James Cowles Prichard

James Cowles Prichard (ur. 11 lutego 1786, zm. 23 grudnia 1848) – brytyjski lekarz, antropolog i filolog^[1], zajmujący się genezą i charakterystyką ras ludzkich.

Życiorys

Urodził się w Ross-on-Wye w Herefordshire. Studiował medycynę w Edynburgu, a następnie (po wymaganej w takim wypadku zmianie wyznania z wyznania kwakierskiego na anglikanizm) również w Cambridge i Oxfordzie. Prowadził praktykę lekarską w Bristolu, jednocześnie publikując liczne prace na temat ras człowieka, co było głównym przedmiotem zainteresowania ówczesnej antropologii. W 1945 przeniósł się do Londynu, gdzie został wybrany prezydentem Towarzystwa Etnologicznego. Pozostał na stanowisku aż do śmierci w 1848.

W 1813 roku Prichard opublikował Researches into the Physical History of Man, w której przeniósł opartą na Biblii, teologiczną koncepcję monogenizmu na grunt antropologii. Zgodnie z nią ludzkość wywodzi się od wspólnych przodków (podobnie jak biblijni Adam i Ewa), a różnice między nimi (w szczególności różnice rasowe) można wytłumaczyć różnicami środowiskowymi oraz trybem życia. Koncepcję rozwijał następnie w The Natural History of Man. Różnice rasowe tłumaczył w niej procesami ewolucji i degeneracji, a zasadnicze znaczenie przypisywane jest tutaj trybowi życia danego ludu; społeczności ludzkie rozwijają się ewolucyjnie i każdemu szczeblowi można przypisać odpowiedni tryb życia, a także odpowiadające mu typy rasowe. Są to etapy łowiecko-zbieracki, nomadyczny i rolniczy. Dzięki zmianie trybu życia, rasy mogą osiągnąć wyższy stopień cywilizacyjny i moralny.

Z twierdzeniami Pricharda dyskutowali zwolennicy poligenizmu (m.in. William Edwards), którzy tłumaczyli różnorodność ras ludzkich pochodzeniem od różnych przodków.

Publikacje

Researches into the Physical History of Man (1813)
Analysis of Egyptian mythology (1819)
A review of the doctrine of a vital principle (1829)
On the treatment of hemiplegia (1831)
On the extinction of some varieties of the human race (1839)
The Natural History of Man (1843)

Przypisy

↑ Oskar Kolberg: Dzieła Wszystkie. Tom 63. Studia, rozprawy i artykuły. Wrocław, Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1971, s. 3.

Bibliografia

Gérald Gaillard: The Routledge Dictionary of Anthropologists. London - New York: Routledge, 2004, s. 4. ISBN 0-415-22825-5.

[DWOK63-1] Oskar Kolberg: Dzieła Wszystkie. Tom 63. Studia, rozprawy i artykuły. Wrocław, Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1971, s. 3.

[1]