Kapykułowie

Janczar XVI wiek
Członek Cebeci - Korpusu Płatnerzy
Spahisi pod Wiedniem

Kapykułowie (tur. Kapıkulu, "słudzy dworu", kapy - "brama, dwór", kuł - "niewolnik, sługa", też tur. Kapıkulu askerleri, "askerleri" - "żołnierze") – nazwa wszystkich stałych i regularnych wojsk pieszych i jezdnych na służbie Imperium Osmańskiego podlegających sułtanowi. Jedna z 3 głównych składowych armii osmańskiej obok marynarki oraz sił prowincjonalnych (tur. Eyalet askerleri)[1].

Organizacja

[edytuj | edytuj kod]

Piechota

[edytuj | edytuj kod]

W skład piechoty (tur. Kapıkulu piyadeleri[2]) należącej do Kapykułu wchodziły następujące jednostki:

  • Korpus Janczarów[2]
  • grenadierzy (tur. Humbaracı Ocağı, pol. kumbaradży lub pol. granatnicy), później uznawano ich jako część jednostek artylerii[2]
  • artyleria (tur. Topçu Ocağı, pol. topczyjowie)[2]
  • jednostki transportujące artylerię (tur. Top Arabacılar Ocağı, pol. toparabadżyjowie)[2]
  • minierzy (tur. Lağımcılar, pol. lagymdży)[2]
  • nosiwodowie (tur. Sakalar), mieli za zadanie dostarczanie napojów, w trakcie bitw zajmowali się rannymi[3]
  • Korpus Rekrutów (tur. Acemi Ocağı, "[jeszcze] obcy", pol. adżemi[4]) będący systemem 34 jednostek szkoleniowych którego adepci po 6 latach przygotowań zostawali janczarami[5]
  • Korpus Płatnerzy (tur. Cebeci Ocağı, pol. dżebedżijowie), oprócz tworzenia i naprawiania broni tworzyli własną jednostkę taktyczną, w 1574 było to 625 żołnierzy dołączonych do artylerii, z czasem ich liczba wzrosła na tyle że każdy duży garnizon miał ich w swoich szeregach[3]

Kawaleria

[edytuj | edytuj kod]

Elitarna kawaleria Kapykułów (tur. Kapıkulu Süvarileri[6]) zwana jazdą sześciu dywizji (tur. Altı Bölük Halkı - ludzie sześciu regimentów, też tur. Bölük Halkı - ludzie regimentu[6]) składała się z[7]:

  • spahisowie[a] (tur. kapıkulu sipahileri, pol. kawalerzyści) - wysokiej rangi oddział przynależący do osobistej gwardii sułtana. W trakcie bitew stali bezpośrednio przy sułtanie.
  • silahdarowie (tur. silahtar, pol. miecznicy)
  • ulufedżijowie (tur. ulufeciler, pol. kontraktowi), stali za sipahami po dwóch stronach sułtana:
    • ulufedżijowie skrzydła lewego (tur. sol ulufeciler)
    • ulufedżijowie skrzydła prawego (tur. sağ ulufeciler)
  • gurebowie (tur. garibler[9] / garipler, pol. obcy, znani także jako garibowie[potrzebny przypis]), nazwa 'obcy' wynikała z ich pochodzenia z Anatloii lub Egiptu:
    • gurebowie skrzydła prawego (tur. sağ garipler)
    • gurebowie skrzydła lewego (tur. sol garipler)

Nie jest znana data założenia tych dywizji. Wiadomo że istniały w trakcie rządów Mehmeda II. Mimo potrojenia liczebności w XVI wieku liczebność tych jednostek była niewielka w stosunku do spahisów zwanych timariotami (tur. Tımarlı sipahiler[7]. W okresie pokoju stacjonowali we wsiach w okolicy Adrianopola, Bursy i Izmitu, w okresie wojny stale byli u boku sułtana[9].

Liczebność spahisów / silahadarów / ulufedżijów / gurebów [7]
Rok Rządy Mehmeda II 1527 1567 1607 koniec XVII w. początek XVIII w.
Liczebność 600 / 600 / 700 / 400 1993 / 1587 / 1007 / 415 3331 / 2785 / 2546 / 2589 7805 / 7683 / 3448 / 1903 20844[6] 22169[6]

Chanat Krymski

[edytuj | edytuj kod]

W Chanacie krymskim druga obok sejmenów formacja wojska stałego wyekwipowana w broń palną. Poza tym opłacana ze skarbca chanów w odróżnieniu od wspomnianych sejmenów.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Owi kawalerzyści należeli do regularnej armii sułtana i otrzymywał żołd z kasy państwa. Nie należy ich mylić z timariotami (Tımar sipahileri) którzy należeli do wojsk prowincjonalnych i żyli z dochodów swojego lenna[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 17.
  2. ↑ a b c d e f Nicolle 2017 ↓, s. 18.
  3. ↑ a b Nicolle 2017 ↓, s. 18,54.
  4. ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15.
  5. ↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15-16,18.
  6. ↑ a b c d Shaw 1977 ↓, s. 179.
  7. ↑ a b c Imber 2023 ↓, s. 344-345.
  8. ↑ Reychman 1973 ↓, s. 121-122.
  9. ↑ a b Reychman 1973 ↓, s. 121.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]