Jęczmień dwurzędowy

Jęczmień dwurzędowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	jęczmień
Gatunek	jęczmień dwurzędowy
	Nazwa systematyczna
	Hordeum distichon L.; Sp. Pl. 85 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jęczmień dwurzędowy (Hordeum distichon L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych. Pospolicie uprawiany w Europie, Azji, w Afryce Północnej, w północnej części USA, w Argentynie. W Polsce gatunek częsty w uprawie.

Morfologia

Roślina jednoroczna dorastająca do wysokości 1 metra. Kłos dwurzędowy, o długości 7–15 cm. Kłoski boczne są męskie, lub bezpłciowe i zazwyczaj zmarniałe i bezostne, płodny jest tylko kłosek środkowy. Jego ość ma długość do 15 cm. Osadka kłosa nie kruszy się, podczas dojrzewania odpadają z niej kłoski. Plewy o tej samej długości co plewki dolne, lub nieco krótsze. W Polsce kwitnie w czerwcu i lipcu^[4].

Zastosowanie

Roślina uprawna, w Azji uprawiana od bardzo dawna. Ziarna odkryto np. w paleolitycznej osadzie w miejscowości Netiw ha-Gedud w Izraelu, pochodzącej z lat 9970–9400 p.n.e. Za czasów biblijnych w Palestynie uprawiano dwa gatunki jęczmienia: dwurzędowy i zwyczajny^[5].

W Europie Środkowej i Zachodniej obecnie jęczmień dwurzędowy uprawiany jest głównie do wyrobu słodu w produkcji piwa. Ziarno przerabiane jest również na kaszę, a także na paszę^[6].

Udział w kulturze

W Biblii słowo jęczmień wymienione jest ponad 30 razy, a razem z pszenicą 13 razy. Był wówczas ważnym źródłem pokarmu. Z Apokalipsy św. Jana (6,6) znamy nawet jego cenę: „kwarta pszenicy za denara i trzy kwarty jęczmienia za denara”. W Izraelu rolnicy mieli obowiązek przynoszenia dojrzałego snopa jęczmienia w drugim dniu po święcie Paschy. W tych rejonach, gdzie jęczmień dojrzewa później, wymagało to od rolnika specjalnych wysiłków: musiał pod uprawę jęczmienia wybrać pole żyzne i dobrze nasłonecznione, zaś tam, gdzie dojrzewa wcześniej musiał chronić go przed osypywaniem się ziarna. Zbiór jęczmienia był tak ważny, że dokonywano go nawet w szabat, mimo że w dniu tym obowiązywał zakaz wykonywania jakiejkolwiek pracy. Zbioru dokonywano przed nocą i rankiem niesiono do świątyni. Przed ofiarowaniem jęczmienia nie wolno było spożywać ziarna pochodzącego z tegorocznych zbiorów^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-31] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-12-15].
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wyd. Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-31] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-12-15].

[szafer-4] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[rb-5] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[podbielkowski-6] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wyd. Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]