Józef Kowalczyk
| Prymas Polski (2010–2014) | |||
 Józef Kowalczyk (2014) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
28 sierpnia 1938 | ||
| Arcybiskup metropolita gnieźnieński | |||
| Okres sprawowania |
2010–2014 | ||
| Nuncjusz apostolski w Polsce | |||
| Okres sprawowania |
1989–2010 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Diakonat |
18 marca 1961 | ||
| Prezbiterat |
14 stycznia 1962 | ||
| Nominacja biskupia |
26 sierpnia 1989 | ||
| Sakra biskupia |
20 października 1989 | ||
| Odznaczenia | |||
     
| |||
| Data konsekracji |
20 października 1989 | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Józef Kowalczyk (ur. 28 sierpnia 1938 w Jadownikach Mokrych) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor prawa kanonicznego, nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1989–2010, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski w latach 2010–2014, od 2014 arcybiskup senior archidiecezji gnieźnieńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Młodość i wykształcenie
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 28 sierpnia 1938 w Jadownikach Mokrych. Kształcił się w gimnazjum w Radłowie, maturę zdał w 1955 w Liceum Ogólnokształcącym w Radłowie[1].
W latach 1956–1962 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie. Święcenia diakonatu otrzymał 18 marca 1961 przez posługę administratora apostolskiego warmińskiego Tomasza Wilczyńskiego, natomiast święceń prezbiteratu udzielił mu 14 stycznia 1962 w kościele św. Jakuba w Olsztynie biskup Józef Drzazga[1][2].
Podjęcie dalszych studiów za granicą uniemożliwiły mu władze komunistyczne, które odmówiły wydania paszportu[3], toteż w 1963 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. W 1965 wyjechał do Rzymu, gdzie kontynuował studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. Stopień doktora prawa kanonicznego uzyskał w 1968 na podstawie dysertacji De extraordinario confirmationis ministro. Comparatio inter disciplinam Ecclesiae latinae et Ecclesiarum orientalium (Nadzwyczajny szafarz bierzmowania. Studium porównawcze między dyscypliną Kościoła łacińskiego i Kościołów wschodnich)[1].
W międzyczasie ukończył kurs kanonicznej praktyki administracyjnej przy Kongregacji Soboru. Odbył też studium przy Tajnym Archiwum Watykańskim, uzyskując dyplom archiwisty, a w latach 1968–1971 studium w Rocie Rzymskiej, które ukończył z tytułem adwokata Roty Rzymskiej[1].
Prezbiter
[edytuj | edytuj kod]Od lutego 1962 do czerwca 1963 pracował jako wikariusz w parafii Świętej Trójcy w Kwidzynie. Jednocześnie był katechetą najpierw klas siódmych, następnie klas szóstych z Kwidzyna, a także wszystkich klas w Bądkach i Rozpędzinach[1].
W czasie pobytu w Rzymie współpracował z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów. Był zatrudniony w Najwyższym Trybunale Apostolskim Roty Rzymskiej na stanowisku obrońcy węzła małżeńskiego[4]. W grudniu 1969 został pracownikiem Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów. Brał udział w organizacji Sekretariatu Synodu Biskupów, a także wspierał sekcję rzymską Ogólnopolskiego Komitetu Beatyfikacji Ojca Maksymiliana Kolbe. W latach 1976–1978 towarzyszył arcybiskupowi Luigiemu Poggiemu, nuncjuszowi apostolskiemu do spraw specjalnych, w podróżach do Polski. Został członkiem Zespołu Stolicy Apostolskiej ds. Stałych Kontaktów roboczych z przedstawicielami rządu PRL[1].
W październiku 1978 papież Jan Paweł II przeniósł go do Sekretariatu Stanu z poleceniem utworzenia Sekcji Polskiej. Jako jej kierownik brał udział w podróżach apostolskich Jana Pawła II. W 1978 został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Publikacji pism Karola Wojtyły z okresu przed wyborem na papieża, którą to funkcję pełnił do 2000[1]. Był również redaktorem naczelnym polskojęzycznego wydania czternastu tomów nauczania Jana Pawła II[3]. W 1981 współpracował przy ustanowieniu i opracowaniu statutu Fundacji Jana Pawła II, w której objął funkcję członka Rady Administracyjnej[1].
W 1977 otrzymał godność kapelana Jego Świątobliwości, a w 1987 prałata honorowego Jego Świątobliwości. Również w 1987 został mianowany kanonikiem rzeczywistym Warmińskiej Kapituły Katedralnej w Olsztynie[1].
Biskup
[edytuj | edytuj kod]Po przywróceniu stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Polską Rzeczpospolitą Ludową, 26 sierpnia 1989 papież Jan Paweł II mianował go nuncjuszem apostolskim w Polsce, jednocześnie wynosząc do godności arcybiskupa tytularnego Heraklei. Święcenia biskupie otrzymał 20 października 1989 w bazylice św. Piotra[1]. Udzielił mu ich Jan Paweł II z towarzyszeniem arcybiskupa Edwarda Cassidy'ego, substytuta ds. Ogólnych Sekretariatu Stanu, i arcybiskupa Francesca Colasuonna, nuncjusza apostolskiego ds. poruczeń i przewodniczącego delegacji Stolicy Apostolskiej do stałych kontaktów roboczych z rządem PRL[2][5]. Jako dewizę biskupią wybrał słowa: „Fiat voluntas Tua” (Bądź wola Twoja)[5]. 26 listopada 1989, mszą św. w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie, zainaugurował misję wobec Kościoła katolickiego w Polsce, natomiast 6 grudnia 1989, złożeniem listów uwierzytelniających na ręce prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego w Belwederze, misję wobec państwa i jako dziekana Korpusu Dyplomatycznego w Polsce[1].
Pełniąc funkcję nuncjusza apostolskiego w Polsce, doprowadził do odtworzenia w 1991 Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. Przygotował reorganizację struktur Kościoła katolickiego w Polsce, wprowadzoną w 1992 bullą Totus Tuus Poloniae populus. Brał udział w negocjacjach konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, który podpisał w 1993. Uczestniczył w przygotowaniach i towarzyszył w podróżach apostolskich do Polski Jana Pawła II w latach 1991, 1995, 1997, 1999, 2002 oraz Benedykta XVI w 2006. Przyczynił się do powołania wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych w Opolu (1994), Olsztynie (1999), Katowicach (2000), Toruniu (2001) i Szczecinie (2004), a także do przekształcenia Akademii Teologii Katolickiej w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (1999). Zainicjował budowę Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego w Jadownikach Mokrych, przeznaczonego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, oraz znajdującej się przy nim Izby Pamięci Pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II[1].
8 maja 2010 papież Benedykt XVI mianował go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski[6][7]. 24 czerwca 2010 zakończył misję nuncjusza apostolskiego w Polsce i dziekana Korpusu Dyplomatycznego[8], a 26 czerwca 2010 odbył ingres do archikatedry gnieźnieńskiej, w trakcie którego kanonicznie objął archidiecezję[9]. Paliusz metropolitalny odebrał od Benedykta XVI 29 czerwca 2010[10]. W Konferencji Episkopatu Polski z urzędu, jako prymas Polski, został członkiem Rady Stałej[11]. 17 maja 2014 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego[12][13]. Jednocześnie do czasu kanonicznego objęcia urzędu przez jego następcę, tj. do 7 czerwca 2014, zlecił mu pełnienie funkcji administratora apostolskiego archidiecezji[14].
Konsekrował 12 biskupów i był współkonsekratorem podczas sakr 10 biskupów[2].
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]Postanowieniem marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wykonującego obowiązki prezydenta RP z 8 czerwca 2010 „za wybitne osiągnięcia w pracy duszpasterskiej oraz działalność na rzecz rozwoju współpracy między Rzecząpospolitą Polską i Stolicą Apostolską” został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[15]. W 2006 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[16], a w 2008 Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Portugalskiej[17]. W 2002 został uhonorowany Krzyżem Pro Piis Meritis zakonu maltańskiego[1], w zakonie bożogrobców otrzymał rangę Komandora z Gwiazdą[18].
W 2009 został wyróżniony Odznaką Honorową „Bene Merito”[19].
Otrzymał tytuł honorowego obywatela: Sandomierza (1992), Kwidzyna (1993), Chojnic (1994), gminy Wietrzychowice (2001), powiatu tarnowskiego (2009)[1] i Radłowa (2014)[20].
Tytuł doktora honoris causa przyznały mu: Akademia Rolnicza w Krakowie (1999), Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2000)[1], Katolicki Uniwersytet Lubelski (2001)[21], Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (2004) oraz Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu (2011). Ponadto w 1994 otrzymał Medal Uniwersytetu Opolskiego, a w 2010 tytuł honorowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II Deo et Patriae deditus (Bogu i Ojczyźnie oddany)[1].
Został uhonorowany nagrodą „Orli Laur” przez kapitułę konsulów honorowych w Polsce (2005)[1], statuetką Złotego Hipolita wraz z godnością Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego (2006)[22], a także Wielkim Orderem św. Zygmunta diecezji płockiej (1999) i medalem Milito pro Christo Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego (2009)[1].
W 2010 został przyjęty w poczet członków konfraterni zakonu paulinów na Jasnej Górze[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Nota biograficzna Józefa Kowalczyka w serwisie Prymasa Polski. prymaspolski.pl (arch.). [dostęp 2014-07-12].
- ↑ a b c Józef Kowalczyk. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2013-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Abp Józef Kowalczyk nowym Prymasem Polski. ekai.pl (arch.), 2010-05-08. [dostęp 2013-06-30].
- ↑ 50-lecie święceń kapłańskich Prymasa Polski. ekai.pl (arch.), 2012-01-14. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ a b Dziś 20. rocznica sakry biskupiej nuncjusza Józefa Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2009-10-20. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Gniezno e Primate della Polonia e nomina del successore. press.vatican.va, 2010-05-08. [dostęp 2014-04-19]. (wł.).
- ↑ Komunikat Nuncjatury Apostolskiej o mianowaniu nowego metropolity gnieźnieńskiego 8 maja 2010 r.. ekai.pl (arch.), 2010-05-08. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Koniec misji nuncjusza abpa Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2010-06-24. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Abp Józef Kowalczyk objął urząd arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego, Prymasa Polski (opis). ekai.pl (arch.), 2010-06-26. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Paliusz dla Prymasa Polski abp Kowalczyka. ekai.pl (arch.), 2010-06-29. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Nowi członkowie Rady Stałej Konferencji Episkopatu. ekai.pl (arch.), 2012-10-03. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Gniezno (Polonia) e nomina del nuovo Arcivescovo Metropolita. press.vatican.va, 2014-05-17. [dostęp 2014-05-17]. (wł.).
- ↑ Gniezno: Abp Józef Kowalczyk przechodzi na emeryturę. Bp Wojciech Polak arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim. episkopat.pl (arch.), 2014-05-17. [dostęp 2016-09-05].
- ↑ Abp Józef Kowalczyk Administratorem Apostolskim. archidiecezja.pl (arch.). [dostęp 2021-06-18].
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 52, poz. 699 – pkt 1. [dostęp 2013-06-27].
- ↑ Abp Kowalczyk otrzymał Niemiecki Federalny Krzyż Zasługi. ekai.pl (arch.), 2006-04-27. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Chancelaria das Ordens Honoríficas Portuguesas. dre.pt. [dostęp 2010-09-12]. (port.).
- ↑ M. Chojnacka-Dzieszyńska: Udział Bożogrobców w procesji św. Stanisława. oessh.opoka.net.pl. [dostęp 2014-07-11].
- ↑ Wręczenie przez ministra Radosława Sikorskiego odznaki Bene Merito. msz.gov.pl (arch.), 2009-11-13. [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Uchwała Nr XXXIX/393/14 Rady Miejskiej w Radłowie. bip.malopolska.pl, 2014-06-09. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Doktor Honoris Causa KUL abp Józef Kowalczyk. kul.pl. [dostęp 2013-06-27].
- ↑ Laureaci Złotego Hipolita w roku 2006. thc.org.pl. [dostęp 2021-06-18].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Nota biograficzna Józefa Kowalczyka w serwisie Prymasa Polski. [dostęp 2021-04-06].
- Nota biograficzna Józefa Kowalczyka na stronie archidiecezji gnieźnieńskiej. [dostęp 2021-04-06].
- Józef Kowalczyk na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-12-27].
- Józef Kowalczyk [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-12-06] (ang.).