Janusz Christa

Janusz Christa

Janusz Christa (2000)
Imię i nazwisko	Janusz Wincenty Christa
Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1934 Wilno
Data i miejsce śmierci	15 listopada 2008 Sopot
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	komiks, literatura piękna
Ważne dzieła
Kajko i Kokosz Kajtek i Koko
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Janusz Wincenty Christa^[1] (ur. 19 lipca 1934 w Wilnie, zm. 15 listopada 2008 w Sopocie) – polski autor komiksów, rysownik i scenarzysta, z wykształcenia ekonomista. Autor jednej z najpopularniejszych polskich serii komiksów – Kajko i Kokosz.

Życiorys

Syn Kazimierza i Apolonii z domu Jachiewicz, brat Olgierda^[2] i Zdzisława, żołnierza AK ps. Mamut. Okupację sowiecką i niemiecką przeżył z rodziną w Wilnie. Po wojnie rodzina osiadła w Sopocie^[3]. Od 1945 mieszkał w Sopocie, kolejno przy ul. Helskiej, 23 Marca, Wybickiego^[4]. Zadebiutował w 1957. Nie wiadomo, czy początkiem były jednostronicowe historyjki o dwóch chłopcach, Kuku Ryku, publikowane w magazynie „Przygoda” czy całostronicowy komiks bez dymków Opowieść o Armstrongu, drukowany w magazynie „Jazz”. W 1958 związał się z „Wieczorem Wybrzeża” i drukował w nim najpierw przygody Kajtka-Majtka, potem Kajtka i Koka (z najdłuższą polską epopeją komiksową W Kosmosie), oraz trzy pierwsze historyjki o Kajku i Kokoszu (Złoty puchar, Szranki i konkury, Woje Mirmiła).

Jego najpopularniejsze dzieło, Kajko i Kokosz, powstało w 1972, a po raz pierwszy ukazało się, jako odcinkowa historia jednostronicowa, w Świecie Młodych (de facto była to czwarta historyjka o obu wojach). Gucek i Roch to dwóch nowych bohaterów stworzonych w 1978^[5]. Christa był autorem scenariusza, chociaż podpisał go nazwiskiem Adama Kołodziejczyka^[6].

Na początku lat 90. XX wieku przestał tworzyć ze względu na stan zdrowia. Na początku XXI wieku wydawnictwo Egmont Polska zaczęło wydawać tomy jego klasycznych, w większości „wybrzeżowych”^[jakich?], komiksów. Natomiast w listopadzie 2005 ukazały się edycja śląska Szkoły latania (Szkoła furganio) i kaszubska Na wczasach (Na latowisku), w 2006 edycja góralska Wielkiego turnieju (Ogromniasto gońba).

Trzykrotnie podejmowano próby ekranizacji komiksów Janusza Christy. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku polski oddział amerykańskiego potentata kreskówkowego Hanna-Barbera, wspólnie ze Studiem Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej podjął pierwszą próbę filmowej adaptacji przygód Kajka i Kokosza, która zakończyła się na etapie testów i wstępnych animacji, wiernych komiksowemu pierwowzorowi. Od 2001 trwały prace nad aktorską adaptacją Kajka i Kokosza, które zostały wstrzymane z powodu zbyt niskiego budżetu. 23 czerwca 2006 miała miejsce premiera 16-minutowego filmu Kajko i Kokosz w reżyserii Daniela Zduńczyka i Marcina Męczkowskiego, wyprodukowanego w studiu Virtual Magic, zrealizowanego techniką animacji komputerowej, na bazie jednego z wątków komiksu Zamach na Milusia. Historia ta została przedstawiona z punktu widzenia przyglądającej się mrówki, pokrywa się w dużej mierze z pierwowzorem i wypełniają ją zabawne scenki oraz żarty głównych bohaterów. Film miał być wstępem do dużo większego projektu, lecz do śmierci twórcy komiksu nie udało się go zrealizować. W 2021 miał premierę serial animowany emitowany na Netflixie^[7][8].

31 maja 2007 został odznaczony przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[9]. W 2008, na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi, świętowano 50-lecie narodzin Kajtka i Koka.

Zmarł 15 listopada 2008 w Sopocie, pochowany na cmentarzu katolickim (kwatera F4-10-2)^[10].

Grób Janusza Christy na cmentarzu katolickim w Sopocie

Władze Sopotu planują utworzyć w mieście gród Kajka i Kokosza, by mogli stać się jednym z symboli kurortu^[11].

Twórczość

Komiksy z cyklu Kajtek i Koko

 Osobny artykuł: Kajtek i Koko.

Paski:

• Latający Holender – 1958
• Profesor Kosmosik i Marsjanie – 1958-1959
• Czarny rycerz – 1959-1960
• Utracony skarb – 1960
• Franek! Kajtek! – Tygodnik Morski 1960
• Na morze – 1961
• Poszukiwany Zyg-Zak – 1961
• Wybory do rad narodowych – 1961
• Dni Gdańska – 1961
• Kajtek, Koko i piraci – 1961-1962
• Opowiadanie Koka – 1962-1963
• W krainie baśni – 1963-1964
• Na tropach pitekantropa – 1964-1965
• Kajtek i Koko na wakacjach – 1965
• Opowieść Koka – 1965-1966
• Śladem białego wilka – 1966-1967
• Jubileusz 10-lecia Wieczoru Wybrzeża 1967
• Zwariowana wyspa – 1967
• Londyński kryminał – 1967-1968
• Kajtek i Koko w kosmosie – 1968-1972
• Opowieści Koka – 1993

Albumy:

• Kajtek i Koko w kosmosie – Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne 1974
• Śladem białego wilka – KAW 1989
• Duch bunkra – KAW 1989
• Chybiony strzał – KAW 1990
• Zwariowana wyspa (2 tomy) – Zespół 1990
• Londyński kryminał (2 tomy) – Zespół 1990
• Pojedynek z Abrą – Adarex 1991
• Zabłąkana rakieta – Adarex 1991
• Twierdza tyrana – Adarex 1991
• Kosmiczni piraci – Wojtek-press 1992
• Kajtek i Koko w kosmosie – Egmont Polska 2001
• Kajtek i Koko na tropach pitekantropa – Egmont Polska 2001
• Kajtek, Koko i inni – Egmont Polska 2004
• Kajtek i Koko w Londynie – Egmont Polska 2005
• Kajtek i Koko – Profesor Kosmosik – Egmont Polska 2006
• Kajtek i Koko – Śladem białego wilka – Egmont Polska 2007
• Kajtek i Koko – Poszukiwany Zyg-Zak – Egmont Polska 2009

Komiksy z cyklu Kajko i Kokosz

 Osobny artykuł: Kajko i Kokosz.

• Złoty puchar^[a] – 1972-1973
• Szranki i konkury – 1973-1974
• Woje Mirmiła – 1974; c.d. w Rozprawie z Dajmiechem
• Rozprawa z Dajmiechem – 1974-1975; c.d. Wojów Mirmiła
• Szkoła latania – 1975
• Wielki turniej – 1976
• Na wczasach – 1977
• Zamach na Milusia – 1977-1978; wydanie rozszerzone – 1989
• Profesor Stokrotek – 1979; w zbiorach komiksów: Wygnaniec (wyd. KAW 1988) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
• Urodziny Milusia – 1979 w zbiorach komiksów: Fortuna Amelii (wyd. KAW 1986) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
• Łaźnia – 1979; w zbiorach komiksów: Fortuna Amelii (wyd. KAW 1986) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
• Koncert Kaprala – 1979; w zbiorach komiksów: Bambi (wyd. KAW 1987) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
• Skarby Mirmiła – 1980
• Cudowny lek – 1981
• Festiwal czarownic – 1982
• Dzień Śmiechały – 1983
• Srebrny denar – 1984, w zbiorze komiksów: Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
• W krainie borostworów – 1987; także jako dodatek do gry komputerowej Kajko i Kokosz
• Mirmił w opałach – 1990
• Pasowanie – 1993^[b]; w magazynie Super Boom nr 4/93 i zbiorze komiksów Urodziny Milusia (wyd. Egmont 2004)

Albumy z cyklu Gucek i Roch

 Osobny artykuł: Gucek i Roch.

• Tajemniczy rejs – 1978
• Kurs na Półwysep Jork – 1979-1981

Inne prace

W magazynie „Jazz”

• Rock and Roll – „Jazz” 2/1957
• Opowieść o Armstrongu – „Jazz” 3-9/1957, 8 odcinków
• Kuku-Ryku – „Przygoda” 5/57 – 26/1958, 11 odcinków A3 (tekst: A. i M. Kulmryk w 2 spośród 11 odcinków)

W magazynie komiksowym „Relax”

• Bajka dla dorosłych^[c] – „Relax” 1/1976, 4-9/1977, 15/1978, 18/1978; 10 odcinków^[12]
• Zaginiona załoga – „Relax” 2/1976^[13]
• Dżdżownica – „Relax” 4/1977^[13]
• Palacze – „Relax” 5/1977, 14/1978, 2 odcinki^[13]
• Pan Paparura i pies Aj – „Relax” 6/1977^[13]
• Łabędź – „Relax” 14/1978^[13]
• Coś z ryb – „Relax” 15/1978^[13]

W gazecie „Wieczór Wybrzeża”

• Kichaś – „Wieczór Wybrzeża” 16.3.1957 (komiks niemy)
• Jack O’Key – „Wieczór Wybrzeża” 13.6.1958-26.07.1958, 4 odcinki
• Wesołych Świąt – „Wieczór Wybrzeża” 24.12.1960, 1 odcinek A3
• Detektyw Trop – „Wieczór Wybrzeża” 24.12.1960-1.04.61, 6 odcinków o różnych formatach (A5)

W gazecie „Głos Wybrzeża”

• Skarby starego zamczyska – „Głos Wybrzeża” 08.02.1958-22.03.1958 (komiks realistyczny, tekst: Tadeusz Rafałowski), 6 odcinków

W tygodniku „Nowa Wieś”

• Korak syn Tarzana – „Nowa Wieś” 22/1958-35/1958 (komiks realistyczny bez dymków, autor tekstu nieznany), 14 odcinków

Ilustracje książek

• Józef Borysewicz: Przygoda w Gibraltarze – Wydawnictwo Morskie 1959 (ilustracje realistyczne)
• Tadeusz Szczygielski: Żeglarskie dzieje – Wydawnictwo Morskie 1959 (ilustracje realistyczne)
• Eugenia Kobylińska-Masiejewska: Jak l b odkryła Nowy Ląd – Wydawnictwo Morskie 1960 (ilustracje realistyczne)

Nagrody

• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007)^[14][15]
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury z okazji jubileuszu 50-lecia pracy twórczej (2007)^[16]
• Nagroda „Zasłużony dla komiksu polskiego” (2019, pośmiertnie)^[17]

Upamiętnienie

W 2014, pod patronatem Pauliny Christy, wnuczki artysty, powstała w Sopocie fundacja im. Janusza Christy - „Kreska”.

Na festiwalu Kultury Popularnej DwuTakt w Toruniu w latach 2014–2018 przyznawany był Złoty Puchar – nagroda im. Janusza Christy za szczególne osiągnięcia na polu popularyzacji komiksu^[18].

Zobacz też

 Zobacz też kategorię: Twórczość Janusza Christy.

Uwagi

1. W wersji Wieczoru Wybrzeża pt. Złote prosię.
2. Stworzony ok. w 1974 roku.
3. Tylko dla dorosłych w numerach 1/76, 7-8/77.

Przypisy

1. Zdjęcie. [dostęp 2017-10-29].
2. Janusz Christa, ojciec Kajtka i Koko [online], trojmiasto.pl, 5 października 2014 [dostęp 2023-11-15]  (pol.).
3. 90 lat temu urodził się Janusz Christa - ojciec Kajka i Kokosza [online], dzieje.pl [dostęp 2025-01-21] .
4. Nakręcił film o autorze Kajko i Kokosza [online], trojmiasto.pl, 17 kwietnia 2011 [dostęp 2011-04-17] .
5. Zmarł Janusz Christa – twórca Kajka i Kokosza [online], trojmiasto.pl, 17 listopada 2008 [dostęp 2008-11-17] .
6. B. Kurc, Trzask prask. Wywiady z Mistrzami polskiego (i nie tylko) komiksu, Bajka, Koluszki 2004, s. 45.
7. post na facebook. [dostęp 2020-12-06].
8. portal wm. [dostęp 2020-12-06].
9. Gloria Artis za Tytusa, Nerwosolka oraz Kajka i Kokosza [online], wp.pl, 31 maja 2007 [dostęp 2011-06-22] .
10. Cmentarze sopockie. pttk.pl, 10 lipca 2018. [dostęp 2018-07-17].
11. Kajko i Kokosz dostaną... ławeczkę [online], trojmiasto.pl, 28 maja 2011 [dostęp 2011-05-28] .
12. „Bajki dla dorosłych” Christy w czasopiśmie „Relax”. relax.nast.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-09)]..
13. Bibliografia magazynu „Relax”. W: Relax. Antologia opowieści rysunkowych. T. 3. Warszawa: Egmont Polska, 2017, s. 160. ISBN 978-83-281-3529-1.
14. Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2025-01-21]  (pol.).
15. Papcio Chmiel, Christa i Baranowski nagrodzeni. kulturaonline.pl, 2007-05-30. [dostęp 2016-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-19)]. (pol.).
16. Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. gdansk.pl, 2016-06-23. [dostęp 2016-06-23]. (pol.).
17. NAGRODY "ZASŁUŻONY DLA KOMIKSU POLSKIEGO" NA WARSAW COMIC CON. pl.ign.com, 2019-06-03. [dostęp 2019-07-03]. (pol.).
18. Janusz Christa - DESA Unicum [online], desa.pl [dostęp 2025-01-21] .

Linki zewnętrzne

• Janusz Christa – dział witryny „Relax” L. Kaczanowskiego. relax.klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-31)].
• Ilustrowana bibliografia Janusza Christy – fragment artykułu K. Janicza z „Gildii Komiksu”
• Janusz Christa – biografia twórcy „Kajka i Kokosza” – Magazyn Miłośników Komiksu KZ
• Na plasterki !!! – blog o twórczości Janusza Christy, wirtualne muzeum i pełna bibliografia
• Kajko i Kokosz – próbki filmu animowanego z początku lat 90.
• Fundacja „Kreska” im. Janusza Christy

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071962558
• VIAF: 101865953
• LCCN: no2018171326
• SUDOC: 174585632
• NKC: mzk2015862556
• PLWABN: 9810638089605606
• NUKAT: n96200740