Języki Malezji

Języki Malezji

Występowanie

malajskie      północnoborneańskie i melanau-kajang      aslijskie      Dajaków lądowych      sama-bajaw      filipińskie      kreolskie      obszary wielojęzyczne

Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Języki Malezji – silnie zróżnicowane języki używane w granicach Malezji. Szacuje się, że w tym zróżnicowanym etnicznie kraju występuje ok. 140 języków^[1][2] .

Statusem języka urzędowego jest objęty język malajski (bahasa Melayu), określany także jako „język malezyjski” (bahasa Malaysia)^[3][4]. Język angielski, dawny język kolonialny, jest szeroko obecny w różnych domenach komunikacji wyższej, w tym w środkach masowego przekazu^[1]. Stanowi preferowane narzędzie komunikacji międzyetnicznej, zwłaszcza wśród osób wykształconych^[1]. Ludność pochodzenia chińskiego i indyjskiego (w szczególności tamilskiego) zachowuje własne języki^[5]. Są stosowane w szkołach i mediach oraz charakteryzują się stosunkowo wysokim poziomem żywotności^[6]. Wśród społeczności muzułmańskiej duży prestiż ma język arabski, ale nie jest on powszechnie znany^[5].

Pośród autochtonicznych języków Malezji wyróżnia się dwie rodziny: austronezyjską i austroazjatycką. Języki austronezyjskie tworzą wielką rodzinę językową, obejmującą zasięgiem dużą część wysp Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej^[7]. Pod względem liczebności przeważają w kraju^[8]. Wszystkie języki austronezyjskie Malezji reprezentują gałąź zachodnią języków malajsko-polinezyjskich^[9]. Są wśród nich zarówno języki malajskie (które dominują w Malezji Zachodniej, obejmującej południową część Półwyspu Malajskiego), jak i zróżnicowane genealogicznie języki północnego Borneo (w Malezji Wschodniej, stany Sabah i Sarawak)^[10]. Językami austroazjatyckimi (aslijskimi) posługują się niewielkie grupy rdzennych mieszkańców Półwyspu Malajskiego. Wiele z nich nie opiera się zjawisku asymilacji kulturowej, powszechny jest także bilingwizm^[11].

Język malajski znacznie rzutuje na kształt języków lokalnych Malezji, stanowiąc dla nich źródło zapożyczeń i wpływów gramatycznych^[12]. Wszystkie z nich podlegają zjawisku przesunięcia językowego^[13]. Stosunkowo silną pozycję mają języki iban (Sarawak) i kadazandusun (Sabah), które występują w mediach i edukacji; dodatkowo iban odgrywa pewną rolę jako regionalna lingua franca^[14]. Część języków chińskich (hakka, teochew, hokchiu, hainan i inne) jest wypierana przez mandaryński i angielski^[15].

Zobacz też

• języki Indonezji
• języki Timoru Wschodniego
• języki Filipin

Przypisy

1. Coluzzi 2017 ↓, s. 210.
2. Eberhard, Simons i Fennig 2019 ↓.
3. Laskowska 2013 ↓, s. 14.
4. Jacobson 1992 ↓, s. 209.
5. Coluzzi 2017 ↓, s. 211.
6. Coluzzi 2017 ↓, s. 218.
7. Genzor 2015 ↓, s. 395.
8. Ross 1998 ↓, s. 142.
9. Genzor 2015 ↓, s. 404.
10. Adelaar 2010 ↓, s. 20–21.
11. Genzor 2015 ↓, s. 385.
12. Coluzzi 2017 ↓, s. 215–216.
13. Coluzzi 2017 ↓, s. 217.
14. Coluzzi 2017 ↓, s. 220.
15. Coluzzi 2017 ↓, s. 216.

Bibliografia

• Alexander K.A.K. Adelaar Alexander K.A.K., Language Documentation in the West Austronesian World and Vanuatu: An Overview, [w:] MargaretM. Florey (red.), Endangered Languages of Austronesia, Oxford: Oxford University Press, 2010, s. 12–42, DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199544547.003.0002, ISBN 978-0-19-172026-0, ISBN 978-0-19-954454-7, OCLC 507435850  (ang.).
• PaoloP. Coluzzi PaoloP., The Vitality of Minority Languages in Malaysia, „Oceanic Linguistics”, 56 (1), 2017, s. 210–225, DOI: 10.1353/ol.2017.0008, ISSN 1527-9421, OCLC 8870834210, JSTOR: 26408529  (ang.).
• David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Malaysia – Languages, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-31]  (ang.).
• JozefJ. Genzor JozefJ., Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358  (słow.).
• RodolfoR. Jacobson RodolfoR., In Search of Status: Bahasa Malaysia for National Unification, [w:] UlrichU. Ammon, MarlisM. Hellinger (red.), Status Change of Languages, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1992 (Grundlagen der Kommunikation und Kognition / Foundations of Communication and Cognition), s. 200–226, DOI: 10.1515/9783110851625.200, ISBN 978-3-11-085162-5, ISBN 978-3-11-012668-6, OCLC 853268440  (ang.).
• NataliaN. Laskowska NataliaN., Malajskość, język malajski, język malezyjski – kilka uwag o wytwarzaniu tożsamości narodowej, [w:] MaciejM. Klimiuk (red.), Azja i Afryka. Religie – kultury – języki, Warszawa: Wydział Orientalistyczny, Uniwersytet Warszawski, 2013, s. 13–20, ISBN 978-83-903188-6-8, OCLC 860546552 [dostęp 2024-03-13] .
• MalcolmM. Ross MalcolmM., Sequencing and dating linguistic events in Oceania: the linguistics/archaeology interface, [w:] RogerR. Blench, MatthewM. Spriggs (red.), Archaeology and Language II: Correlating archaeological and linguistic hypotheses, London–New York: Routledge, 1998, s. 141–173, DOI: 10.4324/9780203202913, ISBN 978-0-415-11761-6, OCLC 252876928  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Malaysia, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2022-07-18]  (ang.).

Encyklopedie internetowe (języki kraju):

• SNL: Språk_i_Malaysia