Kodeks 047
.JPG) Początek Ew. Jana, tekst w kształcie krzyża | |
| Data powstania |
VIII wiek |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Numer |
047 |
| Zawartość |
cztery Ewangelie |
| Język |
grecki |
| Rozmiary |
27,5 × 19 cm |
| Typ tekstu |
tekst bizantyjski |
| Kategoria |
V |
| Data odkrycia |
1886 |
| Odkrywca |
Gregory |
| Miejsce przechowywania |
Princeton University |
Kodeks 047 (Gregory-Aland no. 047), ε 95 (von Soden)[1], ב (Tischendorf) – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na VIII wiek. Ma pewne luki w tekście[2]. Ma pełne marginalia i przystosowany został do czytań liturgicznych. Prawdopodobnie jest jedynym zachowanym rękopisem, którego cały tekst pisany jest w kształcie krzyża. Reprezentuje standardowy tekst bizantyński, nie cieszy się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu i z tego powodu jest rzadko wykorzystywany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Rękopis nie zachował się w całości i ma nieco braków.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Kodeks stanowiony jest przez 152 pergaminowych kart, o rozmiarach 20,5 na 15,2 cm, z niemal pełnym tekstem czterech Ewangelii[2]. Foliały noszą numery od α do χ. Pergamin jest gruby, atrament jest brunatny[3]. Tekst na stronie pisany jest w kształcie krzyża, 37–38 linijek w kolumnie[2]. Litery są niewielkie. Ze względu na kształt tekstu 3/8 powierzchni strony nie zostało wykorzystane. Format również sprawia, że korzystanie z not marginalnych jest mniej poręczne. Uważa się, że jest to jedyny rękopis w całości pisany w formie krzyża. Inne rękopisy stosują ten format jedynie na niektórych stronach (lekcjonarze 233, 1635, 2135)[4][5][6].
Tekst dzielony jest według κεφαλαια (rozdziały), których numery znajdują się na bocznym marginesie, a ich τιτλοι (tytuły) w górnym marginesie. Ponadto zastosowany został podział według krótkich Sekcji Ammoniusza (w Ewangelii Marka 237 sekcji, ostatnia sekcja zaczyna się na 16,15), których numery umieszczono na marginesie z odniesieniami do Kanonów Euzebiusza (pisanymi pod numerami Sekcji Ammoniusza)[3].
Zawiera prolegomenę, listy κεφαλαια (spis treści) zostały umieszczone przed każdą Ewangelią, a na marginesie system odniesień do czytań liturgicznych (dzięki czemu mógł być używany do czytań liturgicznych). Na końcu każdej Ewangelii znajduje się subscriptio, w którym podano liczbę wersów. Zawiera noty liturgiczne na marginesach, dzięki czemu mógł być wykorzystywany w czytaniach liturgicznych[3].
Kodeks stosuje formy gramatyczne właściwe dla greki koine, pomimo iż reprezentuje tekst bizantyjski (ειπαν dla 3 osoby pluralis w aoristus, a nie ειπον). Późniejsza ręka dokonała niewielu korekt tekstu[4].
- Luki
Rękopis nie zachował się w całości. Brakuje następujących fragmentów: Ewangelia Mateusza 2,15–3,12; 28,10–20; Ewangelia Marka 5,40–6,18; 8,35–9,19; Ewangelia Jana 2,17–42; 14,7–15,1; 18,34–21,25[3].
Tekst
[edytuj | edytuj kod]_Mark_2,4-15.jpg)
Grecki tekst kodeksu przekazuje tekst bizantyjski. Kurt Aland dał mu następujący profil tekstualny – 1751, 961/2, 62, 21s[2]. To znaczy, że według Alanda kodeks 175 razy wspiera standardowy tekst bizantyjski przeciwko tekstowi „oryginalnemu” (w rekonstrukcji Alanda), 96 razy jest zgodny zarówno z tekstem bizantyjskim jak i oryginalnym, 6 razy wspiera tekst oryginalny przeciwko bizantyjskiemu, ponadto ma 21 sobie właściwych wariantów (Sonderlesarten)[7]. Z profilu wynika, że jest zgodny z tekstem bizantyjskim w ponad 90%. Aland zaklasyfikował go do Kategorii V[2]. Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, reprezentuje rodzinę tekstualną Kx, ale metodą tą przebadane zostały tylko trzy rozdziały Ewangelii Łukasza (1; 10; 20)[8]. Z punktu widzenia krytyki tekstu rękopis nie należy do interesujących[4].
Tekst Ewangelii Mateusza 16,2b–3 (znaki czasu) został opuszczony, Ewangelii Jana 5,3.4 (zstępujący anioł) oznakowany został obeliskiem (÷) jako wątpliwy, Ew. Jana 7,53–8,1 (przyprowadzenie jawnogrzesznicy) jest obecny i nie został oznakowany jako wątpliwy[3][5]. Brak tekstu Ewangelii Marka 15,28[9].
W Ewangelii Jana 1,29 brakuje imienia ο Ιωαννης (Jan), w czym jest wspierany przez rękopisy: Kodeks Synajski, Alexandrinus, Vaticanus, Cyprius, Campianus, Petropolitanus Purpureus, Vaticanus 354, Nanianus, Macedoniensis, Sangallensis, Koridethi, Petropolitanus, Athous Lavrensis, Codex Athous Dionysius, 0141, 8, 9, 565, 1192[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gregory oraz Scrivener datowali kodeks na IX lub X wiek[3], von Soden oraz Kirsopp Lake datował na IX wiek[11]. Metzger i Aland datowali go na VIII wiek[2]. Wiek VIII figuruje na oficjalnej liście INTF[12]. Jednak w niektórych pracach nadal bywa datowany na wiek IX[6]. Miejsce powstania rękopisu jest nieznane[13].
Kodeks przechowywany był w klasztorze św. Andrzeja na górze Athos; odkryty został w 1886 roku przez Gregory'ego, który też sporządził pierwszy jego opis[3]. W 1899 roku Kirsopp Lake sprawdził niektóre z jego wariantów tekstowych[14]. Przywieziony został do USA przez Thomasa Whittemore. W 1924 roku został nabyty przez Roberta Garretta z Baltimore, który w 1942 roku podarował go bibliotece Uniwersytetu Princeton[5], gdzie odtąd jest przechowywany (Library Μed. and Ren. Mss, Garrett 1), Princeton (New Jersey)[2][12].
Na listę rękopisów Nowego Testamentu wciągnął go Gregory; otrzymał siglum ב. W 1908 roku Gregory nadał mu siglum 047[1][15].
Jakkolwiek nie cieszy się specjalnym zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu, jest cytowany w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu. Cytowany jest jednak niezbyt często[16], a w wydaniach Nestle-Alanda nie jest cytowany indywidualnie (tylko jako członek grupy)[17]. Kenneth W. Clark opublikował folio 49 recto metodą facsimile[18], Bruce M. Metzger opublikował 131 folio recto kodeksu[19], Aland opublikował pierwszą stronę Ewangelii Jana[20]. Rękopis w formie zdigitalizowanej jest dostępny na stronie INTF[12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Gregory 1908 ↓, s. 37.
- ↑ a b c d e f g Aland i Aland 1995 ↓, s. 118.
- ↑ a b c d e f g Gregory 1900 ↓, s. 95.
- ↑ a b c Waltz 2007 ↓.
- ↑ a b c Metzger 1991 ↓, s. 98.
- ↑ a b Łajtar 2003 ↓, s. 97.
- ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 107.
- ↑ Wisse 1982 ↓, s. 52.
- ↑ Willker 2015 ↓, s. 615.
- ↑ Byz. John 2007 ↓, s. 7.
- ↑ Clark 1937 ↓, s. 61.
- ↑ a b c INTF i Cod. 047 ↓.
- ↑ LDAB
- ↑ Crowley 2013 ↓.
- ↑ Aland 1963 ↓, s. 9.
- ↑ UBS3 1983 ↓, s. XVII.
- ↑ NA27 2001 ↓, s. 58*.
- ↑ Clark 1937 ↓, s. XXIII.
- ↑ Metzger 1991 ↓, s. 99.
- ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 117.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krytyczne wydania NT
- Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. ISBN 978-3-438-05100-4. [NA27]
- K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B.M. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983. ISBN 3-438-05113-3. [UBS3]
- The Gospel According to John in the Byzantine Tradition. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2007. ISBN 978-3-438-05132-5.
- Listy i katalogi rękopisów NT
- K. Aland: Kurzgefasste Liste der griechieschen Handschriften des Neuen Testaments. Wyd. 1. Berlin: Walter de Gruyter, 1963.
- Kenneth W. Clark: A Descriptive Catalogue of the Greek New Testament Manuscripts in America. Chicago: 1937, s. 61–63. (ang.).
- Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 37.
- Codex 047. [w:] List of the manuscripts [on-line]. INTF.
- Introdukcje do krytyki tekstu NT
- K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 118. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
- Caspar René Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1900, s. 95. [dostęp 2011-08-03]. (niem.).
- Robert Waltz: New Testament Manuscripts. Uncial 047. [w:] A Site Inspired By: The Encyclopedia of New Testament Textual Criticism [on-line]. 2007. [dostęp 2011-07-24]. (ang.).
- Bruce M. Metzger: Manuscripts of the Greek Bible: An Introduction to Greek Palaeography. Oxford: Oxford University Press, 1991, s. 98-99. ISBN 978-0-19-502924-6. (ang.).
- Wieland Willker, A Textual Commentary on the Greek Gospels, wyd. 12, t. Vol 2 Mark, Bremen 2015, s. 615 (ang.).
- Inne publikacje
- Rory Crowley: Memories of Majuscule Manuscripts: The Cruciform Gospels and Revelation. [w:] Friends of CSNTM [on-line]. 2013. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-26)].
- Adam Łajtar: Catalogue of the Greek inscriptions in the Sudan National Museum at Khartoum (I. Khartoum Greek). Leuven, Paris: Peeters Publishers, 2003. ISBN 90-429-1252-9. (ang.).
- Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982, s. 52. ISBN 0-8028-1918-4. (ang.).