Koutou

Oskarżeni wykonujący ketou przed urzędnikiem sądowym, fotografia z czasów dynastii Qing

Koutou (chin. trad. 叩頭, chin. upr. 叩头, pinyin kòutóu) lub ketou (chin. trad. 磕頭, chin. upr. 磕头, pinyin kētóu) – element etykiety w dawnych Chinach, polegający na okazaniu szacunku osobie stojącej wyżej w hierarchii społecznej poprzez uklęknięcie przed nią i trzykrotne oddanie pokłonu. Wykonywany był także podczas ceremonii religijnych jako oznaka uniżenia wobec bogów.

W bardziej uroczystej wersji, zarezerwowanej wyłącznie dla cesarza, noszącej nazwę san gui jiu kou (三跪九叩, dosł. trzy uklęknięcia i dziewięć czołobitnych pokłonów) klękano trzykrotnie, wykonując w sumie dziewięć pokłonów. Cesarz jako Syn Nieba otoczony był najwyższym szacunkiem, poddani wykonywali więc pokłony nawet przed pustym tronem i parawanem ozdobionym cesarskim wizerunkiem smoka, a urzędnicy prowincjonalni otrzymując edykty cesarskie wykonywali koutou zwracając się w stronę stolicy.

Na przełomie XVIII i XIX wieku, wraz z przybyciem pierwszych europejskich dyplomatów do Chin, ceremonia koutou stała się obiektem głębokich sporów. Wysłannicy z krajów europejskich byli traktowani jak poddani cesarza, uważanego za władcę całego świata i ambasadorom oraz ich świcie nakazywano w czasie audiencji klękać i oddawać pokłony chińskiemu władcy. Dyplomaci europejscy często odmawiali wykonywania koutou, jak np. George Macartney w czasie swojego poselstwa do Chin w 1793 roku[1]. W drugiej połowie XVII w. z powodu braku oddania koutou pierwszemu oficjalnemu ambasadorowi Rosji w Chinach, Fiodorowi Bajkowowi, nie udało się uzyskać rozpoznania. W ocenie sędziów z dynastii Qing, Bajkow „nie zwrócił się ku cywilizacji”, a okres jego dyplomatycznej działalności został oceniony jako całkowita porażka[2] w Chinach Po długich sporach w roku 1873 cesarz Tongzhi zgodził się „wspaniałomyślnie zrezygnować” ze stosowania tego przepisu wobec cudzoziemców[3].

Obyczaj koutou zanikł wraz z upadkiem cesarstwa w 1912 roku, utrzymywał się jednak jeszcze przez pewien czas w regionach wiejskich i do tej pory obecny jest w niektórych tradycyjnych sztukach walki jako oznaka szacunku wobec mistrza[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Marc Redfield, Janet Farrell Brodie: High anxieties. Berkeley: University of California Press, 2002, s. 81. ISBN 0-520-22751-4.
  2. ↑ Michał Lubina, Russia and China. A political marriage of convenience- stable and successful, 2017, ISBN 978-3-8474-2045-3.
  3. ↑ John M. Hobson: The Eastern origins of Western civilisation. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 262. ISBN 0-521-54724-5.
  4. ↑ kowtow, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2010-11-15] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Wasilij Sidichmienow, Ostatni cesarze Chin, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1990