Kera Tamara

Kera Tamara
Tamara Hatun
Ilustracja
księżniczka Bułgarii
Dane biograficzne
Dynastia

Szyszmanowicze

Data urodzenia

ok. 1340

Data śmierci

po 1378

Mąż

despota Konstantyn

Mąż

Murad I

Kera Tamara, właśc. Tamara Hatun, bułg. Кера Тамара (ur. ok. 1340[1], zm. po 1378) – bułgarska księżniczka, jedna z żon sułtana Murada I.

Imię

[edytuj | edytuj kod]

Przeszła do historii jako Kera Tamara, ale kera oznacza panią (gr. kyra). Tamara (Mara) to popularne w dynastii Szyszmanowiczów imię[2]. Hatun to określenie małżonki sułtana, ale również kobiety wysoko urodzonej[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Strona z ewangeliarza Iwana Aleksandra: despota Konstantyn, Kera Tamara i dwie córki jej brata Iwana Aleksandra: Keratsa i Desisława, XV w.

Była córką bułgarskiego cara Iwana Aleksandra i jego pierwszej żony Teodory Wołoskiej, córki hospodara wołoskiego Basaraba I[1]. Po matce Tamara była pół-Żydówką[4]. Miała trzech rodzonych braci: Iwana Asena IV, Michała Asena IV i Iwana Stracimira oraz przyrodniego Iwana Szyszmana[2].

Pierwszym mężem księżniczki był niezidentyfikowany despota Konstantyn. Poślubiła go ok. 1355. Nie mógł to być despota Kiustendił, Konstantin Dragaš, jak głosi jedna z teorii, ponieważ w 1371 Kera Tamara była już wdową, a Konstantyn Dragaš zmarł w 1395. Małżeństwo zostało przedstawione w ewangeliarzu Iwana Aleksandra[5]. Związek Kery Tamary i Konstantyna zawarty w celach politycznych najprawdopodobniej nie zaowocował dziećmi, a przynajmniej żadne dłużej nie przeżyło[1].

Car Iwan Szyszman oddaje swoją siostrę sułtanowi Muradowi I

W 1371, kiedy Iwan Aleksander zmarł, a Iwan Szyszman odziedziczył jego tron, do Wielkiego Tyrnowa przybyli ambasadorowie osmańskiego sułtana Murada I, aby porozumieć się z nowym carem Bułgarii. Sułtan zażądał, by owdowiała i słynąca z urody Kera została jego żoną jako gwarantka pokoju między państwami. Iwan Szyszman odrzucił propozycję. Dopiero po 7 latach przystał na układ pokojowy wzmocniony małżeństwem dynastycznym[1]. W 1378, kiedy próby powstrzymania Turków nie powiodły się, niechętnie wysłał Kerę Tamarę do haremu sułtana w Bursie[6][7]. Małżeństwo było kluczowym momentem w historii Bułgarii[8]. Iwan Szyszman wraz z wydaniem siostry za Murada I uznał się za lennika sułtana, choć Turcy nie zrezygnowali z dalszego podboju Bułgarii[9]. Małżeństwo przeszło do historii i legend jako poświęcenie, którego Kera Tamara dokonała dla swojego ludu[10].

Kera Tamara pozostała chrześcijanką[1]. W niektórych opracowaniach błędnie podaje się, że Kera Tamara i Murad I mieli syna Bajazyda I, który przejął władzę po ojcu[4][11].

Kera Tamara była ulubioną żoną Murada I nie tylko z powodu urody, ale i inteligencji. Umiała czytać i pisać we wszystkich językach wybranych przez Boga oraz interpretować święte księgi. W ciągu roku nauczyła się czytać i pisać po turecku[12]. Umiała grać na harfie[13].

W pomianniku cerkwi bułgarskiej, Boriłowym synodyku, czytamy: Wieczna pamięć Kery Tamary, córki cara Iwana Aleksandra, wielkiej pani małżonki wielkiego emira Murada, która została mu oddana dla bułgarskiego rodu. A ta, jak odeszła tam, zachowała prawosławną wiarę, oswobodziła swój ród, żyła dobrze i prawowiernie opuściła ten świat (tłum. Ilona Czamańska). Kera Tamara zmarła najpóźniej około połowy lat 80. XIV w. Spoczęła w Bursie w rodzinnym grobowcu dynastii osmańskiej, obok Murada I, ale bez atrybutów właściwych dynastii[1]. Zgodnie z jej wolą grób pozostał odsłonięty, zasiano na nim jęczmień[6]. Tradycja jest kontynuowana do dziś. Co roku na grobie wysiewa się zboże[14]. Na nagrobku widnieje wiersz (w luźnym tłumaczeniu): O Boże, nie pozwól, by moje kości pozostały na tych kamieniach! / (...) Boże, troszczyłam się nie o siebie, ale o moją rodzinę. / I nie spodziewałam się ani litości, ani wdzięczności. / Byłam Kera-Tamarą, kto mnie zapamięta? / (...) Przeżyłam tyle bólu i tyle łez / wypłakałam... / O Boże, weź mnie, ale pozwól mojej rodzinie / zostać. / Na zawsze![15]. Odwiedzający znają grób jako miejsce spoczynku bułgarskiej królowej Marijcze (Mary)[13]. Kera Tamara jest bardziej znana w Turcji niż w Bułgarii[12].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Od jej imienia (w formie Mara) pochodzi nazwa miejscowości Marian (40 km od Wielkiego Tyrnowa), w pobliżu której ulokowana jest winiarnia rodziny Iwanowów. Produkowane jest tam wino chardonnay i sauvignon blanc nazwane imieniem Kery Tamary[16][17]. Dostępne jest tylko na terenie Bułgarii[18].

W 2010 powstał projekt fabularnego filmu historycznego o Kerze Tamarze w reżyserii Hristo Nikołowa na podstawie powieści Georgi Kostowa Kera Tamara. Życie i cierpienie[19][20].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ivan Božilov, Familijata na Asenevci (1186–1460), Sofia 1985;
  • Anna Buxton, Tamara Shishman and Murad I. An Intimate story of the Rise of the Ottomans and the Fall of the Balkans, Amazon Kindle, 2013[21][22];
  • Георги Костов, Кера-Тамара, житие и страдание, София 1999[23].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Ilona Czamańska, Chrześcijańskie małżonki sułtanów tureckich. Małżeństwa polityczne w imperium osmańskim XIV i XV wieku, „Balcanica Posnaniensia Acta et Studia”, 20, 2013, s. 47–63 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  2. ↑ a b Ian S.R. Mladjov, Monarchs’ Names and Numberingin the Second Bulgarian State, „Studia Ceranea”, 5, 2015, s. 267–310.
  3. ↑ Leslie P. Peirce, The imperial harem. Women and sovereignty in the Ottoman Empire, New York 1993, ISBN 0-19-507673-7, OCLC 27811454 [dostęp 2022-03-06].
  4. ↑ a b Roumen Genov, Iskra Baeva, „Incomprehension of the Nature of the Race Question”: Saving the Bulgarian Jews from the Holocaust, [w:] G. Halfdanarson (red.), Racial Discrimination and Ethnicity in European History, Pisa 2003, s. 153–178.
  5. ↑ Nadya Petrova i inni, Religious Art in the Bulgarian Lands [online].
  6. ↑ a b Пламен Павлов, Търновските царици, Велико Търново 2006.
  7. ↑ Nikolaĭ Todorov, Li︠u︡ben Melnishki, Li︠u︡bomir Antonov Dinev, Bulgaria; Historical and Geographical Outline, Sofia P., 1968 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  8. ↑ Anna Buxton, Tamara Shishman and Murad I, 2013.
  9. ↑ Tadeusz Wasilewski, Historia Bułgarii, wyd. 2 poprawione i uzupełnione, Wrocław 1988, ISBN 83-04-02466-7, OCLC 1244775861 [dostęp 2022-03-06].
  10. ↑ Tharik Hussain, The Grandfather of Muslim Europe [online], Kosovo 2.0, 7 września 2021 [dostęp 2022-03-06].
  11. ↑ Dessislava Velitchkova Dragneva, Conceptions of Decay in Czech and Bulgarian National Mythology, London 2006.
  12. ↑ a b Георги Костов, Кера-Тамара, житие и страдание, София 1999.
  13. ↑ a b КЕРА ТАМАРА [online], 1333.bg [dostęp 2022-03-06].
  14. ↑ Петко Русанов, Кера Тамара е дъщеря на цар Иван Александър и царица Теодора. [online], PR ZONE, 4 grudnia 2020 [dostęp 2022-03-06] (bułg.).
  15. ↑ Петър Павеев - Ако бяхте просто братя... [online], www.slovo.bg [dostęp 2022-03-06].
  16. ↑ Jazz in a bottle [online], Enjoy Wine, 19 kwietnia 2020 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  17. ↑ What to See and Do in Veliko Tarnovo, Bulgaria [online], David's Been Here, 28 lutego 2017 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  18. ↑ Sofia, Bulgaria: What to see and do on a short trip [online], Travel Vegan with Mi, 29 stycznia 2019 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  19. ↑ Таня Иванова, 1 200 души във facebook питат кога и къде да гледат филмовия проект "Кера Тамара" [online], 2010 [dostęp 2022-03-06] (bułg.).
  20. ↑ Kera Tamara - film project. [dostęp 2022-03-06].
  21. ↑ Rossitsa Petcova, Anna Buxton: "Very often a person feels more Bulgarian when they are away from Bulgaria" [online], 2016.
  22. ↑ Anna Ivanova Buxton, The European Sultanas of the Ottoman Empire, Createspace Independent Publishing Platform, 2016, ISBN 978-1-5301-6607-7 [dostęp 2022-03-06] (ang.).
  23. ↑ Кера-Тамара, житие и страдание - Георги Костов [online], knizhen-pazar.net [dostęp 2022-03-06].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Zapowiedź filmu o Kerze Tamarze (ang.) na kanale StudioPodvig na YouTube w ramach projektu Царственост и величие. Българските владетели през 14ти век (2021).