Jabłoń Kościelna
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
149-159 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-212[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0402081[5] |
Położenie na mapie gminy Nowe Piekuty  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 52°55′12″N 22°38′58″E/52,920000 22,649444[1]
| |
Jabłoń Kościelna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty[5][6].
Zaścianek szlachecki Kościelna należący do okolicy zaściankowej Jabłonia położony był w drugiej połowie XVII wieku w powiecie brańskim ziemi bielskiej województwa podlaskiego[7]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jabłoń Kościelna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia miejscowości
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość drobnoszlachecka założona na początku XV w. Kolejne nazwy miejscowości: Jabłonia, Jabłoń-Wronia, Jabłoń Wielka, obecnie Kościelna. Ośrodek okolicy szlacheckiej obejmującej kilkanaście wsi, rozróżnianych drugim członem nazwy. Zamieszkiwana przez różne rody Jabłońskich[8].
W roku 1676 umieszczona w spisie miejscowości ziemi bielskiej.
W roku 1827 w miejscowości 28 domów i 162 mieszkańców. Pod koniec XIX w. grunty włościańskie liczą 479 morgów, a kościelne 118. W miejscowości szkoła początkowa, 2 wiatraki i 2 karczmy.
Ludność żydowska w całej parafii to 123 osoby[9].
Historia kościoła
[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy znany kościół wzmiankowany w 1480 r. Parafia pw. św. św. Piotra, Leonarda i Marii Magdaleny erygowana przez biskupa łuckiego Jana. Fundatorami miejscowi dziedzice; bracia: Dobiesław, Jakub, Mikołaj i Stanisław wraz z rodzicami oraz Jadwiga, żona Szczepana z synami Janem, Piotrem i Mikołajem.
Zapewne kolejny, drewniany kościół spłonął w czasie wojen szwedzko-moskiewskich. Odbudowany.
W roku 1732 wzniesiono następny, drewniany, dwuwieżowy. Remontowany w 1842. Spłonął w 1866.
Obecny, murowany, według projektu architekta Karola Majewskiego, zbudowany w latach 1867–1868[8] staraniem ks. proboszcza Franciszka Kruszewskiego[9]. Fundatorami: Ignacy Jeliński[8] i parafianie. Parafia katolicka liczy w tym czasie 2281 wiernych[9].
Kościół jest siedzibą parafii św. Apostołów Piotra i Pawła. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wysokie Mazowieckie.
Obiekty zabytkowe
[edytuj | edytuj kod]- kościół parafialny pw. św.św. Piotra i Pawła
- na cmentarzu kościelnym
- grobowiec Fryderyka Gostkowskiego, sędziego pokoju okręgu tykocińskiego, właściciela Mazur
- grobowiec Anieli Szepietowskiej (zm. 1853)[8].
- dwa cmentarze z okresu I wojny światowej[10]
Organizacje użyteczności publicznej
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Szkół w Jabłoni Kościelnej, Mazowiecka 1
- Ochotnicza Straż Pożarna, ul. Cmentarna, 18-212 Jabłoń Kościelna
Transport
[edytuj | edytuj kod]Jabłoń Kościelna ma drogowe połączenia z miejscowościami Wysokie Mazowieckie, Mazury, Nowe Piekuty, Jabłoń-Dąbrowa, Dąbrówka Kościelna, Stara Ruś (a przez to z Sokołami i Kuleszami Kościelnymi) oraz z miejscowością Rzące. Układ ulic w Jabłoni Kościelnej przypomina literę H.
Obok wsi znajduje się przystanek kolei Białystok – Warszawa.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42937
- ↑ Wieś Jabłoń Kościelna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 361 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny : struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 91.
- ↑ a b c d Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 40–41.
- ↑ a b c Jabłoń (2) J. okolica szlachecka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 340.
- ↑ Baza danych – Jabłoń Kościelna. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Kraina Bobra”. [dostęp 2014-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]