]

Po przywróceniu stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Polską Rzeczpospolitą Ludową, 26 sierpnia 1989 papież Jan Paweł II mianował go nuncjuszem apostolskim w Polsce, jednocześnie wynosząc do godności arcybiskupa tytularnego Heraklei. Święcenia biskupie otrzymał 20 października 1989 w bazylice św. Piotra[1]. Udzielił mu ich Jan Paweł II z towarzyszeniem arcybiskupa Edwarda Cassidy'ego, substytuta ds. Ogólnych Sekretariatu Stanu, i arcybiskupa Francesca Colasuonna, nuncjusza apostolskiego ds. poruczeń i przewodniczącego delegacji Stolicy Apostolskiej do stałych kontaktów roboczych z rządem PRL[2][5]. Jako dewizę biskupią wybrał słowa: „Fiat voluntas Tua” (Bądź wola Twoja)[5]. 26 listopada 1989, mszą św. w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie, zainaugurował misję wobec Kościoła katolickiego w Polsce, natomiast 6 grudnia 1989, złożeniem listów uwierzytelniających na ręce prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego w Belwederze, misję wobec państwa i jako dziekana Korpusu Dyplomatycznego w Polsce[1].

Pełniąc funkcję nuncjusza apostolskiego w Polsce, doprowadził do odtworzenia w 1991 Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. Przygotował reorganizację struktur Kościoła katolickiego w Polsce, wprowadzoną w 1992 bullą Totus Tuus Poloniae populus. Brał udział w negocjacjach konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, który podpisał w 1993. Uczestniczył w przygotowaniach i towarzyszył w podróżach apostolskich do Polski Jana Pawła II w latach 1991, 1995, 1997, 1999, 2002 oraz Benedykta XVI w 2006. Przyczynił się do powołania wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych w Opolu (1994), Olsztynie (1999), Katowicach (2000), Toruniu (2001) i Szczecinie (2004), a także do przekształcenia Akademii Teologii Katolickiej w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (1999). Zainicjował budowę Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego w Jadownikach Mokrych, przeznaczonego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, oraz znajdującej się przy nim Izby Pamięci Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II[1].

8 maja 2010 papież Benedykt XVI mianował go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski[6][7]. 24 czerwca 2010 zakończył misję nuncjusza apostolskiego w Polsce i dziekana Korpusu Dyplomatycznego[8], a 26 czerwca 2010 odbył ingres do archikatedry gnieźnieńskiej, w trakcie którego kanonicznie objął archidiecezję[9]. Paliusz metropolitalny odebrał od Benedykta XVI 29 czerwca 2010[10]. W Konferencji Episkopatu Polski z urzędu, jako prymas Polski, został członkiem Rady Stałej[11]. 17 maja 2014 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego[12][13]. Jednocześnie do czasu kanonicznego objęcia urzędu przez jego następcę, tj. do 7 czerwca 2014, zlecił mu pełnienie funkcji administratora apostolskiego archidiecezji[14].

Konsekrował 12 biskupów i był współkonsekratorem podczas sakr 10 biskupów[2].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Postanowieniem marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wykonującego obowiązki prezydenta RP z 8 czerwca 2010 „za wybitne osiągnięcia w pracy duszpasterskiej oraz działalność na rzecz rozwoju współpracy między Rzecząpospolitą Polską i Stolicą Apostolską” został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[15]. W 2006 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[16], a w 2008 Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Portugalskiej[17]. W 2002 został uhonorowany Krzyżem Pro Piis Meritis zakonu maltańskiego[1], w zakonie bożogrobców otrzymał rangę Komandora z Gwiazdą[18].

W 2009 został wyróżniony Odznaką Honorową „Bene Merito”[19].

Otrzymał tytuł honorowego obywatela: Sandomierza (1992), Kwidzyna (1993), Chojnic (1994), gminy Wietrzychowice (2001), powiatu tarnowskiego (2009)[1] i Radłowa (2014)[20].

Tytuł doktora honoris causa przyznały mu: Akademia Rolnicza w Krakowie (1999), Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2000)[1], Katolicki Uniwersytet Lubelski (2001)[21], Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (2004) oraz Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu (2011). Ponadto w 1994 otrzymał Medal Uniwersytetu Opolskiego, a w 2010 tytuł honorowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II Deo et Patriae deditus (Bogu i Ojczyźnie oddany)[1].

Został uhonorowany nagrodą „Orli Laur” przez kapitułę konsulów honorowych w Polsce (2005)[1], statuetką Złotego Hipolita wraz z godnością Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego (2006)[22], a także Wielkim Orderem św. Zygmunta diecezji płockiej (1999) i medalem Milito pro Christo Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego (2009)[1].

W 2010 został przyjęty w poczet członków konfraterni zakonu paulinów na Jasnej Górze[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Nota biograficzna Józefa Kowalczyka w serwisie Prymasa Polski. prymaspolski.pl (arch.). [dostęp 2014-07-12].
  2. a b c Józef Kowalczyk. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2013-06-27]. (ang.).
  3. a b Abp Józef Kowalczyk nowym Prymasem Polski. ekai.pl (arch.), 2010-05-08. [dostęp 2013-06-30].
  4. 50-lecie święceń kapłańskich Prymasa Polski. ekai.pl (arch.), 2012-01-14. [dostęp 2021-06-18].
  5. a b Dziś 20. rocznica sakry biskupiej nuncjusza Józefa Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2009-10-20. [dostęp 2021-06-18].
  6. Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Gniezno e Primate della Polonia e nomina del successore. press.vatican.va, 2010-05-08. [dostęp 2014-04-19]. (wł.).
  7. Komunikat Nuncjatury Apostolskiej o mianowaniu nowego metropolity gnieźnieńskiego 8 maja 2010 r.. ekai.pl (arch.), 2010-05-08. [dostęp 2021-06-18].
  8. Koniec misji nuncjusza abpa Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2010-06-24. [dostęp 2021-06-18].
  9. Abp Józef Kowalczyk objął urząd arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego, Prymasa Polski (opis). ekai.pl (arch.), 2010-06-26. [dostęp 2021-06-18].
  10. Paliusz dla Prymasa Polski abp Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2010-06-29. [dostęp 2021-06-18].
  11. Nowi członkowie Rady Stałej Konferencji Episkopatu. ekai.pl (arch.), 2012-10-03. [dostęp 2021-06-18].
  12. Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Gniezno (Polonia) e nomina del nuovo Arcivescovo Metropolita. press.vatican.va, 2014-05-17. [dostęp 2014-05-17]. (wł.).
  13. Gniezno: Abp Józef Kowalczyk przechodzi na emeryturę. Bp Wojciech Polak arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim. episkopat.pl (arch.), 2014-05-17. [dostęp 2016-09-05].
  14. Abp Józef Kowalczyk Administratorem Apostolskim. archidiecezja.pl (arch.). [dostęp 2021-06-18].
  15. M.P. z 2010 r. nr 52, poz. 699 – pkt 1. [dostęp 2013-06-27].
  16. Abp Kowalczyk otrzymał Niemiecki Federalny Krzyż Zasługi. ekai.pl (arch.), 2006-04-27. [dostęp 2021-06-18].
  17. Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas. dre.pt. [dostęp 2010-09-12]. (port.).
  18. M. Chojnacka-Dzieszyńska: Udział Bożogrobców w procesji św. Stanisława. oessh.opoka.net.pl. [dostęp 2014-07-11].
  19. Wręczenie przez ministra Radosława Sikorskiego odznaki Bene Merito. msz.gov.pl (arch.), 2009-11-13. [dostęp 2021-06-18].
  20. Uchwała Nr XXXIX/393/14 Rady Miejskiej w Radłowie. bip.malopolska.pl, 2014-06-09. [dostęp 2023-09-28].
  21. Doktor Honoris Causa KUL abp Józef Kowalczyk. kul.pl. [dostęp 2013-06-27].
  22. Laureaci Złotego Hipolita w roku 2006. thc.org.pl. [dostęp 2021-06-18].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]