Jerzy Kropiwnicki

Jerzy Kropiwnicki

Pełne imię i nazwisko	Jerzy Janusz Kropiwnicki
Data i miejsce urodzenia	5 lipca 1945 Częstochowa
Minister rozwoju regionalnego i budownictwa
Okres	od 16 czerwca 2000 do 19 października 2001
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Minister-członek Rady Ministrów
Okres	od 31 października 1997 do 16 czerwca 2000
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Minister-kierownik Centralnego Urzędu Planowania
Okres	od 11 lipca 1992 do 26 października 1993
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Jerzy Eysymontt
Następca	Mirosław Pietrewicz
Minister pracy i polityki socjalnej
Okres	od 23 grudnia 1991 do 11 lipca 1992
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Michał Boni
Następca	Jacek Kuroń
Prezydent Łodzi
Okres	od 19 listopada 2002 do 22 stycznia 2010
Przynależność polityczna	Chrześcijański Ruch Samorządowy
Poprzednik	Krzysztof Jagiełło
Następca	Tomasz Sadzyński (p.f.)
Prezes Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego
Okres	od 2 marca 2002 do 3 czerwca 2006
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Stanisław Zając
Następca	Jacek Szczot
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Kapituła Orderu Odrodzenia Polski. Na zdjęciu od lewej: Sławomir Radoń, Bohdan Cywiński, Marta Olszewska, Irena Zofia Romaszewska, Jerzy Kropiwnicki, Ryszard Bugaj i Krzysztof Kauba

Jerzy Janusz Kropiwnicki (ur. 5 lipca 1945 w Częstochowie) – polski ekonomista i polityk, doktor nauk ekonomicznych. W latach 2002–2010 prezydent Łodzi.

Działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. W latach 1991–1992 minister pracy i polityki socjalnej w rządzie Jana Olszewskiego, w latach 1992–1993 minister-kierownik Centralnego Urzędu Planowania w rządzie Hanny Suchockiej, w latach 1997–2000 minister-członek Rady Ministrów w rządzie Jerzego Buzka, w latach 2000–2001 minister rozwoju regionalnego i budownictwa w tym samym gabinecie, poseł na Sejm I i III kadencji, w latach 2016–2022 członek Rady Polityki Pieniężnej.

Życiorys

Wykształcenie i praca naukowa

Syn Emanuela i Janiny^[1]. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. Ziemi Kujawskiej we Włocławku^[2]. W 1968 ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Do tego samego roku był członkiem Związku Młodzieży Socjalistycznej, następnie należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego^[3].

W 1973 doktoryzował się na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego^[4]. W latach 1968–1981 był pracownikiem naukowym na UŁ, ponownie podjął pracę na tej uczelni w 1989. W latach 1977–1978 i 1990–1991 był stypendystą w Institute for Research on Poverty na University of Wisconsin-Madison^[5]. W późniejszych latach zajmował stanowisko profesora w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie i Wyższej Szkole Ekonomiczno-Humanistycznej im. prof. Szczepana A. Pieniążka w Skierniewicach^[6]. W pracy naukowej specjalizował się w zagadnieniach dotyczących makroekonomii, polityki społeczno-gospodarczej i teorii ekonomii^[6].

Działalność opozycyjna w PRL

W 1980 współtworzył struktury „Solidarności” na Uniwersytecie Łódzkim, został ich tymczasowym przewodniczącym. Był członkiem MKZ NSZZ „S” Regionu Ziemia Łódzka, później wiceprzewodniczącym zarządu regionu oraz członkiem Komisji Krajowej związku^[4]. W lipcu 1981 wraz z Grzegorzem Palką i Andrzejem Słowikiem należał do organizatorów marszu głodowego w Łodzi^[3]. W tym samym roku uczestniczył w I Krajowym Zjeździe Delegatów związku z Gdańsku^[4].

W dniu wprowadzenia stanu wojennego został aresztowany, a następnie skazany przez Sąd Wojewódzki w Łodzi na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za zorganizowanie akcji protestacyjnej przeciwko stanowi wojennemu. W wyniku rewizji karę tę podwyższono do 6 lat^[4]. Karę odbywał w zakładach karnych w Hrubieszowie i Barczewie, gdzie prowadził strajk głodowy^[4]. Był objęty opieką Amnesty International jako więzień sumienia. W trakcie izolacji więziennej napisał dwie książki, które następne wydano w podziemiu^[4]. W 1984 zwolniono go na mocy amnestii. Od 1985 działał w Duszpasterstwie Ludzi Pracy w Łodzi^[4]. Od 1986 kierował Ośrodkiem Badań Społeczno-Zawodowych w Łodzi. W 1987 współtworzył opozycyjną wobec Lecha Wałęsy Grupę Roboczą KK domagającą się zwołania Komisji Krajowej NSZZ „S” w składzie z 1981. W 1989 należał do przeciwników Okrągłego Stołu^[3][4]. W związku z działalnością opozycyjną był rozpracowywany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa^[1].

Działalność publiczna w latach 1990–2002

W latach 1991–1993 sprawował mandat posła na Sejm I kadencji, który uzyskał z listy Wyborczej Akcji Katolickiej^[7]. Zasiadał w klubie parlamentarnym Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (ZChN), do którego wstąpił w 1990^[4]. Był członkiem Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Polityki Społecznej^[7]. Pełnił funkcję ministra pracy i polityki socjalnej w rządzie Jana Olszewskiego (od grudnia 1991 do lipca 1992)^[8] oraz ministra-kierownika Centralnego Urzędu Planowania w rządzie Hanny Suchockiej (od lipca 1992 do października 1993)^[9].

Od 1997 do 2001 ponownie zasiadał w niższej izbie polskiego parlamentu jako poseł na Sejm III kadencji (wybrany z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność)^[10]. W październiku 1997 wszedł w skład rządu Jerzego Buzka, obejmując stanowiska ministra bez teki i kierownika Rządowego Centrum Studiów Strategicznych^[11]. W trakcie urzędowania głosił poglądu niezgodne z programem gabinetu, w tym ministra finansów Leszka Balcerowicza^[12]. W październiku 1999 bez konsultacji ogłosił własną prognozę makroekonomiczną (obejmującą m.in. inflację wyższą niż zakładana przez rząd), co m.in. negatywnie wpłynęło na kurs złotego. W konsekwencji został przymusowo urlopowany przez premiera Jerzego Buzka (do grudnia 1999)^[3][12]. Przewodniczył następnie polskiej delegacji na specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęconej kwestiom dotyczącym kobiet^[13]. W czerwcu 2000 został powołany na urząd ministra rozwoju regionalnego i budownictwa, który sprawował do końca funkcjonowania gabinetu w październiku 2001^[11]. W grudniu 2000 wbrew wspólnemu stanowisku AWS głosował przeciwko kandydaturze Leszka Balcerowicza na stanowisko prezesa Narodowego Banku Polskiego, w konsekwencji został wykluczony z klubu parlamentarnego tego ugrupowania^[12]. W 2001 nie uzyskał ponownie mandatu posła, kandydując z ramienia AWSP^[14].

W latach 1991–1993 był wiceprezesem zarządu głównego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, funkcję tę pełnił ponownie od 2000. Od 2002 do 2006 zajmował stanowisko prezesa tej partii. W 2003 utworzył nową organizację polityczną pod nazwą Chrześcijański Ruch Samorządowy.

W 2000 ustanowił Medal za Zasługi w Walce o Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981 – 4 VI 1989 wraz z jego kapitułą (ze sobą jako przewodniczącym); sam również został odznaczony tym medalem^[15].

Prezydent Łodzi (2002–2010)

W wyborach samorządowych w 2002 z ramienia Łódzkiego Porozumienia Obywatelskiego z powodzeniem ubiegał się o urząd prezydenta Łodzi, pokonując w drugiej turze Krzysztofa Jagiełłę^[16]. W 2004 był współorganizatorem obchodów 60. rocznicy likwidacji Ghetto Litzmannstadt, w ramach których w tym samym roku odsłonięto pomnik na stacji kolejowej Radegast. W trakcie kadencji odmówił wyrażenia zgody na organizację Parady Wolności. Był przewodniczącym delegacji polskich obserwatorów w Europejskim Komitecie Regionów^[17]. W drugiej turze wyborów samorządowych w 2006 jako kandydat komitetu wyborczego PiS pokonał przedstawiciela PO Krzysztofa Kwiatkowskiego, uzyskując reelekcję z wynikiem 55,69% głosów^[18]. W okresie jego prezydentury w Łodzi swoje placówki otworzyły przedsiębiorstwa Philips, Gillette i MultiBank, powstała fabryka Della i Łódzki Tramwaj Regionalny, opracowano koncepcje budowy Nowego Centrum Łodzi i przebudowy dworca Łódź Fabryczna^[3].

Był jednym z pomysłodawców organizowania w Łodzi Orszaku Trzech Króli^[19]. Podczas jego kadencji prezydent oraz wiceprezydenci występowali na oficjalnych uroczystościach w charakterystycznych szarfach w barwach miejskich z herbem oraz maciejówkach^[3]. Był także inicjatorem projektu obywatelskiego przywrócenia dnia ustawowo wolnego od pracy w Święto Trzech Króli^[20]; dwukrotnie koordynował obywatelskie projekty w tej mierze – drugi z nich został uchwalony w 2010^[21]. W 2009 zebrano około 90 tys. podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum odwoławczego^[22], którego inicjatorami byli lokalni działacze SLD (m.in. Dariusz Joński, Jarosław Berger i Sylwester Pawłowski)^[23], zarzucający Jerzemu Kropiwnickiemu zły stan ulic i komunikacji, odpowiedzialność za problemy Teatru Nowego w Łodzi, nieudane inwestycje czy też liczne podróże zagraniczne wiążące się z jego nieobecnością w mieście^[24]. Prezydent publicznie stwierdził, że nie zaistniały merytoryczne powody do przeprowadzenia referendum^[25]. Głosowanie odbyło się 17 stycznia 2010; frekwencja wyniosła 22,2%, wobec czego wyniki głosowania okazały się wiążące^[26]. Według oficjalnych rezultatów ponad 95% głosujących opowiedziało się za przedterminowym odwołaniem Jerzego Kropiwnickiego^[27]. Urząd prezydenta Łodzi sprawował do 22 stycznia 2010, odchodząc z dniem ogłoszenia wyników referendum w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego^[28].

Działalność publiczna od 2010

We wrześniu 2010 został doradcą prezesa Narodowego Banku Polskiego Marka Belki^[29]. W wyborach w 2015 wystartował do Senatu IX kadencji z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. Zajął 2. miejsce wśród 4 kandydatów, przegrywając z reprezentującym PO Ryszardem Bonisławskim^[30]. 13 stycznia 2016 Senat z rekomendacji PiS powołał go na sześcioletnią kadencję w skład Rady Polityki Pieniężnej^[31] (rozpoczął ją 25 stycznia 2016^[5]). Wszedł również w skład Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie^[32]. W styczniu 2022 po zakończeniu kadencji w RPP został doradcą prezesa NBP Adama Glapińskiego ds. obserwacji i analizy światowego rynku ropy naftowej i gazu ziemnego^[33].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1990 prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[34]. W 2006 prezydent Lech Kaczyński nadał mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[35]. W 2017 został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Wolności i Solidarności^[36][37].

W 2013 został wyróżniony nagrodą „Serce Łodzi”^[38]. W 2020 otrzymał Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Łódzkiego^[39].

W 2006 został przyjęty do Zakonu Rycerskiego Świętego Jerzego Męczennika jako członek honorowy tej organizacji. Został również kawalerem Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie^[40]. W 2012 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego^[41].

Życie prywatne

Żonaty od 1968, ma syna^[42]. Był organizatorem pielgrzymek do Ziemi Świętej. W 2022 wydał książkę pt. Śladami Rodziny Świętej po Egipcie i Etiopii^[42].

Przypisy

1. Dane osoby z katalogu osób „rozpracowywanych”. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-12-08].
2. Jolanta Młodecka: Włocławek, to były piękne dni!. pomorska.pl, 30 stycznia 2015. [dostęp 2023-12-09].
3. Monika Pawlak: Jerzy Kropiwnicki – pierwszy prezydent Łodzi odwołany w referendum. dzienniklodzki.pl, 29 lipca 2011. [dostęp 2023-12-09].
4. Włodzimierz Domagalski: Jerzy Kropiwnicki. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2023-12-09].
5. Nota biograficzna na stronie NBP. [dostęp 2023-12-09].
6. Dr Jerzy Kropiwnicki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-12-09] .
7. Posłowie I kadencji: Jerzy Kropiwnicki. sejm.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
8. Rząd Jana Olszewskiego. premier.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
9. Rząd Hanny Suchockiej. premier.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
10. Posłowie III kadencji: Jerzy Kropiwnicki. sejm.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
11. Rząd Jerzego Buzka. premier.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
12. Kropiwnicki w rękach Buzka. rmf24.pl, 3 stycznia 2001. [dostęp 2023-12-10].
13. Trudny start Kropiwnickiego. rmf24.pl, 16 czerwca 2000. [dostęp 2023-12-10].
14. Wybory parlamentarne 2001. pkw.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
15. Lista odznaczonych Medalem za Zasługi w Walce o Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981 – 4 VI 1989. Henryk Marczak, Bernard Cichosz (red.). Łódź: Wydawnictwo Bernard Cichosz, Kapituła Medalu za Zasługi w Walce o Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981 – 4 VI 1989, 2017. ISBN 978-83-62101-13-9. OCLC 1241595578. Brak numerów stron w książce
16. Wybory samorządowe 2002. pkw.gov.pl. [dostęp 2023-12-10].
17. UE chce ingerować w wybór kandydatów do Komitetu Regionów. wp.pl, 30 marca 2004. [dostęp 2023-12-10].
18. Wybory samorządowe 2006. pkw.gov.pl. [dostęp 2010-01-18].
19. Jerzy Walczyk: Święto Trzech Króli. To dzięki byłemu prezydentowi Łodzi 6 stycznia nie pracujemy. lodz.wyborcza.pl, 5 stycznia 2023. [dostęp 2023-12-10].
20. 6 stycznia. Święto Trzech Króli. sejm.gov.pl, 5 stycznia 2022. [dostęp 2023-12-10].
21. To jemu zawdzięczamy wolne w Trzech Króli. „Musiałem zniszczyć relikt komunizmu”. tvn24.pl, 6 stycznia 2015. [dostęp 2023-12-10].
22. Wioletta Gnacikowska: Referendum w sprawie Kropiwnickiego 17 stycznia. gazeta.pl, 20 listopada 2009. [dostęp 2010-01-18].
23. Wioletta Gnacikowska: Referendum ws. odwołania Kropiwnickiego dzieli SLD. wyborcza.pl, 5 stycznia 2010. [dostęp 2024-06-26].
24. Łódź: Nieoficjalne wyniki referendum w sprawie odwołania prezydenta. gazetaprawna.pl, 18 stycznia 2010. [dostęp 2023-12-09].
25. Kropiwnicki odwołany w referendum. money.pl, 18 stycznia 2010. [dostęp 2023-12-09].
26. Piotr Wesołowski: Jerzy Kropiwnicki odwołany w referendum!. wyborcza.pl, 18 stycznia 2010. [dostęp 2010-01-18].
27. Anna Sapieha: Kropiwnicki odwołany. 95 proc. głosujących nie chce go jako prezydenta. wyborcza.pl, 18 stycznia 2010. [dostęp 2023-12-09].
28. Protokół Miejskiej Komisji do Spraw Referendum w Łodzi z dnia 18 stycznia 2010 r. ustalenia wyniku referendum gminnego w sprawie odwołania Prezydenta Miasta Łodzi przed upływem kadencji zarządzonego na 17 stycznia 2010 r.. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego, 22 stycznia 2010. [dostęp 2010-01-22].
29. Jerzy Kropiwnicki został doradcą szefa NBP. gazeta.pl, 11 września 2010. [dostęp 2010-09-11].
30. Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2015. pkw.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
31. 8. posiedzenie Senatu. senat.pl, 13 stycznia 2016. [dostęp 2016-01-13].
32. Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
33. Jacek Świder: Jerzy Kropiwnicki został doradcą prezesa NBP. interia.pl, 26 stycznia 2022. [dostęp 2022-01-26].
34. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 20 grudnia 1990. s. 60. [dostęp 2016-06-23].
35. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2006 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 807).
36. Postanowienie nr rej. 58/2017 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 marca 2017 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2017 r. poz. 469).
37. Krzyże Wolności i Solidarności dla działaczy opozycji antykomunistycznej. dzienniklodzki.pl, 23 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-23].
38. Jerzy Kropiwnicki z „Sercem Łodzi”. archidiecezja.lodz.pl, 4 października 2013. [dostęp 2023-11-29].
39. Uchwała Nr XXI/334/20 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 27 października 2020 r. w sprawie nadania Odznaki Honorowej za Zasługi dla Województwa Łódzkiego. bip.lodzkie.pl. [dostęp 2023-03-25].
40. Zwierzchnictwo w Polsce Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie. Janusz Kamiński, Urszula Przymus (red.). Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2008. ISBN 978-83-7030-641-0. Brak numerów stron w książce
41. Jerzy Kropiwnicki odznaczony Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego. ekai.pl, 18 maja 2012. [dostęp 2012-05-21].
42. Śladami Rodziny Świętej po Egipcie i Etiopii. TaniaKsiazka.pl. [dostęp 2023-11-29].

Bibliografia

• Posłowie III kadencji: Jerzy Kropiwnicki. sejm.gov.pl. [dostęp 2023-12-09].
• Włodzimierz Domagalski: Jerzy Kropiwnicki. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2023-12-09].
• Dr Jerzy Kropiwnicki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-12-09] .

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000078560033
• VIAF: 101849164
• LCCN: nr88004106
• GND: 103355162
• SUDOC: 125992769
• PLWABN: 9810681531005606
• NUKAT: n96025726

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3927613

Identyfikatory zewnętrzne:

• archiwalna „Nauka Polska”: 30196
• „Ludzie Nauki”: Zg1UkroSpfC