Jeżyna gruczołowata

Jeżyna gruczołowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	jeżyna
Gatunek	jeżyna gruczołowata
	Nazwa systematyczna
	Rubus hirtus Waldst. & Kit.; Descr. Icon. Pl. Hung. 2: 150, t. 141 150 1805
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeżyna gruczołowata (Rubus hirtus) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych (Rosaceae). Występuje na obszarze południowej i środkowej Europy oraz w regionie Kaukazu^[4]. W Polsce spotykana głównie w Karpatach i Sudetach, na pogórzu i niższych położeniach górskich oraz na wyżynach. Roślina bardzo zmienna, obejmuje wiele, trudnych do rozróżnienia podgatunków.

Morfologia

Pokrój: Płożący krzew kolczasty o wysokości do 2 m, o pędach płonnych wiotkich, zwykle pokładających się, nieznacznie owłosionych lub nagich, często czerwono nabiegłych, gęsto szczeciniastokolczastych i bardzo gęsto ogruczolonych. Kolce zmienne, igłowate, długie nieco zakrzywione płynnie przechodzące w ciemno zabarwione gruczoły na długich trzoneczkach.
Liście: Liście często zimujące, trójlistkowe. Nieparzysto-pierzastozłożone. Listki spodem miękko owłosione, ostro nierówno piłkowane, młode liście są sfałdowane wzdłuż wiązek przewodzących. Listek szczytowy najczęściej sercowaty, dolna para listków siedząca lub prawie siedząca.
Kwiaty: Promieniste, apokarpiczne (wielosłupkowe) o wąskich płatkach koloru białego. Kwiatostan z kolcami i gruczołami. Działki zamknięte wokół owocostanu szarozielone z licznymi gruczołami.
Owoce: Owoc pozorny złożony z kilku pestkowców, wewnątrz wypełnione rozrośniętym dnem kwiatowym. Owoce opadają bez dna kwiatowego. Owoce jadalne smaczne, barwy od ciemnofioletowej do czarnej. Kielich na owocu odchylony^[5].

Biologia i ekologia

Nanofanerofit. Występuje w zbiorowiskach leśnych, na ich obrzeżach i na zrębach. Rośnie na glebach bielicowych i brunatnych w borach mieszanych. Kwitnie lipiec-sierpień, a owocuje w miesiącach wrzesień-październik.

Zastosowanie

Roślina lecznicza. Ma podobne własności lecznicze, jak większość jeżyn.

Surowiec zielarski: Jako surowiec zielarski wykorzystuje się liście i owoce. Liście zawierają garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne i witaminę C.
Działanie. W medycynie ludowej liście wykorzystywano jako środek ściągający i przeciwbiegunkowy. Suszone owoce wykorzystuje się w stanach podgorączkowych podobnie jak owoce malin.

Zmienność

Tworzy mieszańce z licznymi gatunkami jeżyn^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-25] (ang.).
↑ Rubus hirtus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-25].
↑ Taxon: Rubus hirtus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-25]. (ang.).
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Szafer: Rośliny polskie. Opisy i klucze do oznaczania wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-05287-2.

Bibliografia

ZbigniewZ. Podbielkowski ZbigniewZ., Słownik roślin użytkowych, Warszawa: PWRiL, 1989, ISBN 83-09-00256-4, OCLC 69595653 .
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-25] (ang.).

[3] Rubus hirtus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-25].

[grin-4] Taxon: Rubus hirtus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-25]. (ang.).

[szafer-5] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[6] Władysław Szafer: Rośliny polskie. Opisy i klucze do oznaczania wszystkich gatunków roślin naczyniowych rosnących w Polsce bądź dziko, bądź też zdziczałych lub częściej hodowanych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-05287-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]