Język chicomuceltec

Wikipedia:Tłumaczenia
Ten artykuł należy dopracować:
→ poprawić tłumaczenie fragmentów tekstu/pojęć (uwaga! nie należy używać automatycznych translatorów bez sprawdzenia uzyskanego dzięki nim tłumaczenia).
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Chicomuceltec
Chikomuselteko
Obszar

Meksyk (Chiapas), Gwatemala (Huehuetenango)

Liczba mówiących

0

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 9 drzemiący↗
Kody języka
ISO 639-3 cob
IETF cob
Glottolog chic1271
Ethnologue cob
WALS cec
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język chicomuceltec (chikomuselteko lub chicomucelteco; archaicznie cotoque) – wymarły język majański używany w regionach Chicomuselo, Mazapa de Madero i Amatenango de la Frontera w Chiapas w Meksyku, a także w niektórych pobliskich terenach Gwatemali. W latach 70. XX w. język wymarł. Według majanistów nie ma już nikogo, kto używałby tego języka jako ojczystego[1]. Społeczność potomków Chicomucelteco, szacowana w przybliżeniu na 1500 osób w Meksyku i 100 w Gwatemali[2], posługuje się obecnie językiem hiszpańskim.

Język chicomuceltec bywał nazywany cakchiquel mam, jednak jest dość daleko spokrewniony z językami cakchiquel i mam, a jego bliższym krewnym jest język wastek (huastec)[3].

Historia i genealogia

[edytuj | edytuj kod]

Język chicomuceltec został po raz pierwszy udokumentowany w nowożytnej literaturze lingwistycznej jako odrębny język w końcu XIX wieku, gdy ukazały się opisy opublikowane przez lingwistę Karla Sappera z jego podróży do północnej Mezoameryki w latach 1888–1895[4].

Związek chicomuceltec z wastek został ustalony w końcu lat 30. XX w. (Kroeber 1939) poprzez porównywanie słów z innymi językami majańskimi, co doprowadziło do wniosku, że język ten wykazywał wyższy stopień podobieństwa do wastek niż innych języków majańskich.

Dokumentacja historyczna

[edytuj | edytuj kod]

Dwustronicowy dokument datowany na 1775 rok, który został odzyskany z Francuskiej Biblioteki Narodowej w Paryżu, jest najstarszym znanym dokumentem w języku chicomuceltec. Zachowując formę wyznania Kościoła katolickiego, manuskrypt zawiera osiem zdań napisanych w języku chicomuceltec. Wzmiankuje się również, że język ten był tym, który określano cotoque[5].

Zasięg geograficzny

[edytuj | edytuj kod]
Mapa ukazująca podział używających języków wastek i chicomuceltec migrujących z terenów pierwotnie zamieszkiwanych przez ludy protomajowskie

Zasięg geograficzny języków wastek i chicomuceltec w odniesieniu do reszty języków majańskich – z wastek skupionym na północnym wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej z dala od innych używanych na południe i wschód od przesmyku Tehuantepec – był, co proponuje Kroeber, albo pozostałością po populacji pozostawionej po migracjach Huasteków na północ od wyżyny Chiapas, albo skutkiem powrotu grupy Huastec do ich wcześniejszych siedzib[6].

Zanik i wymarcie

[edytuj | edytuj kod]

Na początku XX wieku było widać, że język zanika. Gdy w 1926 roku Franz Termer odwiedził społeczność Chicomucelo, w okręgu liczącym około 2500 mieszkańców, znalazł tylko trzy osoby (wszystkie powyżej 60. roku życia), które potrafiły mówić w języku chicomuceltec, jednak nawet oni porozumiewali się między sobą na co dzień w języku hiszpańskim[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ zob. Campbell i Canger (1978); Etnologia hasła Chicomuceltec (Gordon 2005)
  2. ↑ Zobacz: Gordon (2005) szacunki populacji, oparte na informacjach zbieranych w latach 80. XX wieku
  3. ↑ Zobacz précis Kroebera 1939, pojawiające się w Fernández de Miranda (1968), s. 74-75.
  4. ↑ "Data sources listed by author". maya.hum.sdu.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)]..
  5. ↑ Jak opisuje Dienhart (1997), manuskrypt został odtworzony przez Zimmermanna w 1955
  6. ↑ Fernández de Miranda, loc. cit.
  7. ↑ Termer (1930), jak odnotował Dienhart, op. cit.