Kopułka lakmusowa

Kopułka lakmusowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

wodnichowate

Rodzaj

kopułka

Gatunek

kopułka lakmusowa

Nazwa systematyczna
Cuphophyllus lacmus (Schumach.) Bon
Docums Mycol. 14(no. 56): 11 (1985) [1984]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kopułka lakmusowa, kopułek lakmusowy (Cuphophyllus lacmus (Schumach.) Bon) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cuphophyllus, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Takson utworzył w 1803 r. Christian Friedrich Schumacher, nadając mu nazwę Agaricus lacmus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1985 r. Marcel Bon, przenosząc go do rodzaju Cuphophyllus[1]. Synonimy[2]:

  • Agaricus lacmus Schumach. 1803
  • Agaricus pratensis var. lacmus (Schumach.) Fr. 1818
  • Camarophyllus lacmus (Schumach.) J.E. Lange 1938
  • Camarophyllus subradiatus lacmus (Schumach.) P. Karst. 1879
  • Cuphophyllus subviolaceus (Peck) Bon 1985
  • Hygrocybe lacmus (Schumach.) P.D. Orton & Watling 1969
  • Hygrocybe subviolacea (Peck) P.D. Orton & Watling 1969
  • Hygrophorus lacmus (Schumach.) Kalchbr. 1873
  • Hygrophorus subradiatus var. lacmus (Schumach.) Fr. 1838
  • Hygrophorus subviolaceus Peck 1901

Polską nazwę nadała Barbara Gumińska w 1997 r.[3] Po przeniesieniu go do rodzaju Cuphophyllus nazwa polska jest niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała dla rodzaju Cuphophyllus nazwę kopułka[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 2–4 cm, za młodu półkulisto sklepiony, potem szeroko rozpostarty. W stanie wilgotnym jest prążkowany od prześwitujących blaszek. Powierzchnia gładka, błyszcząca, lepka, o barwie od szarofioletowej do brunatnej, na szczycie kapelusza jaśniejsza[5].

Blaszki

O różnej długości, bardzo rzadkie i dość grube, zbiegające, o równych ostrzach, przy trzonie z anastomozami. Mają barwę od szarobeżowej do szarofioletowej[5].

Trzon

Wysokość 4–6 cm, grubość 0,4–0,9 cm, kształt walcowaty, zwężający się ku podstawie, początkowo pełny, potem pusty lub gąbczasty. Powierzchnia sucha, gładka, ze srebrzystymi włókienkami, u młodych owocników biaława, u starszych szarofioletowa, u podstawy żółta[5].

Miąższ

W trzonie białawy, w podstawie trzonu żółty, nie zmieniający barwy po uszkodzeniu, bez zapachu, o łagodnym smaku[5].

Zarodniki

Elipsoidalne, gładkie, hialinowe, nieamyloidalne, o rozmiarach 6,5–8 × 5–6 μm[6]

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Europie i Ameryce Północnej[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym podany był trzykrotnie w Pienińskim Parku Narodowym (1967, 1968, 1981 r.)[3]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek zagrożony wyginięciem[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Holandii, Finlandii, bardzo rzadki jest w Niemczech[3].

Mimo że jest w Polsce gatunkiem bardzo rzadkim, nie znajduje się na liście grzybów chronionych[8]. W 2012 r. wciągnięty jednak został na listę gatunków proponowanych do objęcia taką ochroną[9].

Pojawia się późno (od października do listopada) w trawie na łąkach i pastwiskach[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-03-22] (ang.).
  3. ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 96, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
  5. ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 302, ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ a b Cuphophyllus lacmus / Hygrophore gris violacé [online] [dostęp 2018-03-22] (ang.).
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 62, ISBN 83-89648-38-5.
  8. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
  9. ↑ Aktualizacja listy gatunków grzybów objętych ochroną gatunkową oraz wskazania dla ich ochrony [online] [dostęp 2018-03-22].