Kodeks 050

Facsimile Tregellesa
Data powstania	IX wiek
Rodzaj	Kodeks majuskułowy
Numer	050
Zawartość	Ewangelia Jana
Język	grecki
Rozmiary	32,5 × 24 cm
Typ tekstu	tekst eklektyczny, mieszany
Kategoria	III
Data odkrycia	1863
Odkrywca	Brandshaw
Miejsce przechowywania	Ateny, Athos, Moskwa, Oksford

Kodeks 050 (Gregory-Aland), C^ι1 (von Soden)^[1] – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na IX wiek^[2]. Karty kodeksu zostały później wykorzystane na potrzeby innych rękopisów: Homilii Chryzostoma, Hermenei Zonara, greckiego Menologium.

Rękopis zachował się we fragmentach, przechowywany jest obecnie w czterech bibliotekach Europy.

Opis

Kodeks składa się obecnie z 19 pergaminowych kart (32,5 na 24 cm)^[2], z niepełnym tekstem Ewangelii Jana (1,1.3-4; 2,17-3,8.12-13.20-22; 4,7-14; 20,10-13.15-17)^[3]. Z niektórych kart zachowały się tylko fragmenty. Tekst kodeksu pisany jest w jednej kolumnie na stronie, w 30 linijkach w kolumnie, wielką uncjałą. Stosuje przydechy i akcenty, znaki zapytania i inne znaki interpunkcyjne. Litera ψ pisana jest w kształcie krzyża^[4].

Tekst biblijny otoczony jest komentarzem (kateny), tekst komentarza pisany jest minuskułą^[5].

Tekst biblijny podzielony został według κεφαλαια (rozdziały), których numery umieszczono na marginesie tekstu, w górnym zaś marginesie zamieszczono τιτλοι (tytuły) rozdziałów. Stosowany jest ponadto inny system podziału, według krótszych Sekcji Ammoniusza, ale bez odniesień do Kanonów Euzebiusza^[6].

Fragment moskiewski został wykorzystany w Homiliach Chryzostoma do Księgi Rodzaju. Fragment oksfordzki zawiera grecki Menologion na miesiące od marca do sierpnia, ponadto Hermeneia Zonara^[7].

Komentarz we fragmencie oksfordzkim zawiera wybrane wyciągi (scholia) z Orygenesa, Cyryla, Chryzostoma i Ammoniusza. Komentarz fragmentu ateńskiego zawiera wyciągi z Ammoniusza, Orygenesa, Theodora, Diodora i Sewera Antiocheńskiego^[6]. Komentarz fragmentu moskiewskiego zawiera wyciągi z Ammoniusza, Orygenesa, Teodora z Mopsetii, Bazylego z Cezarei, Cyryla Aleksandryjskiego, Jana z Konstantynopola, Apolinarego, Sewera^[8].

Nomina sacra pisane są skrótami, skróty stosowane są również na końcu linii.

Tekst

Grecki tekst kodeksu jest eklektyczny z przewagą elementu bizantyjskiego, ponadto aleksandryjskiego i zachodniego. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III^[2]. Tekst w kilku miejscach jest zgodny z papirusem 75 (np. Jan 2,17; 3,12).

W Jana 1,3 przekazuje wariant ουδε εν (ani jedno) jak w kodeksach C, D, L, W, cop^sa, późniejszy korektor zmienił na ουδεν (nic) p⁶⁶, Sinaiticus*, rękopisy rodziny f^1[9].

W Jana 2,17 przekazuje wariant εμνησθησαν δε (przypomnieli zaś)^[10].

W Jana 2,24 przekazuje wariant εαυτον (siebie), wspierając tym samym tradycję bizantyjską przeciwko aleksandryjskiemu αυτον^[10].

W Jana 3,4 opuszcza rodzajnik przed Νικοδημος (Nikodem), w czym jest zgodny z tradycją aleksandryjską^[11].

W Jana 3,12 przekazuje wariant tekstowy πιστευετε (wierzycie) – zamiast πιστευσετε (uwierzycie) – razem z Papirusem 75 i kodeksem 083^[11].

W Jana 3,13 zawiera bizantyjski dodatek ο ων εν τω ουρανω (który jest w niebie)^[11].

W Jana 3,20 przekazuje wariant τα εργα αυτου, w czym jest zgodny z kodeksami Sinaiticus, Vaticanus, 063, 083, 086, rękopisy tekstu bizantyjskiego; inne rękopisy przekazują tę frazę albo w innej sekwencji, albo z dodatkiem οτι πονηρα εστιν^[12].

W Jana 4,11 zawiera wariant η γυνη (kobieta) - Sinaiticus ma εκεινη (ona) - w czym wspiera tradycję bizantyjską, rękopisy aleksandryjskie nie zawierają tej lekcji^[13].

W Jana 4,14 wspiera aleksandryjski wariant διψησει (pragnie) przeciwko bizantyjskiemu διψηση (pragnie)^[13].

W Jana 20,10 wspiera bizantyjskie εαυτους (siebie) przeciwko aleksandryjskiemu αυτους (ich)^[14].

W Jana 20, 12 wspiera aleksandryjski wariant εξω κλαιουσα (na zewnątrz płacząca) przeciwko bizantyjskiemu κλαιουσα εξω (płacząca na zewnątrz)^[14].

W Jana 20,13 zawiera dodatek τινα ζητεις (kogo szukasz) występuje on także w kodeksach Alexandrinus, Bezae, minuskuł 1424, Syryciac Sinaiticus (^s).

Według Gregory'ego wiersz 21,25 powtórzony został dwukrotnie a wiersz 20,17 nawet trzykrotnie^[7].

Tekst kodeksu cytowany jest w krytycznych wydaniach Novum Testamentum Nestle-Alanda. Siedmiokrotnie potwierdza tekst bizantyjski, również siedem razy jest z nim niezgodny, w czterech miejscach zawiera unikalne warianty. Willker uważa, że reprezentuje tekst mieszany bliski dla kodeksów X oraz 33.

Przykład tekstu (Jan 20,10-13.15)^[15]

ΑΠΗΛΘΟΝΟΥΝΠΑΛΙΝΠΡΟΣΕΑΥΤΟΥΣΟΙΜΑΘΗ

ΤΑΙ.ΜΑΡΙΑΜΔΕΙΣΤΗΚΕΙΠΡΟΣΤΟΜΝΗΜΕΙ

ΟΝΕΞΩΚΛΑΙΟΥΣΛ.ΩΣΟΥΝΕΚΛΑΙΕΝΠΑΡΕΚΥ

ΨΕΝΕΙΣΤΟΜΝΗΜΕΙΟΝ.ΚΑΙΘΕΩΡΕΙΔΥΟΑΓ

ΓΕΛΟΥΣΕΝΛΕΥΚΟΙΣΚΑΘΕΖΟΜΕΝΟΥΣΕΝΑ

ΠΡΟΣΤΗΚΕΦΑΛΗΚΑΙΕΝΑΠΡΟΣΤΟΙΣΠΟΣΙ

ΟΠΟΥΕΚΕΙΤΟΤΟΣΩΜΑΤΟΥΙΥ.ΚΑΙΛΕΓΟΥ

ΣΙΝΑΥΤΗΕΚΕΙΝΟΙ.ΓΥΝΑΙΤΙΚΛΑΙΕΙΣ;

...

...

...

...

...

...

ΛΕΓΕΙΑΥΤΟΙΣ.ΓΥΝΑΙΤΙΚΛΑΙΕΙΣ;

ΤΙΝΑΖΗΤΕΙΣ.ΕΚΕΙΝΗΔΟΚΟΥΣΑΟΤΙ

ΟΚΗΠΟΥΡΟΣΕΣΤΙΝΛΕΓΕΙΑΥΤΩ.ΚΕΕΙΣΥ

ΕΒΑΣΤΑΣΑΣΑΥΤΟΝΕΙΠΕΜΟΙΠΟΥΕΘΗΚΑΣ

ΑΥΤΟΝΚΑΓΩΑΥΤΟΑΡΩ.

Historia

Prawdopodobnie rękopis został sporządzony na górze Athos, w IX wieku. Na wiek IX wskazują kształty liter Ε Θ Ο Σ^[7]. Później, prawdopodobnie w wieku XIV, wykorzystany został przy tworzeniu innych rękopisów (bindowanie), takich jak: Homilie Chryzostoma, Hermeneia Zonara, Menologion.

Fragment moskiewski zawiera partie rozdziałów 1 i 20, przywieziony został do Moskwy jeszcze w roku 1655. Badał go Matthaei i wydał jego tekst w 1785 (codex 15). Tekst fragmentu moskiewskiego badany był przez Tregellesa i Tischendorfa w 1861. Tregelles uznał, że rękopis jest bardzo podobny do Kodeksu Zakynthios i opublikował jego tekst w Appendiksie do wydania Kodeksu Zakynthios^[16]. Fragment moskiewski ponownie był badany przez Kurta Treua.

Oksfordzki fragment kodeksu, w niektórych partiach palimpsest, zawiera tekst J 4,7-14. Odkrył go w roku 1857 William White, w tomie zawierającym dzieła Grzegorza z Nazjanzu. W roku 1861 badał go Henry Brandshaw, a w 1865 Kitchin pokazał go Tischendorfowi. Badał go Brooke Foss Westcott w 1881 oraz Scrivener i opisał w Adversaria critica sacra (1893). Scrivener zauważył, że fragment oksfordzki podobny jest do fragmentu moskiewskiego^[17].

Edward Pusey badał fragment przechowywany na górze Athos, na potrzeby 4. wydania Nowego Testamentu Henry’ego Alforda (1859).

Obecnie kodeks przechowywany jest w czterech miejscach Europy: 2 karty w Greckiej Bibliotece Narodowej (1371), 7 kart na Górze Athos w klasztorze św. Dionizego (2 (71)), 7 kart w Moskwie (Muzeum Historii Moskwy, V. 29, S 119) i 3 karty w Oxfordzie (CCC, Wake 2,3)^[2]. Fragment moskiewski zawiera tekst J 1,1-4; 20,10-13.15-17.20-24, fragment atoski - 2,17-3,8, fragment ateński - 3,12-13.20-22, fragment oksfordzki 4,7-14^[18].

Zobacz też

• Lista kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu

Przypisy

1. Hermann von Soden, Die Schriften des neuen Testaments, in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt / hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte (Berlin 1902), vol. 1, s. 257.
2. K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 118. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
3. Kurt Aland, Synopsis Quattuor Evangeliorum. Locis parallelis evangeliorum apocryphorum et patrum adhibitis edidit, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1996, p. XXII.
4. Frederick Henry Ambrose Scrivener, Edward Miller: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 142.
5. Gregory 1900 ↓, s. 78.
6. Gregory 1900 ↓, s. 79.
7. Gregory 1900 ↓, s. 59.
8. S. P. Tregelles, Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke (London, 1861), ss. 109-110
9. E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 247. [NA26]
10. E. Nestle, K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 252.
11. E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 253.
12. E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 254.
13. E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 256.
14. E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 315.
15. S. P. Tregelles, Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke (London, 1861), s. 107.
16. S. P. Tregelles: Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke. London: 1861, s. 105-109.
17. Scrivener 1893 ↓, s. 152.
18. Hermann von Soden, Die Schriften des neuen Testaments, in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt / hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte (Berlin 1902), vol. 1, s. 258.

Bibliografia

• B. Ehlers. Eine Katene zum Johannes-Evangelium in Moskau, auf dem Athos (Dionysiou), in Athen and in Oxford (050). „ANTF”. 3. s. 96-133. 
• C.R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 59, 78-79. (niem.).
• F.H.A. Scrivener: Adversaria Critica Sacra: With a Short Explanatory Introduction. Cambridge: 1893, s. XI-XVI.
• Frederick Henry Ambrose Scrivener, Edward Miller: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 152.
• S.P. Tregelles: Codex Zacynthius. Greek Palimpsest Fragments of the Gospel of Saint Luke. London: 1861, s. 105-109.

Linki zewnętrzne

• Kodeks 050. www-user.uni-bremen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. at the Wieland Willker, „Textual Commentary”