KNM B-5

KNM B-5

Bliźniaczy okręt podwodny B-4
Klasa	okręt podwodny
Typ	B
Projekt	EB 406B (EB 64B)
Historia
Stocznia	Karljohansvern(inne języki), Horten
Położenie stępki	grudzień 1925
Wodowanie	17 czerwca 1929
Norweska KMW
Wejście do służby	1 października 1929
Wycofanie ze służby	11 kwietnia 1940
Kriegsmarine
Nazwa	UC-1
Wejście do służby	20 listopada 1940
Wycofanie ze służby	28 marca 1942
Los okrętu	złomowany w 1942
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 420 ton 545 ton
Długość	51 metra
Szerokość	5,33 m
Zanurzenie	3,5 m
Zanurzenie testowe	60 m
Rodzaj kadłuba	jednokadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	14,5 węzła 10,5 w.
Zasięg	powierzchnia: 2900 Mm przy 9 w. zanurzenie: 150 Mm przy 3 w.
Uzbrojenie
6 torped, 1 działo kal. 76 mm
Wyrzutnie torpedowe	4 × 450 mm
Załoga	23

KNM B-5 – norweski okręt podwodny z okresu dwudziestolecia międzywojennego, jedna z sześciu zbudowanych jednostek typu B. Zwodowany 17 czerwca 1929 roku w krajowej stoczni Karljohansvern(inne języki) w Horten, został przyjęty do służby w marynarce norweskiej 1 października 1929 roku. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku jednostka została zdobyta przez Niemców, po czym w listopadzie wcielona do Kriegsmarine pod oznaczeniem UC-1. Jednostka używana była do celów szkoleniowych do marca 1942 roku, a następnie została zezłomowana.

Projekt i budowa

Po wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów^[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych^[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA^[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana^[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy^[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930^[1][3] .

KNM^[a] B-5 został zbudowany w stoczni Karljohansvern(inne języki) w Horten (numer stoczniowy 116)^[4][5] . Stępkę okrętu położono w grudniu 1925 roku, a zwodowany został 17 czerwca 1929 roku^[3] [6] .

Dane taktyczno-techniczne

B-5 był okrętem podwodnym konstrukcji jednokadłubowej o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra^[3] [4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton^[4][7][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 900 KM, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)^[4][7][c]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu^[3] [8][d]. Zapas paliwa wynosił 19 ton^[5] . Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu^[3] [e]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów^[3] .

Okręt wyposażony był w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped^[3] [4][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28^[2][3] .

Załoga okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy^[4][7][g].

Służba

Marynarka norweska

Po ukończeniu, 1 października 1929 roku KNM B-5 został przyjęty do służby w marynarce wojennej^{[3] [6] [h]}. Okręt wraz z bliźniaczymi jednostkami B-1, B-2, B-3, B-4 i B-6 operował na Morzu Północnym^[9]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręt był już przestarzały^[3] . W momencie ataku Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku okręt stacjonował w Kristiansand^[10] . W wyniku desantu sił niemieckich B-5 został zdobyty w bazie Marvika(inne języki) 11 kwietnia 1940 roku^[4][10] .

Kriegsmarine

Po przeprowadzeniu remontu jednostkę wcielono do służby w Kriegsmarine pod oznaczeniem UC-1 20 listopada 1940 roku^[3] [10] . Pierwszym niemieckim dowódcą okrętu został Kapitänleutnant Wilhelm Kiesewetter^[11] . W maju 1941 roku dowództwo UC-1 objął Kptlt. Georg Lange^[11] . Od czerwca 1941 roku do końca służby jednostka była wykorzystywana jako okręt szkolny w U-Abwehrschule w Gotenhafen^[11] . Pomiędzy październikiem a listopadem 1941 roku dowódcą okrętu był Oberleutnant zur See Otto Wollschläger, a następnie dowodzenie powróciło w ręce Georga Lange^[11] . Jednostka została wycofana ze służby 28 marca 1942 roku i następnie złomowana^[11] [i].

Uwagi

1. KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
2. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton, zaś Gogin 2014U ↓  – 427/554 tony.
3. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, a silników elektrycznych 800 KM.
4. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 i Gogin 2014U ↓  podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, a pod wodą 11 węzłów.
5. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
6. Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręt był wyposażony w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
7. Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
8. Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręt przyjęto do służby 17 czerwca 1929 roku.
9. Gogin 2014U ↓  podaje, że 2 grudnia 1941 roku na przebywającym w Kilonii okręcie wybuchł pożar, po którym jednostki już nie naprawiono i skreślono z listy floty 4 stycznia 1942 roku.

Przypisy

1. Friedman 1995 ↓, s. 72.
2. Fontenoy 2007 ↓, s. 166.
3. Gogin 2014B ↓.
4. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380.
5. Gogin 2014U ↓.
6. Helgason 2019B ↓.
7. Parkes 1933 ↓, s. 384.
8. Lipiński 1999 ↓, s. 607.
9. Fontenoy 2007 ↓, s. 167.
10. Kindell 1940A ↓.
11. Helgason 2019U ↓.

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930). Navypedia. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
• Ivan Gogin: UC1 coastal submarines (1929-1930/1940). Navypedia. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: HNoMS B-5. uboat.net. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
• Guðmundur Helgason: UC-1. uboat.net. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL1940 (Part 2 of 4) Monday 8th - Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).