Kościelec (województwo kujawsko-pomorskie)

Kościelec

wieś
Kościół pw. św. Małgorzaty
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Pakość
Liczba ludności (VIII 2017)	739
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	88-170[2]
Tablice rejestracyjne	CIN
SIMC	0093734
Położenie na mapie gminy Pakość Kościelec
Położenie na mapie Polski Kościelec
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Kościelec
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Kościelec
52°47′36″N 18°09′24″E/52,793333 18,156667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościelec, Kościelec Kujawski – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Pakość.

Podział administracyjny

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kościelec, po jej zniesieniu w gromadzie Janikowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 706 mieszkańców^[3]. Jest największą miejscowością gminy Pakość.

Historia

Wieś była gniazdem rodowym Kościeleckich herbu Ogończyk. Po raz pierwszy wzmiankowana jako Lapida Ecclesia (Kamienny Kościół) w 1311 roku. Wieś stanowiła część majątku Kościeleckich, którzy posiadali m.in. Dobre. Ród Kościeleckich znany był nie tylko na Kujawach. Obok mężczyzn znane są kobiety matki biskupów warmińskich: Pawła Legendorfa i Fabiana Luzjańskiego. Po Kościeleckich wieś była w posiadaniu Działyńskich, Łączyńskich i Ponińskich.

3 listopada 1422 król Władysław Warneńczyk nadaje prawo magdeburskie, potwierdzone 22 lipca 1512, ale nigdy nie doszło do utworzenia miasta. W roku 1488 utworzono tutaj kolegium złożone z 6 misjonarzy^[4].

Oświata

W Kościelcu mieści się szkoła podstawowa założona w 1834 roku, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II^[5].

Znane osoby

W miejscowości urodził się podskarbi wielki koronny Andrzej Kościelecki, który w 1500 roku zwerbował pierwsze poczty rackie do królewskiej chorągwi nadwornej co zapoczątkowało w Polsce historię sławnej formacji jazdy polskiej – husarii^[6]. W przylegającym do Kościelca Rycerzewie urodził się prymas Polski Józef Glemp (1929-2013). Grób jego ojca, Kazimierza, znajduje się na kościeleckim cmentarzu.

Parafia katolicka

We wsi znajduje się parafia św. Małgorzaty.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[7] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Małgorzaty, k. XII w., XIV-XIX w., nr rej.: A/769 z 10.03.1931.

• Romański kościół św. Małgorzaty zbudowano na przełomie XII i XIII wieku. W drugiej połowie XV wieku prezbiterium nakryto sklepieniem gwiaździstym oraz przebudowano wieżę. Około roku 1559 do południowej ściany nawy dobudowano kaplicę grobową Kościeleckich pw. św. Barbary^[8], prawdopodobnie według projektu J.B. Quadro. Kaplica ta, zbudowana na planie kwadratu, posiada nisko rozpięte sklepienie zwierciadlane, a na zewnątrz attykę. Wnętrze kryje nagrobek Jana i Janusza Kościeleckich z 1559 r. – wysokiej klasy dzieło rzeźbiarskie o harmonijnej kompozycji i nieomal pełnoplastycznym przedstawieniu zmarłych, którzy drzemią czekając na zmartwychwstanie ciała. W latach 1861–1862 dokonano kolejnej przebudowy kościoła – podwyższono w cegle mury prezbiterium, w nawie założono sklepienie w miejsce wcześniejszego stropu, a od północy symetrycznie dobudowano kaplicę Serca Jezusowego, wzorowaną na poprzedniej. W 1894 r. ukończono budowę murowanego sklepienia, które zastąpiło drewniany dach^[9].
• W Kościelcu znajduje się także zespół pałacowo-parkowy: klasycystyczny pałac z 1849 r. i park z połowy XIX w.

Sport

We wsi działa klub piłkarski Ludowy Zespół Sportowy Kościelec Kujawski (założony w 1992). Przez 5 sezonów (w latach 2009-2014) współzawodniczył w rozgrywkach A-klasy, grupa: Bydgoszcz II. Drużyna 2-krotnie (sezony: 2009/2010 i 2010/2011) walczyła w barażach o awans do klasy okręgowej. W drugiej próbie wygrała w dwumeczu z drużyną Zjednoczeni Piotrków Kujawski (2:0 i 2:3), ale zrezygnowała z występów w klasie okręgowej^[10].

Zobacz też

• Kościelec
• Kościeleczki

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59387
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 529 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
4. Kujawy: opis Kujaw pod względem historycznym, geograficznym, rolniczym i przemysłowo-handlowym, Inowrocław, 1929
5. Strona internetowa Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II
6. MarekM. Plewczyński MarekM., Obertyn 1531, Warszawa: Bellona, 1994, s. 47, ISBN 83-11-08287-1, OCLC 830050816 .
7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49 [dostęp 2016-05-08] .
8. Wakacje 2020. W Kujawsko-Pomorskiem jest co zwiedzać
9. Korespondencye Dziennika Kujawskiego, „Dziennik Kujawski”, nr 237, 1894, s. 2 .
10. portal 90minut.pl