Krzywe Koło (wieś)

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: Ulica Krzywe Koło w Warszawie.

Krzywe Koło

wieś
Krzywe Koło
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	gdański
Gmina	Suchy Dąb
Wysokość	30 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2014)	529
Strefa numeracyjna	0 58
Kod pocztowy	83-022, 83-032[2]
Tablice rejestracyjne	GDA
SIMC	0174496
Położenie na mapie gminy Suchy Dąb Krzywe Koło
Położenie na mapie Polski Krzywe Koło
Położenie na mapie województwa pomorskiego Krzywe Koło
Położenie na mapie powiatu gdańskiego Krzywe Koło
54°10′46″N 18°46′43″E/54,179444 18,778611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Krzywe Koło (niem. Kriefkohl) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Suchy Dąb na obszarze Żuław Gdańskich.

Wieś jest siedzibą sołectwa Krzywe Koło, w którego skład wchodzi również miejscowość Krzywe Koło.

Po wojnie trzynastoletniej wieś znalazła się w granicach województwa pomorskiego, stanowiąc wraz z resztą Żuław Steblewskich własność miasta Gdańska^[3]. W latach 1954–1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzywe Koło, po jej zniesieniu w gromadzie Suchy Dąb. W latach 1945–1998 miejscowość należała do województwa gdańskiego.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[4] na listę zabytków wpisane są:

• kościół filialny pw. Znalezienia Krzyża Świętego z XIV w., nr rej.: 214 z 5.09.1962
• nieczynny cmentarz luterański z 2 poł. XVIII w., nr rej.: A-1883 z 17.04.2012
• mennonicki dom podcieniowy nr 7 z pocz. XIX w., nr rej.: 727 z 7.11.1975. 21 lutego 2023 budynek częściowo spłonął^[5].

Na dawnym cmentarzu ewangelickim z XVIII wieku zachowało się kilka płyt nagrobnych^[6][7].

• 
  Dom podcieniowy w Krzywym Kole
• 
  Kościół pw. Znalezienia Świętego Krzyża w Krzywym Kole

Kościół

Pierwotnie drewniana kaplica. Na jej zrębie w XIV w. wybudowano gotycki kościół, rozbudowany w XVI w. i przebudowany w latach 1685-1686. Wieża została dobudowana w 1747 lub 1748 r. Przed II wojną światową był to kościół ewangelicki. Wewnątrz zachowało się niemal kompletne wyposażenie z XVII i XVIII w., m.in. polichromowane ławy gospodarzy z portretami apostołów na zapleckach i kobiece personifikacje cnót w zachodniej części kościoła. Od 2015 trwają prace konserwatorskie obrazów oraz ław, w czasie których odkryto na drzwiczkach ław sceny biblijne, portrety świętych i postaci biblijnych, nazwiska i gmerki rodowe fundatorów, girlandy owocowe i kwiatowe. Klasa artystyczna portretów świadczy o ich powstaniu w najlepszych gdańskich warsztatach malarskich^[8]. Odkryte polichromie datowane są na rok 1687.

W murach kościoła znajdują się kamienne kule armatnie z czasu wojen szwedzkich^[9].

Zobacz też

• Krzywe Koło, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 805 . w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 63738
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 637 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 128.
4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 36 [dostęp 2017-01-22] .
5. Pożar w Krzywym Kole zniszczył zabytek, ale wzmocnił wspólnotę. "Pomóżcie odbudować nasz drugi dom"
6. Dziennik Bałtycki, dodatek Alfabet Powiatu Gdańskiego, 29.02.2012
7. Krzywe Koło: Uporządkowali luterański cmentarz (zdjęcie). [dostęp 2013-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].
8. Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Krzywym Kole (gm. Suchy Dąb). Niezwykła świątynia z wyposażeniem z XVII wieku
9. "Najbardziej feministyczny kościół na Żuławach". Świątynia w Krzywym Kole skrywa zabytki rangi muzealnej