Koleantus delikatny

Koleantus delikatny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	koleantus
Gatunek	koleantus delikatny
	Nazwa systematyczna
	Coleanthus subtilis (Tratt.) Seidel ex Roem. & Schult.; Syst. Veg. 2: 276 1817
Synonimy
	Schmidtia subtilis Tratt.; Schmidtia utricularia J.Presl & C.Presl; Schmidtia utriculata J.Presl & C.Presl; Schmidtia utriculosa Sternb.; Smidetia humilis Raf.; Wilibalda subtilis (Tratt.) Roth; Zizania subtilis (Tratt.) Raspail;
	Schmidtia subtilis Tratt.; Schmidtia utricularia J.Presl & C.Presl; Schmidtia utriculata J.Presl & C.Presl; Schmidtia utriculosa Sternb.; Smidetia humilis Raf.; Wilibalda subtilis (Tratt.) Roth; Zizania subtilis (Tratt.) Raspail;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koleantus delikatny (Coleanthus subtilis) – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju należącego do rodziny wiechlinowatych. Drobna, jednoroczna roślina pojawiająca się na odsłaniających się dnach stawów i na brzegach rzek w Europie, Azji i Ameryce Północnej.

Rozmieszczenie

Gatunek notowany jest z rozproszonych stanowisk w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W obrębie zasięgu występują dysjunkcje liczące tysiące kilometrów. W Europie Środkowej obserwowany w Niemczech, Czechach i na Słowacji. W Polsce stwierdzony po raz pierwszy w 2003 roku na dnie stawu koło wsi Borowa na Dolnym Śląsku^[5]. Na kolejnych stanowiskach odnaleziony został w 2008 i 2012 na Stawach Milickich^[6]^[7]. Gatunek ma status rodzimego w Polsce^[8].

Morfologia

Pokrój: Delikatna, ścieląca się trawa tworząca luźne, niewielkie kępki.
Łodyga: Źdźbła nitkowato cienkie od 2 do 5 cm długości, zwykle skupione i często pęczkowato rozgałęzione.
Liście: Pochwy liściowe rozdęte, zwłaszcza górnych liści. Blaszki liści złożone i sierpowato zgięte osiągają do 2 cm długości.
Kwiaty: Skupione w wiechach rozwijających się początkowo w pochwie najwyższego liścia. Oś kwiatostanu jest powyginana wężowato. Kłoski skupione w pęczkach, spłaszczone, o długości zaledwie 1 mm pozbawione są plew. Plewki dolne wyciągnięte są w ość^[9].

Biologia i ekologia

Pojawia się nietrwale na brzegach rzek i na szlamie stawów po spuszczeniu wody (w Polsce dotychczas odnajdowany tylko w kompleksach stawów rybnych)^[6]. Kwitnie od sierpnia do października^[9].

Zagrożenia i ochrona

Ze względu na rzadkość występowania chroniony jest w Polsce prawną ochroną gatunkową od 2004^[10]. Został umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin w kategorii EN (zagrożony)^[11]. Tę samą kategorię posiada na polskiej czerwonej liście^[12].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj Coleanthus należy do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)^[2]. W obrębie rodziny zaliczany jest do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Poeae, podplemienia Coleathinae^[13].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
↑ ^a ^b Coleanthus subtilis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-02-02].
↑ Coleanthus subtilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Jerzy Fabiszewski, Jan Cebrat. Coleanthus subtilis (Tratt.) Seidel - a new species to the Polish vascular flora. „Acta Societatis Botanikorum Poloniae”. 72, 2, s. 135-138, 2003.
↑ ^a ^b Zygmunt Dajdok. Coleanthus subtilis (Poaceae) na terenie Stawów Milickich – nowe stanowisko w Polsce. „Fragm. Flor. Geobot. Polonica”. 16 (2), s. 227-236, 2009.
↑ Czarna A., Maćkowiak Ł., Woźniak A.. New localities of Coleanthus subtilis (Tratt.) Seid. (Poaceae) in the “Milicz Ponds” Ornithological Reserve in Wielkopolska. „Rocz. AR Pozn. Botanica Steciana”. 392, 17, s. 39-42, 2013.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 62, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Grau, Kremer, Moseler, Rambold, Triebel: Trawy. Warszawa: GeoCenter, s. 143. ISBN 83-7129-701-7.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764)
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Koleantus delikatny - Coleanthus subtilis. [w:] Atlas roślin Polski atlas-roslin.pl [on-line]. [dostęp 2011-02-02].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).

[tpl-3] Coleanthus subtilis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-02-02].

[iucn-4] Coleanthus subtilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[cebrat-5] Jerzy Fabiszewski, Jan Cebrat. Coleanthus subtilis (Tratt.) Seidel - a new species to the Polish vascular flora. „Acta Societatis Botanikorum Poloniae”. 72, 2, s. 135-138, 2003.

[dajdok-6] Zygmunt Dajdok. Coleanthus subtilis (Poaceae) na terenie Stawów Milickich – nowe stanowisko w Polsce. „Fragm. Flor. Geobot. Polonica”. 16 (2), s. 227-236, 2009.

[7] Czarna A., Maćkowiak Ł., Woźniak A.. New localities of Coleanthus subtilis (Tratt.) Seid. (Poaceae) in the “Milicz Ponds” Ornithological Reserve in Wielkopolska. „Rocz. AR Pozn. Botanica Steciana”. 392, 17, s. 39-42, 2013.

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 62, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grau-9] Grau, Kremer, Moseler, Rambold, Triebel: Trawy. Warszawa: GeoCenter, s. 143. ISBN 83-7129-701-7.

[10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764)

[11] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[12] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[13] Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-31]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]