Jan Dawid Landau

Dawid Landau
Dudek, Janek, Jan
Data i miejsce urodzenia

15 marca 1921
Warszawa

Data i miejsce śmierci

16 maja 1996
Melbourne, Australia

Tablica upamiętniająca powstańców getta warszawskiego z ramienia Żydowskiego Związku Wojskowego Jacka Eisnera i Dawida „Dudka” Landaua na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie, przy pomniku Pamięci Dzieci – Ofiar Holokaustu

Jan Dawid Landau ps. „Dudek” w Australii znany jako David Landau lub David J. Landau (ur. 15 marca 1921 w Warszawie, zm. 16 maja 1996 w Melbourne[1]) – żydowski działacz ruchu oporu w getcie warszawskim, członek Żydowskiego Związku Wojskowego, uczestnik powstania w getcie warszawskim, autor wspomnień.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z bogatej rodziny polskich Żydów, która była znana w Warszawie przed 1939 z handlu futrami. Jak podaje książka pod redakcją Mariana Turskiego pt. „Losy żydowskie. Świadectwo żywych”, Jan Dawid Landau w 1940 r. opuścił getto i przez krótki okres był członkiem działającego pod Warszawą partyzanckiego oddziału dowodzonego przez Henryka Iwańskiego ps. „Bystry”. W tym samym roku zmarła jego matka. Uciekł z pociągu jadącego do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Po powrocie do getta działał w organizacji prawicowej Betar. We wrześniu 1942 r. pełnił w getcie funkcję ochroniarza Jana Karskiego.

Uczestniczył w powstaniu w getcie warszawskim. Do wyzwolenia Warszawy przez Armię Czerwoną ukrywał się wraz z 10-osobową grupą, w tym ze swoją żoną Zofią, w ruinach zburzonego miasta. W czasie okupacji niemieckiej zginął jego ojciec i młodszy brat, a drugi z jego braci na skutek sprawy Hotelu Polskiego został deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Według własnej relacji, był jednym z nielicznych bojowców ŻZW, którzy przeżyli wojnę.

Po wojnie wyjechał z Polski na Zachód przez Czechosłowację, Niemcy i Francję i w 1947 r. wyemigrował do Australii. Początkowo utrzymywał się z handlu odzieżą, a następnie zajmował się obrotem nieruchomościami. Był autorem, napisanej w ostatnich latach życia, książki wspomnieniowej „Caged – A story of Jewish Resistance” wydanej po jego śmierci, w 2000 r. Choć książka ta została przez Moshe Arensa uznana za kolejną wiarygodną opowieść o działalności Żydowskiego Związku Wojskowego, historycy podali w wątpliwość wiele zawartych w niej twierdzeń[2]. Dodatkowo, w 2005 do redakcji Ha-arec przyszedł list od Awrahama Cykierta, twierdzącego, że napisał ową książkę dla Landaua za pieniądze oraz że córka zmarłego dorzuciła tam swoje własne pomysły[3].

Jest jednym z bohaterów książki Henryka Grynberga – „Janek i Maria”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Inskrypcja na tablicy upamiętniającej Jacka Eisnera i Dawida „Dudka” Landaua na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.
  2. ↑ Dariusz Libionka & Laurence Weinbaum Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego (Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów), Warszawa: 2011.
  3. ↑ Letters to the Editor, „Haaretz” [dostęp 2023-04-03] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Artykuł Dariusz Libionki z Lubelskiego IPN „64 lata po powstaniu w Getcie Warszawskim. O nową historię Żydowskiego Związku Wojskowego” w Biuletynie Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych „Kombatant” (kwiecień 2007).
  • Dariusz Libionka i Laurence Weinbaum „Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego”, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011.
  • „Losy żydowskie. Świadectwo żywych” red. Marian Turski (Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej: Agencja Wydawnicza „Tu”, Warszawa, 1996 r., ISBN 83-902971-5-9)
  • „David J. Landau – Non-Fiction Author”, Golvan Arts Management. golvanarts.com.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-04)].
  • David J. Landau, National Library of Australia