Ladislav Helge
 Ladislav Helge (2009) | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 sierpnia 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 stycznia 2016 |
| Zawód |
filmowiec (reżyser i scenarzysta) |
| Lata aktywności |
1957–1992 |
Ladislav Helge (ur. 21 sierpnia 1927 w Pradze, zm. 31 stycznia 2016 tamże) – czeski reżyser i scenarzysta.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Urodzony w 1927 w Pradze w rodzinie rzemieślniczej. Po ukończeniu szkoły średniej, gdzie jego nauczycielem języka ojczystego był czeski pisarz František Křelina, bezskutecznie próbował dostać się na Wydział Filmowy i Telewizyjny Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze. 1945-49 – pracownik praskiego archiwum filmowego; 1949-57 – asystent reżysera. W 1957 roku debiutował jako reżyser filmem, który burzył socrealistyczny hurrapatriotyzm dominujący w dotychczasowym kinie rodzimym[1]. Jego kolejne filmy: Wielka samotność z 1959 i Pierwszy dzień mojego syna z 1964 (uznawany za obraz nurtu „Czechosłowackiej Nowej Fali”) oraz Wstyd z 1967, po stłumieniu Praskiej Wiosny zostały uznane za antypaństwowe. Tuż po tym został objęty zakazem pracy w swoim zawodzie i w latach 70. zmuszony był pracować jako urzędnik pocztowy w Koszycach. 1977-92 scenarzysta teatru Laterna magika. W połowie lat 90. był rektorem FAMU-u. Od 1965 roku był wiceprzewodniczącym Związku Czechosłowackich Artystów Filmowych i Telewizyjnych (FITES), a w l. 1969-70 (aż do jego likwidacji) pełnił funkcję jego przewodniczącego. Był nim ponownie od 1990 roku po upadku komunizmu, jednak do tworzenia filmów już nigdy nie powrócił. W swojej dziedzinie uważał się za samouka, za swojego mentora i mistrza mając Jiříego Krejčíka.
Zmarł po długiej chorobie w jednym z praskich szpitali[2].
Był laureatem prestiżowej nagrody im. Vladislava Vančury za całokształt twórczości i moralny wkład w czeską kinematografię[3].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- 1967 Wstyd
- 1964 Skrupuły
- 1963 Bez svatozáře
- 1962 Pierwszy dzień mego syna
- 1962 Biały obłok
- 1961 Jarní povětří
- 1959 Velká samota
- 1957 Osamotniony
Opinie
[edytuj | edytuj kod]Jak zauważa czeska publicystka Alena Prokopová, Helge urodził się dokładnie (co do dnia) 41 lat przed inwazją wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Siedem filmów, które stworzył w ciągu dziesięciu lat swojej twórczej działalności, bazowało na „proreformatorskim” przekonaniu ich twórcy, że służba systemowi oznacza jego krytykę. Paradoksalnie, błędność tego przeświadczenia stała się przyczyną zakończenia jego kariery filmowej i odsunięcia przez władze od tworzenia filmów[4].
Jak pisały po jego śmierci Divadelní noviny „Ladislav Helge miał okazję nakręcić tylko siedem filmów, ale z każdym filmem osiągnął coś, czego niektórzy reżyserzy nie osiągną w ciągu kilkudziesięciu lat”[5].
Sam Helge szczególnym sentymentem darzył swój ostatni film – Wstyd, uważany za jego najważniejsze dokonanie dramat psychologiczny o Praskiej Wiośnie[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lubelski...
- ↑ ČTK: Zemřel režisér Ladislav Helge, tvůrce Studu. [w:] www.denik.cz [on-line]. 2016-02-01. [dostęp 2021-12-05]. (cz.).
- ↑ a b jak: Zemřel režisér Ladislav Helge. Proslavily jej filmy Stud či Škola otců. [w:] Česká televize [on-line]. 2016-01-31. [dostęp 2021-12-07]. (cz.).
- ↑ Prokopová...
- ↑ DN: Zemřel Ladislav Helge. [w:] DN. divadelni noviny [on-line]. 2016-02-01. [dostęp 2021-12-07]. (cz.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Lubelski (red.): Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 407. ISBN 978-83-7553-100-8. (pol.).
- Alena Prokopová: Ladislav Helge. [w:] www.filmovyprehled.cz [on-line]. 2017-08-21. [dostęp 2021-11-29]. (cz.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ladislav Helge w bazie IMDb (ang.)
- Ladislav Helge w bazie Filmweb
- Ladislav Helge na stronie czeskiego Teatru Narodowego