Język gorap – bliżej niezbadany język używany w prowincji Moluki Północne w Indonezji, przez niewielką społeczność etniczną Gorap[3]. Według danych szacunkowych z 1992 r. posługuje się nim 1000 osób[1][2].
Publikacja Peta Bahasa do terytorium tej społeczności językowej zalicza dwie wsie Bobaneigo (kecamatan Kao Teluk, kabupaten Halmahera Utara oraz kecamatan Jailolo Timur, kabupaten Halmahera Barat)[4]. W 2024 r. stwierdzono, że grupa etniczna Gorap zamieszkuje miejscowości: Bobaneigo, Sondo-Sondo, Nusa Ambu, Talaga Jaya, Nusa Jaya, Ekor i Saramaake (na Halmaherze, rejon zatoki Kao) oraz Pilowo, Galo-Galo, Waringin i Daruba (na Morotai), a także ośrodki miejskie prowincji (Ternate, Tidore Kepulauan)[5].
Jego przynależność lingwistyczna pozostaje niejasna[6]. Bywa uważany za dialekt języka malajskiego[3]. Przez autorów bazy danych Glottolog (2.3) został zaliczony do języków malajskich w ramach rodziny austronezyjskiej[7]. W publikacji Glottolog (4.6) został sklasyfikowany jako handlowa odmiana języka malajskiego (pośród Eastern Indonesia Trade Malay), blisko spokrewniona z malajskim miasta Manado i malajskim Moluków Północnych[8]. Według jednej z propozycji (2007) jest to język kreolski o podłożu austronezyjskim, z mieszanym słownictwem[2][9].
Jego słownictwo wywodzi się z różnych języków, m.in. z malajskiego i ternate[1][9]. Według miejscowej ludności powstał w wyniku wymieszania się lokalnego malajskiego z językiem przybyszów z południowo-wschodniego Sulawesi[4][10]. Istotnie w 2022 r. stwierdzono obecność zapożyczeń z języków Sulawesi i okolic (do źródeł wpływów zaliczono języki: bugijski, cia-cia, wolio, tukang besi – pulo)[11]. F.S.A. de Clercq w swojej książce Bijdragen tot de kennis der residentie Ternate (1890) odnotował, że ludność Gorap wywodzi się z regionu Manggarai na Flores, a także wysp Selayar(inne języki) i wyspy Buton, u wybrzeży Sulawesi (mieli zostać porwani przez piratów z Halmahery)[12].
Stanowi wyznacznik tożsamości grupy etnicznej Gorap. Przynajmniej we wsi Bobaneigo (kecamatan Kao Teluk) jest wykorzystywany również w komunikacji międzygrupowej (pozostali mieszkańcy miejscowości to m.in. ludność Sangir, Galela, Makian, Bugis, Ternate)[13].
Jest zagrożony wymarciem. Znajduje się pod presją dominujących lokalnie języków, które użyczyły mu większość leksyki[1][2]. Doniesienia z 2024 r. sugerują, że jest wypierany przez malajski Moluków Północnych i indonezyjski[5].
Istnieje ograniczona ilość materiałów nt. tego języka, dostępne dane pochodzą z XXI w.[10] Koncepcję jego pochodzenia przedstawił G.A. Ibrahim w swojej książce Metamorfosa Sosial dan Kepunahan Bahasa (2009)[14]. Pod auspicjami Kantor Bahasa Provinsi Maluku Utara powstał krótki dwujęzyczny słownik (Kamus dwibahasa Indonesia-Gorap, 2014)[15]. W 2022 r. zainicjowano projekt mający na celu dokumentację języka gorap[16].
- ↑ a b c d David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Gorap, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-08-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ a b c d Gorap. Endangered Languages Project. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-04)]. (ang.).
- ↑ a b E.K.M. Masinambow: Bahasa Indonesia and Two Malay Dialects in Halmahera. W: Anthropology: Eighth International Congress on Anthropological and Ethnological Sciences, proceedings: abstracts, sectional meetings B-9, Tokyo and Kyoto. Tokyo: Science Council of Japan, 1969, s. 427–429. [dostęp 2022-08-04]. Cytat: While BI and HM are not especially associated with any ethnic group within Indonesia, the third dialect does; it is spoken by a small group of people called Gorap who live in the central part of Halmahera. (ang.).
- ↑ a b Bahasa Gorap. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-04)]. (indonez.).
- ↑ a b Amink, Aco i Halil 2024 ↓, s. 44.
- ↑ Martodirdjo 1996 ↓, s. 157.
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Nordhoff: Gorap. Glottolog 2.3. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-09)]. (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Gorap. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-04)]. (ang.).
- ↑ a b Wurm 2007 ↓, s. 492.
- ↑ a b Taha i Febriningsih 2022 ↓, s. 192.
- ↑ Taha i Febriningsih 2022 ↓, s. 193–196.
- ↑ Seung-Won Song, Mustafa Mansur. The Revival of Adat and the Articulation of the ‘Kingdom Slot’ in Loloda, North Halmahera, Indonesia. „Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia”. 177 (2–3), s. 312–343, 2021. DOI: 10.1163/22134379-bja10022. ISSN 0006-2294. JSTOR: 27033000. [dostęp 2022-08-04]. (ang.).
- ↑ Taha i Febriningsih 2022 ↓, s. 196, 197.
- ↑ Gufran AliG.A. Ibrahim Gufran AliG.A., Metamorfosa sosial dan kepunahan bahasa, Ternate: Lembaga Penerbitan Universitas Khairun, 2009, ISBN 978-979-98962-5-4 (indonez.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Mujahid Taha, Ani Lestari Amris, Fida Febriningsih, Nurhayati Fokaaya: Kamus dwibahasa Indonesia-Gorap. Ternate: Kantor Bahasa Provinsi Maluku Utara, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2014. ISBN 978-602-1048-24-5. OCLC 1028618597. [dostęp 2022-08-04]. (indonez.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Christoph Bracks: A documentation of Gorap / Dokumentasi Bahasa Gorap. Endangered Languages Archive. [dostęp 2024-02-10]. (ang.).
- Safrudin Amink, Dewi Apriani Aco, Citra Buana Halil. The Urban Gorap Ethnic Group’s Concerns About The Fate Of Their Language And Ethnic Identity Amidst The Rapid Socio-Cultural Changes. „Proceeding 2nd International Conference Khairun University”. 1 (1), s. 42–47, 2024. [dostęp 2024-08-15]. (ang.).
- Haryo S. Martodirdjo. A Changing Tugutil of Halmahera, Indonesia: Twofold Studies for Further Research. „Journal of Asian and African Studies (アジア・アフリカ言語文化研究)”. 52, s. 151–165, 1996. The Research Institute for Languages and Cultures of Asia and Africa, Tokyo University of Foreign Studies (東京外国語大学アジア・アフリカ言語文化研究所). [dostęp 2022-08-04]. (ang.).
- Mujahid Taha, Fida Febriningsih. Bahasa Gorap: Pemersatu Etnik di Teluk Kao. „Prosiding Seminar Internasional Bahasa dan Sastra Daerah I (Sinar Bahtera I)”, s. 191–198, 2022. [dostęp 2024-02-03]. [zarchiwizowane z adresu 2024-02-03]. (indonez.).
- Stephen A. Wurm: Australasia and the Pacific. W: Christopher Moseley (red.): Encyclopedia of the World’s Endangered Languages. Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577. DOI: 10.4324/9780203645659. ISBN 978-0-203-64565-9. OCLC 47983733. (ang.).