Kurowo (województwo podlaskie)

Kurowo

wieś
Kurowo
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
Gmina	Kobylin-Borzymy
Wysokość	114–123 m n.p.m.
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-204[2]
Tablice rejestracyjne	BWM
SIMC	0399083[3]
Położenie na mapie gminy Kobylin-Borzymy Kurowo
Położenie na mapie Polski Kurowo
Położenie na mapie województwa podlaskiego Kurowo
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego Kurowo
53°06′17″N 22°47′26″E/53,104722 22,790556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kurowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. wysokomazowieckim, w gminie Kobylin-Borzymy^[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Waniewie^[5].

Historia

Dwór w Kurowie

XIII Biesiada Miodowa w Kurowie

Założone najprawdopodobniej na początku XV w. Początkowo wieś ruska. Położona na zachodnim brzegu Narwi, przy ujściu rzeczki Kurówki.

Znani właściciele Kurowa:

• w roku 1444 Rygiel z Kurowa występuje w sporze granicznym z właścicielami Kobylina
• w 1509 należała do dóbr waniewskich Mikołaja Radziwiłła, nadanych przez króla Zygmunta Starego
• Olelkowiczowie, książęta słuccy
• od 1590 własność Pawła Szczawińskiego, starosty bielskiego i kasztelana łęczyckiego. Prawnuk wymienionego, Stanisław wzmiankowany w roku 1669
• w roku 1676 współwłaścicielami byli Tomasz Kalinkiewicz i Kurzeniecki, którzy poślubili córki Szczawińskich
• przez kilka lata dobra kurowskie posiadali bracia Mikołaj i Wilhelm Orsetti
• od 1680 całość własnością Wilhelma Orsetti. W posiadaniu tej rodziny do roku 1832
• w 1832 odkupione przez Stefana Rostworowskiego, żonatego z wdową po Adamie Orsettim. Adam Rostworowski właścicielem majątku do 1870 r.
• w 1919 – Franciszek Kołodziejski
• w 1932 roku majątek rozparcelowany? przez Bank Rolny?^[6]

W XVII wieku Kurowo stało się ośrodkiem samodzielnych dóbr. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich podaje, iż Kurowo folwark, powiat mazowiecki, gmina Kowalewszczyzna, parafia Waniewo. W 1827 r. 3 domy, 16 mieszkańców Folwark Kurowo z wsią Pszczółczyn, rozległy mr. 1419: grunta orne i ogrody mr. 673, łąk mr. 356, pastwiska mr. 137, wody mr. 22, lasu mr. 220, nieużytki i place mr. 11, budynków murowanych. 3 z drzewa 12, płodozmian 11 -polowy, wiatrak. Wieś Pszczółczyn os, 42 z gruntem mr. 966^[7]. W 1865 r. majątek liczył 1769 morgów (ok. 990 ha).

W roku 1921 folwark Kurowo. Naliczono tu 6 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 160 mieszkańców (74 mężczyzn i 86 kobiet). Narodowość polską podało 151 osób, a białoruską 9^[8].

Po przeprowadzonej parcelacji, w ramach reformy rolnej, majątek obejmował: dwór wraz z parkiem, budynki mieszkalne pracowników, budynki gospodarcze i ok. 200 ha użytków rolnych, łąk, wód i nieużytków.

W czasie II wojny światowej Kurowo zostało zajęte przez Armię Czerwoną, gospodarstwo przekształcono w kołchoz, a w dworku utworzono sierociniec. Od 1941 r. majątkiem zarządzała administracja niemiecka.

Wojnę przetrwały wszystkie budynki mieszkalne i gospodarcze. Nienaruszony pozostał również park i stojący w pobliżu młyn wraz z towarzyszącymi budynkami.

Od 25 września 1954 r. miejscowość wchodziła do Gromady Pszczółczyn, a od 31 grudnia 1959 – 1 stycznia 1973 r. do Gromady Kobylin-Borzymy^[9].

W 1988 r. dwór z otaczającym go parkiem został przejęty przez Narwiański Park Krajobrazowy przekształcony następnie w park narodowy. Od 1996 r. w dworku mieści się siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego.

W Kurowie na terenie dawnego zespołu dworskiego już od wielu lat odbywa się Biesiada Miodowa^[10].

Obiekty zabytkowe

Reduta Koziołek oraz Kurowo Folwark na Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego z 1839 r.

Młyn motorowy z 1925 r.

• murowany, parterowy dwór w Kurowie wzniesiony prawdopodobnie pod koniec XIX w. Po roku 1920 rozbudowany, powiększony o jedno przęsło od zachodu. Od wschodu dobudowano piętrową część z parterową przybudówką, mieszczącą na dachu taras z okrągłą wieżą zakończoną krenelażem. Właścicielem majątku był wtedy Franciszek Kołodziejski. Po II wojnie był siedzibą Zakładu Hodowli Roślin Ogrodniczych
• park ogrodzony kamiennym ogrodzeniem z wymurowaną w XX w. bramą
• zabudowania folwarczne z połowy XIX w., murowane z kamienia
• w widłach Kurówki i Narwi zachowana szczątkowo Reduta Koziołek zbudowana przez wojska polskie hetmana litewskiego Pawła Sapiehy w czasie oblężenia przez Szwedów zamku w Tykocinie^[6]

Zobacz też

• Kurowo, Kurowo-Kolonia

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 65529
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 635 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
3. GUS. Wyszukiwarka TERYT.
4. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
5. Opis parafii na stronie diecezji.
6. Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 52–53.
7. Kurowo (6), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 934 .
8. Główny Urząd Statystyczny, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., t. 5, Warszawa 1924, s. 110 .
9. W. Jemielity, Podziały administracyjne powiatów wysokomazowieckiego i łapskiego w latach 1919–1990 ze Studia Łomżyńskie, tom VII. Łomża 1996 r. s. 108–115.
10. Biesiada Modowa w Kurowie (2012-10-07).