Kowalczyk (forma żeńska: Kowalczyk, Kowalczykowa, Kowalczykówna, liczba mnoga: Kowalczykowie) – polskie nazwisko notowane od 1427 roku[1]. Obecnie jest to piąte pod względem popularności nazwisko w Polsce. Według bazy PESEL 22 stycznia 2025 roku nazwisko to nosiło 48 449 Polek i 47 252 Polaków. Łącznie nazwisko to nosiło 95 701 obywateli Polski[2].
Nazwisko może pochodzić od wyrazów kowalczyk (czeladnik albo chłopiec kowalski) albo kowal[3].