Kodeks Gwelferbytański A

Kodeks Gwelferbytański A
Ilustracja
Łk 1,6-13
Oznaczenie

Pe

Data powstania

VI wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

024

Zawartość

cztery Ewangelie

Język

grecki

Rozmiary

26,5 × 21,5 cm

Typ tekstu

tekst bizantyjski

Kategoria

V

Odkrywca

Knittel

Miejsce przechowywania

Herzog August Bibliothek

Kodeks Gwelferbytański A, łac. Codex Guelferbytanus A (Gregory-Aland no. Pe albo 024; von Soden ε 33) – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu pisany na pergaminie, paleograficznie datowany na VI wiek. Uczeni zapoznali się z nim w połowie XVIII wieku. Zachowały się tylko niektóre partie kodeksu. Jest palimpsestem. Faksymile oraz tekst rękopisu były kilkakrotnie wydawane, jest cytowany w wydaniach krytycznych greckiego Nowego Testamentu.

Obecnie kodeks przechowywany jest w Herzog August Bibliothek (Weissenburg 64).

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Kodeks zawiera 44 pergaminowe karty (26,5 na 21,5 cm – oryginalne rozmiary kart były większe), z tekstem czterech Ewangelii, z licznymi lukami. Tekst pisany jest w dwóch kolumnach na stronę, 24 linijki w kolumnie[1]. Inicjały są wielkie i często stosowane[2], litera ny jest podobna jak w kodeksach Synajskim, Petropolitańskim, Gwelferbytańskim B oraz Nitryjskim i reprezentuje starożytną formę[3].

Zawiera
Mateusz 1,11-21; 3,13-4,19; 10,7-19; 10,42-11,11; 13,40-50; 14,15-15,3.29-39;
Marek 1,2-11; 3,5-17; 14,13-24.48-61; 15,12-37;
Łukasz 1,1-13; 2,9-20; 6,21-42; 7,32-8,2; 8,31-50; 9,26-36; 10,36-11,4; 12,34-45; 14,14-25; 15,13-16,22; 18,13-39; 20,21-21,3; 22,3-16; 23,20-33; 23,45-24,1; 24,14-37;
Jan 1,29-40; 2,13-25; 21,1-11[4][5].

Skryba nie stosuje przydechów i akcentów, popełnia błędy itacyzmu w sposób charakterystyczny dla rękopisów aleksandryjskich[4]. Przed każdą z Ewangelii znajduje się lista κεφαλαια (spis treści). Tekst ewangeliczny dzielony jest według Sekcji Ammoniusza, których numery umieszczono na marginesie, nie ma w nim jednak odniesień do kanonów Euzebiusza[4]. Scrivener oraz Gregory przypuszczali, że oryginalny rękopis mógł zawierać kanony Euzebiusza pisane czerwonym kolorem. Czerwony kolor został starty przed wykorzystaniem rękopisu na potrzeby palimpsestu[3][4].

Na 44 kartach kodeksu występują następujące nomina sacra: ΙΣ (Iesous, Jezus), ΧΣ (Christos, Chrystus), ΚΣ (Kurios, Pan) ΘΣ (Theos, Bóg), ΥΣ (uios, syn), ΠΗΡ (pater, ojciec), ΠΝΑ (pneuma, duch), ΙΛΗΜ (Ierusalem, Jerozolima), ΑΝΟΣ (anthropos, człowiek), i ΔΑΔ (Dauid, Dawid)[6].

Tekst

[edytuj | edytuj kod]

W greckim tekście kodeksu przekazano tekst bizantyński. Hermann von Soden zaklasyfikował go do tekstu I, dzisiaj określanego mianem tekstu cezarejskiego[7].

Tregelles ocenił, że tekst rękopisu reprezentuje starszy typ tekstu niż epoka, w której powstał (tj. sprzed VI wieku)[8]. Według obliczeń F.H.A. Scrivenera tekst kodeksu zgadza się z Kodeksem Aleksandryjskim oraz Watykańskim 50 razy, popiera Watykański przeciwko Aleksandryjskiemu 29 razy, zgadza się z Aleksandryjskim przeciwko Watykańskiemu w 102 miejscach. Scrivener porównał ponadto te partie kodeksu w Ewangelii Łukasza, które występują również w Kodeksie Gwelferbytańskim B, i doszedł do wniosku, że Kodeks Gwelferbytański B ma więcej osobliwych wariantów[3][9].

Kurt Aland dał mu profil tekstualny 241 161/2 32 0s. Profil ten oznacza, że rękopis 24 razy wspiera tekst bizantyński przeciwko oryginalnemu, 3 razy wspiera oryginalny przeciwko bizantyńskiemu, 16 razy zgodny jest z bizantyńskim i oryginalnym. W ogóle nie ma osobliwych wariantów (Sonderlesarten). W oparciu o ten profil tekst rękopisu został zaklasyfikowany do V kategorii Alanda[1].

Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, przekazuje tekst mieszany, pochodzący z różnych tradycji tekstualnych. Jednak ze względu na fragmentaryczność rękopisu metodą tą badany był tylko w partii przypadającej na Łk 20[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Griesbach datował rękopis na VI wiek, identycznie jak Gwelferbytański B[10]. Opinię tę podzielano do czasów Tischendorfa, który zauważył, że kodeks B musiał powstać wcześniej, ze względu na kształt liter: delta, pi, epsilon oraz sigma, i datował go na wiek V, natomiast kodeks B – na wiek VI[3]. Za opinią Tischendorfa poszedł Scrivener, Gregory[2], Aland[1]. Obecnie INTF datuje go na VI wiek[11].

Od tej chwili historia kodeksu związana jest z kodeksem Gwelferbytańskim B, gocko-łacińskim Carolinus i tekstami łacińskimi pisanymi uncjałą[12][13]. Wraz z nimi posłużył za materiał dla tekstów Izydora stając się palimpsestem. Górny tekst kodeksu pisany jest łacińską minuskułą i zawiera Origines oraz listy Izydora z Sewilli. Cały rękopis nosi nazwę Codex Guelferbytanus 64 Weissenburgensis i jest przechowywany w Herzog August Bibliothek (Weissenburg 64) w Wolfenbüttel[1][11]. Do Gwelferbytańskiego A należały karty: 90-97, 154-161, 178-185, 226-233, 242-244, 257-259, 272, 278, 279, 298, 300, 301[14].

Zanim trafił do biblioteki w Wolfenbüttel, przechowywany był w Bobbio, Weißenburgu, Moguncji i Pradze. Pierwszy opis rękopisu sporządził Heusinger w 1752 roku[15]. Po tej publikacji rękopis stał się dostępny dla uczonych.

Heusinger sądził, że tekst grecki należał do jednego greckiego rękopisu i zawierał tekst czterech Ewangelii. Nie zauważył, że niektóre teksty się dublują. Cztery lata później Franz Anton Knittel (1721–1792) rozpoznał trzy greckie dolne teksty Nowego Testamentu, dwa z nich oznakował symbolami A i B, rozpoznał też gocko-łaciński tekst, znany odtąd jako Codex Carolinus[16]. Knittel odczytał też tekst gocko-łaciński i wydał go w roku 1762[9]. Tekst rękopisu Pe/024 wydał ponownie Konstantin von Tischendorf w 1860[17].

Franz Anton Knittel w 1762 roku jako pierwszy zidentyfikował tekst palimpsestu (łącznie z kodeksem Gwelferbytańskim B)[16]. Tekst palimpsestu odczytał Tischendorf i wydał go w roku 1869[18]. Faksymile wydał Tischendorf w 1860, Guglielmo Cavallo w 1967 oraz Alandowie w 1982[19]. W roku 2007 opublikowany został tekst Ewangelii Jana (jego nowy odczyt)[20].

Na listę rękopisów Nowego Testamentu wprowadził go Johann Jakob Griesbach nadając mu siglum P. Griesbach opierał się na wydaniu Knittela[10]. Pod takim siglum rękopis figurował na liście Tregellesa, Tischendorfa, Scrivenera i początkowo Gregory'ego. Na liście Hermanna von Sodena oznakowany został za pomocą siglum ε 33. W 1908 roku Gregory nadał mu siglum 024[21].

Jest cytowany we współczesnych wydaniach greckiego Nowego Testamentu Nestle-Alanda. W NA27 zaliczony został do rękopisów drugiego rzędu cytowania[22]. Jest cytowany w UBS4[23].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Aland i Aland 1989 ↓, s. 122.
  2. ↑ a b Gregory 1900 ↓, s. 61.
  3. ↑ a b c d Scrivener 1894 ↓, s. 144.
  4. ↑ a b c d Gregory 1900 ↓, s. 62.
  5. ↑ NA27 ↓, s. 693.
  6. ↑ Scrivener 1894 ↓, s. 143-144.
  7. ↑ a b Wisse 1982 ↓, s. 52.
  8. ↑ Tregelles 1856 ↓, s. 179.
  9. ↑ a b Gregory 1900 ↓, s. 63.
  10. ↑ a b Griesbach 1809 ↓, s. c.
  11. ↑ a b INTF ↓.
  12. ↑ Heinemann 1908 ↓, s. 295-296.
  13. ↑ Handschrift 64 Weissenburgensis. [w:] Handschriftendatenbank [on-line]. HAB, 2013. [dostęp 2014-09-15].
  14. ↑ LDAB ↓.
  15. ↑ J.F. Heusinger, De quattuor Evangeliorum Codice Graeco, quem antiqua manu membrana scriptum Guelferbytana bibliotheca servat, Guelf 1752.
  16. ↑ a b Scrivener 1894 ↓, s. 143.
  17. ↑ Tischendorf 1869 ↓, s. 249-338.
  18. ↑ Gregory 1900 ↓, s. 64.
  19. ↑ Elliott 1989 ↓, s. 50.
  20. ↑ Schmid, Parker i Elliott 2007 ↓, s. 39-44.
  21. ↑ Gregory 1908 ↓, s. 34.
  22. ↑ NA27 ↓, s. 59*.
  23. ↑ UBS4 ↓, s. 11*.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Wydania tekstu
Krytyczne wydania NT
Listy rękopisów i katalogi
Introdukcje do krytyki tekstu NT
  • Kurt Aland, Barbara Aland: Der Text des Neues Testaments: Einfürung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Wyd. 2. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1989, s. 122. ISBN 3-438-06011-6. (niem.).
  • Caspar René Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: Hinrichs, 1900, s. 61-63. (niem.).
  • Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 144. (ang.).
  • Samuel Prideaux Tregelles: An Introduction to the Textual Criticism of the New Testament. London: 1856, s. 179. (ang.).
Inne opracowania
  • J.K. Elliott: A Bibliography of Greek New Testament Manuscripts. Cambridge University Press, 1989, s. 50. ISBN 0-521-35479-X. (ang.).
  • G. Cavallo: Ricerche sulla maiuscola biblica. Firenze: Le Monnier, 1967, s. 92.
  • Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. William B. Eerdmans Publishing, 1982. ISBN 0-8028-1918-4. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Wykaz kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu
01-045
046-0322