Kaługowiec

Kaługowiec
Laccobius
Erichson, 1837
Okres istnienia: eocen–dziś
56/0
56/0
Ilustracja
Laccobius uhligi
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

kusakokształtne

Nadrodzina

kałużnice

Rodzina

kałużnicowate

Podrodzina

Hydrophilinae

Plemię

Laccobiini

Rodzaj

kaługowiec

Typ nomenklatoryczny

Chrysomela minuta Linnaeus, 1758

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Laccobius bipunctatus
Laccobius minutus
Laccobius cinereus

Kaługowiec[1][2][3] (Laccobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny kałużnicowatych, podrodziny Hydrophilinae i plemienia Laccobiini. Znany ze wszystkich kontynentów oprócz Ameryki Południowej i Antarktydy. Obejmuje około 260 opisanych gatunków.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Owad dorosły

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze o owalnym, wysklepionym w stopniu słabym do umiarkowanego ciele długości od 1,6 do 4 mm. Ubarwienie wierzchu ciała jest żółtawe z ciemną, metaliczną plamą pośrodku przedplecza oraz rozmaicie wykształconym ciemnym wzorem na pokrywach[4].

Głowa ma duże oczy złożone, przed którymi nie jest zwężona. Czułki zbudowane są z ośmiu (u podrodzaju Glyptolaccobius z siedmiu[5]) członów, z których trzy ostatnie formują buławkę. Nadustek ma przednią krawędź szeroko wykrojoną, w sposób rozlegle odkrywający dobrze zesklerotyzowaną wargę górną. Błona łącząca nadustek z wargą nie jest widoczna[4]. Głaszczki szczękowe są krótkie, krótsze niż szerokość głowy, o wszystkich członach zakrzywionych do wewnątrz[6].

Przedplecze jest wyraźnie szersze niż dłuższe[4][7]. Tarczka jest dobrze widoczna[7], z tyłu zaostrzona. Pokrywy mogą mieć mniej lub bardziej uporządkowane rzędy punktów lub być punktów rzędowych pozbawione, natomiast zawsze pozbawione są rządków przytarczkowych[4]. Krawędzie pokryw zwykle są niepiłkowane, rzadziej delikatnie piłkowane[6]. Przód śródpiersia jest zwężony, a środek sklepiony w wyrostek lub wyniosłość. Powierzchnia zapiersia jest płaska. Odnóża pary środkowej i tylnej pozbawione są hydrofobowego owłosienia na udach. Golenie wszystkich par pozbawione są włosków pływnych[4]. Stopy wszystkich par odnóży są pięcioczłonowe[6], a te przedniej pary u samców mają rozszerzone człony drugi i trzeci. Charakterystyczną cechą odnóży tylnej pary są powiększone i odłączone od ud krętarze[4].

Na spodzie odwłoka widocznych jest sześć sternitów, z których piąty ma tylną krawędź całobrzegą, pozbawioną wykrojenia[6][4].

Larwa

[edytuj | edytuj kod]

Głowa larwy pozbawiona jest szwu koronalnego, a szwy czołowe nie są ku tyłowi zbieżne. Przedni brzeg głowy ma nieregularnie zaokrąglone i pozbawione wyraźnego ząbkowania nasale oraz nachodzące na nie, niesymetryczne adnasalia, z których prawe jest nagie, a lewe opatrzone szeregiem tęgich szczecinek. Żuwaczki również są niesymetryczne, prawa ma od dwóch do trzech ząbków wewnętrznych, z których ten położony najbardziej nasadowo jest zdrobniały, lewa zaś ma liczne kolce na ząbkach. Szczęki mają palpifery znacznie krótsze niż głaszczki. Na bardzo małej wardze dolnej zupełnie brak jest języczka. Oddychanie u większości podrodzajów następuje z użyciem powietrza atmosferycznego – na szczycie odwłoka znajduje się zamykany przedsionek z przetchlinkami (larwa metapneustyczna)[4]. Wyjątkiem są tylko bentosowe larwy Laccobius (Yateberosus), u których przedsionek przetchlinkowy uległ redukcji, a oddychanie następuje za pomocą długich skrzelotchawek[8].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze wodne, ląd wykorzystujące tylko w stadium poczwarki. Większość gatunków zamieszkuje strefę przybrzeżną wód płynących, zwłaszcza strumieni i potoków[6][4]. Niektóre gatunki orientalne zasiedlają mokre skały (siedliska higropetryczne). Rzadko kaługowce znajdywane są w wodach stojących[6].

Rodzaj kosmopolityczny, aczkolwiek brak go w Ameryce Południowej[4]. W Polsce reprezentowany jest przez 13 gatunków[9] (zobacz: kałużnicowate Polski).

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten wprowadzony został w 1837 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona[10]. Gatunkiem typowym wyznaczono opisaną w 1758 roku przez Karola Linneusza Chrysomela minuta[11]. W 1922 roku omawiany rodzaj umieszczony został po raz pierwszy w plemieniu Laccobiini przez Constanta Vincenta Houlberta w obecnej randze[12][13].

Do rodzaju tego należy około 260 opisanych gatunków[4], z wyjątkiem kilku gatunków wymarłych[14] sklasyfikowanych w ośmiu podrodzajach[15][14][5]:

W zapisie kopalnym przedstawiciele rodzaju znani są od eocenu[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931, s. 65.
  2. ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 48.
  3. ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. T. 1. Warszawa: 1889, s. 131.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Martin Fikáček: 20. Hydrophilidae Leach, 1815. W: Adam Ślipiński, John F. Lawrence: Australian Beetles. Volume 2. Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga (part). CSIRO Publishing, 2019, s. 271-350. ISBN 978-0-643-09730-8.
  5. ↑ a b Fenglong Jia, Jia-Hui Chen, Martin Fikácek. A new species of Laccobius Erichson, 1837 (Hydrophilidae, Coleoptera) from the Chinese Himalaya, with comments on taxonomic status of subgenera Glyptolaccobius Gentili, 1989 and Cyclolaccobius Gentili, 1991 and additional faunistic records from China. „ZooKeys”. 889. s. 65-80. DOI: 10.3897/zookeys.889.34690. 
  6. ↑ a b c d e f Andrew Edward Z. Short, Martin Fikáček. Molecular phylogeny, evolution and classification of the Hydrophilidae (Coleoptera). „Systematic Entomology”. 38 (4), s. 723-752, 2013. The Royal Entomological Society. DOI: 10.1111/syen.12024. 
  7. ↑ a b Miguel Archangelsky, Rolf Georg Beutel, Albrecht Komarek: 12.1 Hydrophilidae Latreille, 1802. W: Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Arhtropoda: Insecta. Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). 2nd edition. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2016, s. 238-254, seria: Handbook of Zoology/Handbuch der Zoologie.
  8. ↑ Martin Fikacek, Yûsuke N. Minoshima, Manfred A Jäch. Larval morphology of Yateberosus, a New Caledonian endemic subgenus of Laccobius (Coleoptera: Hydrophilidae), with notes on ‘Berosus-like’ larvae in Hydrophiloidea. „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 58 (1), s. 195–206, 2018. DOI: 10.2478/aemnp-2018-0017. 
  9. ↑ rodzaj: Laccobius W.F. Erichson, 1837. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-03-19].
  10. ↑ W.F. Erichson: Die Käfer der Mark Brandenburg. Erster Band, Erste Abtheilung. Berlin: F.H. Morin, 1837, s. 202.
  11. ↑ M. Hansen: Laccobiini. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea – Histeroidea – Staphylinoidea. I. Löbl, A. Smetama (red.). Wyd. Apollo Books. Stenstrup: 2004, s. 55–50.
  12. ↑ C. Houlbert, Les coléoptères d’Europe France et régions voisines. Anatomie générale; classification et tableaux génériques illustrés, [w:] D. Toulouse (red.), Encyclopédie Scientifique. Tome second, Paris: G. Doin, 1922, s. 154.
  13. ↑ Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
  14. ↑ a b c genus Laccobius Erichson, 1837. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-19].
  15. ↑ Michael Hansen: World catalogue of insects, vol. 2. Hydrophiloidea (s. str.) (Coleoptera). Stenstrup: Apollo Books, 1999. ISBN 87-88757-31-5.