Józef Gierowski w 1981 | |
Data i miejsce urodzenia |
19 marca 1922 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
17 lutego 2006 |
profesor nauk humanistycznych | |
Specjalność: historia nowożytna | |
Alma Mater | |
Profesura |
1958 |
Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego | |
Okres spraw. |
1981–1987 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Józef Andrzej Gierowski (ur. 19 marca 1922 w Częstochowie[1], zm. 17 lutego 2006 w Krakowie[2]) – polski historyk, profesor nauk historycznych o specjalności historia nowożytna[3], rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, poseł na Sejm PRL IX kadencji.
Syn Józefa[4] (lekarza[1]), brat Stefana Gierowskiego, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
W latach II wojny światowej żołnierz Związku Walki Zbrojnej, następnie Armii Krajowej. Był kierownikiem referatu informacyjnego VI Wydziału Okręgu Kielecko-Radomskiego, wydawcą i redaktorem pisma „Prawda Polska”. W styczniu 1945 został mianowany porucznikiem AK. W tym czasie studiował również na tajnych kompletach Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był uczniem prof. Władysława Konopczyńskiego.
Studia ukończył w 1946[3][5]. W tym samym roku rozpoczął pracę naukową na Uniwersytecie Wrocławskim (w latach 1954–1955 był prodziekanem, w latach 1964–1965 dziekanem Wydziału Filozoficzno-Historycznego, a w latach 1958–1961 prorektorem)[6], zostając równocześnie członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego. Stopień doktora uzyskał w 1947[5], stopień profesora nadzwyczajnego w 1958[3], a profesorem zwyczajnym został w 1970[5]. W latach 1953–1968 był kierownikiem Instytutu Historii PAN w Krakowie, a następnie w latach 1977–1981 kierował Zakładem Historii Śląska PAN.
W 1965 przeniósł się do Krakowa na Uniwersytet Jagielloński[5], obejmując kierownictwo Katedry Historii Polski XVI–XVIII wieku. Kierował następnie Zakładem Historii Nowożytnej Powszechnej. W latach 1967–1972 był dyrektorem Instytutu Historii UJ. W 1981 został wybrany, w pierwszych od dziesięcioleci demokratycznych wyborach, na rektora UJ. Uniwersytetem jako rektor kierował do 1987. Po wprowadzeniu stanu wojennego udało mu się szybko doprowadzić do uwolnienia internowanych pracowników i studentów UJ (przed końcem 1981). W 1983 wręczył papieżowi Janowi Pawłowi II doktorat honoris causa UJ. W 1984 powołał komisję, która, chociaż pomysł wówczas wydawał się nierealny, rozpoczęła cały proces budowy nowego kampusu UJ (prace kontynuowali później jego następcy: prof. Aleksander Koj, prof. Andrzej Pelczar, a do końca doprowadził prof. Franciszek Ziejka). Jako rektor i poseł na Sejm w latach 1985–1989 prof. Józef Andrzej Gierowski walczył o jak najszerszą autonomię szkół wyższych. W latach 1986–1989 był również członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa oraz Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.
W 1986 założył na UJ pierwszy w Polsce Międzywydziałowy Zakład Historii i Kultury Żydów w Polsce podniesiony później do rangi Katedry Judaistyki. W 1989 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. 27 marca 1990 został wybrany dyrektorem Wydziału II Filozoficzno-Historycznego PAU. W latach 1991–1995 wchodził w skład Rady do spraw stosunków polsko-żydowskich przy Prezydencie RP. W 1993 został przewodniczącym Rady Fundacji Judaica. Od tego samego roku uczestniczył w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[7].
Odznaczony, m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1954)[8], Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)[9], Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), Krzyżem Komandorskim (Commendatore) Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1986), Krzyżem Armii Krajowej (1994), Medalem „Zasłużony dla Tolerancji” (1999), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999)[4], Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[10] oraz nagrodą Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (grudzień 2005).
Profesor Józef Andrzej Gierowski jest autorem 380 prac naukowych i publikacji, w tym kilku książek o charakterze monograficznym: