Kalendarium historii Haiti

Wyprawa Kolumba z 1492

Jean-Jacques Dessalines

Jean-Pierre Boyer

François Duvalier

Jean-Claude Duvalier

Zniszczenia w Port-au-Prince

Kalendarium historii Haiti

Czasy kolonialne

• XV. – wyspę Haiti zamieszkali Karaibowie oraz podbici przez nich rdzenni Arawakowie^[1].
• 1492 – Krzysztof Kolumb odkrył Haiti (nazwaną przez niego Hispaniolą)^[1].
• XVI w. – rdzenna ludność prawie całkowicie wytrzebiona przez Hiszpanów^[1].
• 1644 – francuscy piraci stworzyli miasto Port-de-Paix^[1].
• 1697 – wyspa Haiti przeszła pod panowanie Francuzów^[1].
• XVIII w. – rozwój gospodarczy wyspy^[1].
• 1751-57 – wybuch rebelii wśród rdzennej ludności i niewolników, kierowanej przez François Mackandala^[2].
• 1758 – wprowadzono przepisy ograniczające prawa Murzynów i Mulatów^[2].
• 1758 – Mackandal został spalone na stosie przez Francuzów^[2].
• 21 sierpnia 1791 – wybuch powstania niewolników^[2].
• 1793 – zniesiono niewolnictwo^[1].
• 1794 – F.-D. Toussaint L’Ouverture (jeden z liderów byłych niewolników) przeszedł na stronę Francji^[1].
• 1796 – Toussaint L’Ouverture pokonał wojska hiszpańskie na Haiti^[1].
• 1798 – Toussaint L’Ouverture pokonał wojska brytyjskie^[1].
• 1801 – proklamowano konstytucję Saint-Domingue oraz utworzono państwo sprzymierzone z Francją. Toussaint Louverture ogłosił się dożywotnim gubernatorem^[1].
• 1802 – wybuch kolejnego powstania (prowadzonego przez Murzynów i Mulatów), które przerodziło się w wojnę o niepodległość pod przywództwem Jean-Jacques’a Dessalinesa. Z powstańcami walczyły wojska francuskie i polskie (wielu polskie żołnierzy przeszło na stronę niewolników)^[2][3].
• 1 stycznia 1804 – ogłoszenie niepodległości, nowe państwo przyjęło nazwę Haiti, Dessalines ogłosił się cesarzem Jakubem I^[1].

XIX i I poł. XX wieku

• 1806 – Jakub I został zamordowany, zaś samo państwo rozpadło się: na północy powstało murzyńskie Państwo Haiti, a na południu mulacka Republika Haiti^[1].
• 1811 – Państwo Haiti zmieniło nazwę na Królestwo Haiti^[1].
• 1820 – zjednoczenie państw przez Jean-Pierre’a Boyera^[1].
• 1820-34 – rządu prezydenta Boyera^[1].
• 1821 – Dominikana połączyła się z Haiti^[1].
• 1825 – Haiti przyznało wysokie odszkodowania dla byłych właścicieli ziemskich^[1].
• 1838 – Haiti przekazała odszkodowania dla byłych właścicieli ziemskich (w zamian za uznanie niepodległości przez Francję)^[1].
• 1844 – Dominikana oderwała się od Haiti^[1].
• 1847 – prezydentem został gen. Faustin Soulouque^[1].
• 1849 – gen. Souloque przyjął tytuł cesarza Faustyna I^[1].
• 1859 – obalono Faustyna I oraz przywrócono ustrój republikański^[1].
• 1915 – wojska amerykańskie dokonały interwencji zbrojnej pod pretekstem zabezpieczenia spłat zadłużenia^[1].
• 1915-34 – okupacja amerykańska^[1].

Rządy Duvalierów

• 1957 – wybory prezydenckie wygrał François Duvalier^[1].
• 1957-71 – autorytarne rządy Duvaliera^[1].
• 1971 – śmierć Duvaliera, władzę objął jego syn Jean-Claude Duvalier^[1].
• 1986 – zmuszono Jean-Claude Duvaliera do opuszczenia Dominikany^[1].

Najnowsza historia

• 1987 – wprowadzono konstytucję^[1].
• 1990 – przeprowadzono pierwsze demokratyczne wybory prezydenckie, które wygrał Jean-Bertrand Aristide^[1].
• 1991 – Aristide utworzył ruch Lavalas dążący do reform politycznych i gospodarczych^[1].
• 1991 – przeprowadzony wojskowy zamach stanu, który obalił Aristide’a^[1].
• 1991-94 – masowa emigracja Haitańczyków do Dominikany i Stanów Zjednoczonych^[1].
• październik 1994 – wojska USA (pod zgodą ONZ) przeprowadziła interwencje w Haiti^[1].
• 1996 – ruch Lavalas rozpadł się^[1].
• 1996-2001 – urząd prezydenta sprawował R. Préval z Organizacji Politycznej Lavalas^[1].
• 2000 – partia zwolenników Aristide’a wygrała wybory parlamentarne i samorządowe, wynik wyborów zakwestionowała haitańska opozycja i międzynarodowi obserwatorzy^[1].
• 2001 – Aristide wygrał wybory prezydenckie^[1].
• 2001-04 – chaos w Haiti^[1].
• luty 2004 – wielodniowe protesty przeciwko Aristide’owi^[1].
• wrzesień 2004 – huragan Jeanne zabił ponad 1500 osób^[1].
• styczeń 2010 – trzęsienie ziemi zniszczyło Port-au Prince^[1].
• październik 2010 – wybuch epidemii cholery w wyniku której zmarło ponad 8900 osób^[4].
• 28 listopada 2010 – przeprowadzono pierwszą turę wyborów prezydenckich^[5].
• 8 grudnia 2010 – do II tury wyborów prezydenckich przeszli: Mirlande Manigart oraz Jude Celestin. Drugie miejsce Celestina wywołało falę spekulacji o fałszowaniu wyborów (na niekorzyść Michela Martelly'ego, które doprowadziły do zamieszek ponownego rozpatrzenia głosów^[6].
• 20 marca 2011 – przeprowadzono II turę wyborów prezydenckich, które wygrał Michel Martelly (zdobywając 67,57% głosów)^[7][8].
• 9 sierpnia 2015 – wybory parlamentarne^[9].

Przypisy

1. Haiti. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-10-19] .
2. Powstanie niewolników na Haiti. polskieradio.pl, 2015-08-21. [dostęp 2015-10-19]. (pol.).
3. Polscy legioniści pacyfikowali powstanie na Haiti. Chcieli założyć kolonię na Florydzie. historia.wp.pl, 2014-01-10. [dostęp 2015-10-19]. (pol.).
4. Situation summary of cholera in the Americas. paho.org. [dostęp 2015-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
5. Mark Weisbrot: Haiti's election: a travesty of democracy. theguardian.com, 2011-01-10. [dostęp 2018-05-28]. (ang.).
6. Radosław Różycki: Haiti: zamieszki po I turze wyborów. polskieradio.pl, 2010-12-08. [dostęp 2015-10-23]. (pol.).
7. Piosenkarz prezydentem Haiti. tvn24.pl, 2011-04-05. [dostęp 2015-10-23]. (pol.).
8. en.people.cn/90001/90777/90855/7273565.html. en.people.cn. [dostęp 2015-10-23]. (ang.).
9. Haiti: wybory do parlamentu w atmosferze przemocy i masowych naruszeń. wiadomosci.wp.pl, 2015-08-10. [dostęp 2015-10-22]. (pol.).