Józef (patriarcha serbski)
| Ilija Rajačić | |
| Patriarcha serbski, metropolita karłowicki | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 lipca 1785 |
| Data i miejsce śmierci |
1 grudnia 1861 |
| Patriarcha serbski | |
| Okres sprawowania |
1848–1861 |
| Metropolita karłowicki | |
| Okres sprawowania |
1842–1861 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
10 kwietnia 1810 |
| Diakonat |
1810 |
| Prezbiterat |
1810 |
| Chirotonia biskupia |
24 czerwca 1829 |
| Wybór patriarchy |
1848 |
| Data konsekracji |
24 czerwca 1829 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Miejsce | |||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||
| |||||||||||
Józef, imię świeckie Ilija Rajačić (ur. 20 lipca 1785 w Lučanach, zm. 1 grudnia 1861 w Sremskich Karlovcach) – serbski biskup prawosławny i działacz narodowy, metropolita karłowicki w latach 1842–1848 i patriarcha serbski (karłowicki) w latach 1848–1861.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesna działalność
[edytuj | edytuj kod]Był synem kapłana prawosławnego Luki Rajačicia i jego małżonki Vasiliji. Edukację na poziomie podstawowym odebrał w szkole niemieckiej, następnie uczył się w Zagrzebiu, Sremskich Karlovcach i w kolegium pijarskim w Segedynie, gdzie ukończył I i II klasę filozofii. Następnie wyjechał na studia do Wiednia, gdzie nauczył się łaciny; nigdy jednak nie uzyskał dyplomu studiów uniwersyteckich. W 1809 przerwał naukę, by ochotniczo zaciągnąć się do wojska, brał udział w nieudanej obronie Wiednia w wojnie Napoleona przeciwko V koalicji[1].
10 kwietnia 1810 złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Gomirje. W tymże klasztorze został wyświęcony na hierodiakona, a następnie na hieromnicha. 20 grudnia 1811 otrzymał godność archimandryty. 24 czerwca 1829 w soborze św. Mikołaja w Sremskich Karlovcach został wyświęcony na biskupa dalmackiego; głównym konsekratorem podczas ceremonii był metropolita karłowicki Stefan[1].
Biskup
[edytuj | edytuj kod]Jedną z pierwszych decyzji Józefa jako biskupa dalmackiego było otwarcie szkoły duchownej w Szybeniku. Biskup szybko znalazł się w konflikcie z miejscowymi władzami. Józef otwarcie protestował przeciwko nakłanianiu prawosławnych do przechodzenia na katolicyzm w obrządku bizantyńskim, szczególnie ostro zareagował, gdy unię przyjęło dwóch podległych mu kapłanów. W rezultacie władze austriackie zdecydowały o przeniesieniu go na katedrę vršacką. Postawa Józefa zwróciła na niego uwagę metropolity karłowickiego Stefana[1].
Na nowej katedrze hierarcha rozpoczął budowę serbskiego gimnazjum, osobiście przekazując na ten cel 3600 forintów[1].
Metropolita karłowicki
[edytuj | edytuj kod]W 1842 na soborze duchowieństwa i świeckich Serbów w Austrii został wybrany na nowego metropolitę karłowickiego. Ponieważ uczestnicy soboru nie byli w stanie jednomyślnie wskazać jednego kandydata, o wyborze biskupa Józefa zdecydował uczestniczący w obradach komisarz cesarski (zgodnie z regulaminem narzuconym metropolii karłowickiej w 1779)[2]. Chociaż Józef w poprzednich latach dążył do awansu w hierarchii cerkiewnej, był niezadowolony z faktu, że jego elekcja miała miejsce w takich okolicznościach. W momencie obejmowania przez niego urzędu metropolity karłowickiego stosunki między Serbami a Węgrami w Austrii były bardzo napięte. Metropolita starał się uzyskać poparcie cesarza na rzecz otwarcia seminarium duchownego dla prawosławnych Serbów, wzniesienia gimnazjów w Nowym Sadzie i Sremskich Karlovcach oraz wsparcia szkół nauczycielskich. Ostatecznie udało mu się jedynie uzyskać zgodę na otwarcie drukarni przy rezydencji metropolitalnej[1].
W czasie Wiosny Ludów metropolita karłowicki poparł serbski ruch narodowy, w imieniu duchowieństwa prawosławnego oznajmił: „Będziemy z narodem [ludem], cokolwiek da Bóg”. Na 1 maja 1848 zwołał do Sremskich Karlovców sobór duchowieństwa i świeckich, który miał sformułować jednolity program polityczny Serbów, wśród których panowały znaczne różnice zdań co do celów wystąpienia. Starsze pokolenie domagało się bowiem jedynie autonomii w ramach monarchii habsburskiej i pełnego równouprawnienia Serbów, młodsze żądało niepodległego państwa, w którym znalazłyby się wszystkie ziemie zamieszkiwane przez Serbów, chłopi oczekiwali poprawy swojej sytuacji społecznej. Zjazd w Sremskich Karlovcach kontynuował prace mimo żądań Węgrów, którzy domagali się jego przerwania. Serbowie w Austrii zyskali natomiast pomoc ze strony Księstwa Serbii[1].
Zgromadzenie Serbów, nazwane następnie majowym, obwołało metropolitę Józefa patriarchą serbskim. Decyzję tę uznał cesarz Austrii Franciszek Józef I manifestem z 15 grudnia 1848[1]. Ogłosiło również powstanie autonomicznego Województwa Serbskiego obejmującego Wojwodinę.
Patriarcha karłowicki
[edytuj | edytuj kod]Józef kontynuował działania na rzecz wspierania oświaty i emancypacji Serbów. Do 1854 bezowocnie starał się o zgodę cesarza na otwarcie w Sremskich Karlovcach uniwersytetu[1]. Wielokrotnie udawał się do Wiednia, by na dworze cesarskim bronić interesów Serbów. Nie miał jednak w kręgach dworskich większych wpływów i jego interwencje wielokrotnie kończyły się niepowodzeniem. W 1860 nie zdołał przeciwdziałać likwidacji Wojwodiny Serbskiej na żądanie Węgrów[1]. Z większym sukcesem bronił w 1852 niezależności metropolii karłowickiej od władz państwowych. Nie dopuścił wówczas na obrady Synodu trzech biskupów, którzy otrzymali swoje nominacje nie od soboru, ale wprost od cesarza[1].
Zmarł w 1861 podczas obrad kolejnego serbskiego soboru. Został pochowany w katedralnym soborze w Sremskich Karlovcach[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Biskup Sawa (Vuković), Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka, Evro Beograd, Unireks Podgorica, Kalenić Kragujevac, 1996, s. 259–261.
- ↑ Biskup Sawa (Vuković), Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka, Evro Beograd, Unireks Podgorica, Kalenić Kragujevac, 1996, s. 75.