Kiełż zdrojowy
| Gammarus pulex[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kiełż zdrojowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Kiełż zdrojowy, kiełż skaczący (Gammarus pulex) – gatunek skorupiaka z rodziny Gammaridae, czasami błędnie opisywany pod nazwą Rivulogammarus pulex.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Kiełż zdrojowy był jednym z gatunków opisanych w 10. edycji Systema Naturae Karola Linneusza, w której nazwał gatunek Cancer pulex; epitet gatunkowy pulex jest łacińską nazwą „pchły”. Jego opis był jednak niejasny i może dotyczyć „niemal każdego gatunku obunoga". Niektóre z odniesień Linneusza dotyczą gatunków słodkowodnych, podczas gdy inne odnoszą się do gatunków morskich. Zgłoszenie nazwy miało miejsce w 1970 poprzez ponowne opisanie gatunku i wybór neotypu z jednego ze strumieni na szwedzkiej wyspy Olandia[3].
Nazwa Rivulogammarus została użyta dla części rodzaju Gammarus, kiedy został podzielony na mniejsze rodzaje, a Gammarus pulex czasami nazywany jest Rivulogammarus pulex. Nazwa ta jest jednak nieważna zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem Nomenklatury Zoologicznej (ICZN), odkąd G. pulex jest gatunkiem typowym rodzaju Gammarus, bowiem rodzaj, który go zawiera musi być nazwany Gammarus[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Dorosłe samce tego gatunku mogą dorastać do 21 mm, podczas gdy samice tylko do 14 mm[3]. Ciało dorosłych osobników charakteryzuje mocna budowa; zasadniczo są koloru szarego, z brązowymi lub zielonymi plamami[3].
Zasięg występowania i środowisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje pospolicie w wodach słodkich niemal całej Europy[5], od dorzecza Wołgi na wschodzie, po Wyspy Brytyjskie na zachodzie[6][7]. Brak go w Norwegii, części Szkocji i na Irlandii[6], choć był introdukowany w jeziorze Lough Neagh w latach 50. XX w., gdzie zastąpił rodzimego Gammarus duebeni[8].
Preferuje potoki o niezbyt silnym prądzie. Często masowy rozwój tego gatunku wiąże się z bardzo wysokim poziomem zawartości węglanu wapnia w wodzie, związku który jest kiełżom niezbędny do budowy pancerzy.
Kiełże zdrojowe są pokarmem wielu ptaków, ryb i wypławków alpejskich.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gammarus pulex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Linnaeus, C. (1758). Systema Naturae per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Editio decima, reformata. Holmiæ: impensis direct. Laurentii Salvii.
- ↑ a b c S. Pinkster. Redescription of Gammarus pulex (Linnaeus, 1758) based on neotype material (Amphipoda). „Crustaceana”. 18 (2), s. 177–186, 1970. DOI: 10.1163/156854070X00798. (ang.).
- ↑ Jan Hendrik Stock. Rivulogammarus, an amphipod name that must be rejected. „Crustaceana”. 17 (1), s. 106–107, 1969. DOI: 10.1163/156854069X00105. (ang.).
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b Invasive crustaceans in European inland waters. W: David M. Holdich & Manfred Pöckl: Biological Invaders in Inland Waters: Profiles, Distribution and Threats. Springer, 2007, s. 29–76, seria: Volume 2 of Invading Nature. ISBN 978-1-4020-6028-1. (ang.).
- ↑ Razonoobrazie i raspredelenie amfipod kontinentalnykh vod severnoi Evrazii. W: Takhteev VV, Sidorov DA: Aktualnye problemy izucheniya rakoobraznyh kontinentalnyh vod. 2012, s. 102-107. ISBN 978-5-91806-009-4.
- ↑ The macroinvertebarate fauna of Lough Neagh. W: C. E. Carter & P. M. Murphy: Lough Neagh: the ecology of a multipurpose water resource. Springer, 1993, s. 339–367, seria: Volume 69 of Monographiae Biologicae. ISBN 978-0-7923-2112-5. (ang.).