Kustrzebka zmienna

Kustrzebka zmienna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

kustrzebkowate

Rodzaj

kustrzebka

Gatunek

kustrzebka zmienna

Nazwa systematyczna
Peziza varia (Hedw.) Alb. & Schwein.
Consp. fung. (Leipzig): 311 (1805)
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Worki i parafizy

Kustrzebka zmienna (Peziza varia (Hedw.) Alb. & Schwein.) – gatunek grzybów z rodziny kustrzebkowatych (Pezizaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peziza, Pezizaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1879 r. Johann Hedwig, nadając mu nazwę Octosporia varia. Obecną nazwę nadali mu Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz w 1805 r.[1] Pozostałe synonimy:

  • Aleuria varia (Hedw.) Boud. 1905
  • Galactinia varia (Hedw.) Le Gal 1962
  • Geopyxis varia (Hedw.) Rehm 1894
  • Humaria varia (Hedw.) Sacc. 1889
  • Peziza varia var. pallens Alb. & Schwein. 1805
  • Pustularia varia (Hedw.) Sacc. 1889[2].

Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Askokarp

Apotecja o średnicy do 10 cm, czasami nawet do 15 cm, w młodym wieku okrągłe, miseczkowate, w stanie dojrzałym spłaszczone o nieregularnym kształcie. Do drewna przyrasta tylko środkową częścią, a nie całą powierzchnią. Powierzchnia hymenialna żółtawa, żółtawo-brązowa, ochrowo-brązowa do szarawo-ochrowej, ciemniejsza z wiekiem, sterylna powierzchnia dolna jest jaśniejsza. Miąższ cienki, elastyczny[4].

Cechy mikroskopowe

Askospory gładkie, eliptyczne, bez gutuli. Parafizy ampułkowate, ze zwężeniami[4].

Gatunki podobne

Jest to gatunek zmienny morfologicznie i trudny do identyfikacji, nawet pod mikroskopem. Można by sądzić, że zwężone w niektórych miejscach parafizy są charakterystyczne dla P. varia, ale podobne ma jeszcze kilka innych gatunków kustrzebek. Peziza domiciliana ma tej samej wielkości askospory, ale z jedną lub dwoma gutulami[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Znane jest występowanie kustrzebki zmiennej w Europie, Ameryce Północnej, Azji i Australii[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 10 stanowisk[3], w następnych latach podawano nowsze stanowiska[6].

Grzyb saprotroficzny i wypaleniskowy występujący na próchniejącym drewnie[3], gnijących liściach drzew, starych murach, śmieciach i spaleniskach. Szczególnie często występuje na próchniejącym drewnie topoli[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-11-22] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-11-22] (ang.).
  3. ↑ a b c Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 96, ISBN 978-83-89648-46-4.
  4. ↑ a b c d Patrice Tanchaud, Peziza varia [online], mycocharentes.fr [dostęp 2023-11-22] (fr.).
  5. ↑ Występowanie Peziza varia na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-11-22].
  6. ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-11-09] (pol.).