Kosmatek strzępiastobrzegi

Kosmatek strzępiastobrzegi
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Incertae sedis

Rodzaj

kosmatek

Gatunek

kosmatek strzępiastobrzegi

Nazwa systematyczna
Ripartites tricholoma (Alb. & Schwein.) P. Karst.
Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 32: 477 (1879)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kosmatek strzępiastobrzegi (Ripartites tricholoma (Alb. & Schwein.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Omphalina, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisali w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Agaricus tricholoma. Obecną nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Adolf Karsten[1]. Ma ponad 30 synonimów. Niektóre z nich:

  • Paxillopsis helomorpha (Fr.) J.E. Lange, 1939
  • Paxillopsis tricholoma (Alb. & Schwein.) J.E. Lange 1939
  • Ripartites helomorphus (Fr.) P. Karst. 1879
  • Ripartites tricholoma var. helomorphus (Fr.) Konrad & Maubl. 1929[2].

Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r. Ma również drugą polską nazwę – kosmatek jasnoblaszkowy, którą W. Wojewoda zarekomendował dla gatunku Ripartites helomorphus, ten jednak według Index Fungorum jest synonimem R. tricholoma[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 5–7 mm, płaskowypukły z lekko wgłębionym środkiem i strzępiastym, lekko podwiniętym brzegiem. Powierzchnia o barwie od białej do kremowej[4].

Blaszki

Przyrośnięte lub nieco zbiegające na trzon, kremowe[4].

Trzon

Wysokość do 23 mm, grubość do 4 mm, cylindryczny, tej samej barwy co kapelusz, owłosiony[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki maczugowate, 20–30 × 5,5–7 µm, 4-zarodnikowe ze sterygmami o długości 1–5 µm. Cystyd brak. Bazydiospory kuliste lub prawie kuliste, 5–6 × 4,5–5 µm, słabo żółtawe, nieamyloidalne, z wyraźnym wyrostkiem wnęki o długości 1 µm, pokryte brodawkami o wysokości do 0,8 µm. Skórka zbudowana ze ze strzępek o średnicy 5–6 µm z wyraźnymi i licznymi sprzążkami. Mają końcówki cylindryczne lub nieco maczugowate[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek kosmopolityczny występujący na wszystkich kontynentach, podano jego stanowisko nawet na Antarktyce[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele stanowisk[3], liczne stanowiska podano także w późniejszych latach[6]. Aktualne stanowiska podaje również internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].

Naziemny grzyb saprotroficzny występujący w liściastych i mieszanych lasach. Owocniki tworzy zwykle od sierpnia do listopada[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-08] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-02-08] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 481, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d María José Dibán Karmy i inni, Ripartites tricholoma (Alb. & Schwein.) P. Karst. (Basidiomycota, Agaricales) un nuevo registro de género y especie para Chile, „Gayana Botánica”, 77 (2), 2029, s. 186–190, DOI: 10.4067/S0717-66432020000200186 (hiszp.).
  5. ↑ Występowanie Ripartites tricholoma na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-08] (ang.).
  6. ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-08] (pol.).
  7. ↑ Aktualne stanowiska Ripartites tricholoma w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-08] (pol.).