Konsultacja społeczna — instytucja demokracji bezpośredniej (inne instytucje: referendum, inicjatywa ludowa, zgromadzenie ludowe)
Polega na wyrażeniu przez członków zbiorowości opinii w przedstawionej sprawie. Tworzy się w ten sposób dwustronna relacja, powstająca z inicjatywy administracji. W odróżnieniu od referendum wyniki konsultacji nie są wiążące dla organów władzy publicznej.
W najnowszej literaturze prawniczej[1] wskazuje się na szereg ustawowych obowiązków konsultacyjnych.
Obligatoryjne konsultacje z mieszkańcami gminy przeprowadza się:
- w procedurach: tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia gmin i ustalania ich granic; nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta i ustalania jego granic; ustalania i zmiany nazwy gmin oraz siedziby ich władz,
- w procedurach: tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów i ustalania ich granic; ustalania i zmiany nazw powiatów oraz siedziby ich władz,
- przed podjęciem uchwały w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej gminy z inicjatywy innego podmiotu niż mieszkańcy,
- przed podjęciem uchwały w sprawie utworzenia, połączenia, podziału lub zniesienia jednostki pomocniczej w mieście stołecznym Warszawie z inicjatywy innego podmiotu niż mieszkańcy,
- przed uchwaleniem statutu jednostki pomocniczej gminy,
- przed wystąpieniem z wnioskiem o ustalenie dodatkowej nazwy miejscowości zamieszkanej w języku mniejszości narodowej lub etnicznej,
- w procedurze ustalania, zmieniania lub znoszenia nazw urzędowych miejscowości i ich części oraz obiektów fizjograficznych.
Obligatoryjne konsultacje z mieszkańcami powiatu przeprowadza się:
- w procedurze tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia powiatów i ustalania ich granic,
- w procedurze ustalania i zmieniania nazw powiatów, a także siedziby ich władz.
- utworzenie młodzieżowej rady gminy
- sprawy ważne dla gminy, powiatu, województwa
- ↑ J. Wilk, Ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym, ustawa o samorządzie województwa – określenie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami (gminy, powiatu, województwa), Nowe Zeszyty Samorządowe 2013, nr 4.
- E. Olejniczak-Szałowska, Prawo do udziału w referendum lokalnym, Łódź 2002, s.13.
- Ł. Krzyżanowska, Ł. Faciejew, Partycypacja obywatelska w Polsce, Fundacja im. Stefana Batorego 2009.
- J. Wilk, Ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym, ustawa o samorządzie województwa – określenie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami (gminy, powiatu, województwa), Nowe Zeszyty Samorządowe 2013, nr 4.