Lagenandra

Lagenandra
Ilustracja
Lagenandra ovata (l.) i L. koenigii (p.)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Aroideae

Rodzaj

Lagenandra

Nazwa systematyczna
Lagenandra Dalzell
Hooker's J. Bot. Kew Gard. Misc. 4: 289 (1852)
Typ nomenklatoryczny

Lagenandra toxicaria Dalzell[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Lagenandra Dalzell – rodzaj wieloletnich, słodkowodnych helofitów, rzadziej reofitów lub geofitów, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 15 gatunków, w większości endemicznych, pochodzących z południowo-wschodnich Indii i Sri Lanki oraz Asamu (L. undulata) i Bangladeszu (L. gomezii). Rośliny z tego rodzaju zasiedlają zacienione płycizny i brzegi rzek i stawów w wilgotnych lasach tropikalnych, a także moczary i okresowo zalewane tereny nizinne. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów λάγηνος (lagenos – karafka, butelka) i άνδρός (andros – mężczyzna) i odnosi się do kształtu kwiatów męskich roślin tego rodzaju[4]. Gatunek L. gomezii został umieszczony na Czerwonej Liście Roślin Bangladeszu i jest tam objęty ochroną gatunkową. Gatunek L. toxicaria jest chwastem upraw ryżu[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Niskie do średniej wielkości pół-wodne rośliny zielne, zwykle tworzące skupiska.
Łodyga
Płożące kłącze, częściowo podziemne, przechodzące w skróconą, naziemną, wzniesioną lub płożącą łodygę zielną.
Liście
Ogonki liściowe o długości od ok. 10 cm (L. lancifolia) do 50 cm (L. koenigii), otoczone katafilami o długości od 5 cm (np. L. lancifolia) do 30 cm (L. ovata), tworzące krótką pochwę liściową. Blaszki liściowe równowąskie do jajowatych, o maksymalnej długości od 7 cm (L. keralensis) do 50 cm (L. praetermissa, L. koenigii), wynurzone lub częściowo zanurzone; u młodych roślin spiralnie zwinięte. Użyłkowanie pierwszorzędowe równoległe, dalsze siatkowate.
Kwiaty
Rośliny jednopienne. Kwiatostan, typu kolbiastego pseudancjum, osadzony na krótszej od ogonka liściowego szypułce, pojawia się od listopada do kwietnia. Pochwa kwiatostanu o długości od kilku (L. koenigii) do ponad 30 cm (np. L. ovata), grubościenna, z zewnątrz zielonkawa do brązowawej, wewnątrz czerwona do czarnopurpurowej, w dolnej części zwinięta, tworząca komorę, w górnej części wąsko lub szeroko otwarta, prosta lub skręcona, z ogonkowatym kończykiem; obie części pochwy, u niektórych gatunków, oddzielone zwężeniem, tworzącym z ujścia komory wąską szczelinę. Kolba dużo krótsza od pochwy. Kwiaty żeńskie, położone luźno w spiralach w dolnej części kolby, oddzielone są od stożkowato położonych wyżej, bardzo krótkich, jednopręcikowych (rzadziej dwu-) kwiatów męskich relatywnie długim i cienkim, nagim odcinkiem. Wyrostek kolby krótki, konoidalny. Jednokomorowe zalążnie zawierają od 1 do 12–15 zalążków położonych bazalnie. Szyjki słupków, w zależności od gatunku, nieobecne lub wyraźne. Znamiona słupków szerokie. Pylniki wypuszczają pyłek przez 2 rogokształtne wyrostki.
Owoce
Owocostan składa się z kulistych, luźno położonych jagód, pękających u podstawy po dojrzeniu, które trwa od 6 do 9 miesięcy. Nasiona eliptyczne, o żeberkowanej łupinie.
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 36, 72.
Gatunki podobne
Rośliny z rodzaju zwartka, od których różni się spiralnym położeniem słupków, spiralnym zwinięciem młodych liści oraz rodzajem owocu (u zwartek owocem jest torebka).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z plemienia Cryptocorynae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych[6].

Wykaz gatunków

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Rośliny ozdobne
Gatunki L. ovata i L. thaitwesii, znoszące długotrwałe, całkowite zanurzenie w wodzie, są często uprawiane jako dekoracja akwariów słodkowodnych. Optymalne warunki do uprawy to: pH wody od 6,4 do 6,8, twardość wody od 3 do 8°dGH, temperatura wody 24–26 °C (L. thaitwesii) lub 25–28 °C (L. ovata)[7].
Rośliny te mogą być również uprawiane jako rośliny paludaryjne i pokojowe. Wymagają bardzo wilgotnego środowiska, zacienionego stanowiska i podłoża bogatego w próchnicę, wolnego od wapnia.
W obu przypadkach rośliny rozmnażane są przez podział kłącza.
Rośliny lecznicze
W Indiach kłącza roślin z gatunku L. ovata uznawane są za rośliny lecznicze. Ekstrakt z kłączy tych roślin wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne, szczególnie przeciwko gronkowcowi złocistemu, pałeczce okrężnicy i pałeczce zapalenia płuc[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-29] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-29]. (ang.).
  4. ↑ Helmut. Genaust: Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen. Basel: Birkhäuser Verlag, 1996. ISBN 3-7643-2390-6. (niem.).
  5. ↑ K. Moody: Weeds reported in rice in South and Southeast Asia. International Rice Research Institute, 1989. (ang.).
  6. ↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.). 
  7. ↑ R. Aligayer: Plantes d'aquarium. Losange, 2007. ISBN 978-2-84416-517-6. (fr.).
  8. ↑ P.A. Sulochana Selvakumari i A.J. De Britto. Bacterial activity of Lagenandra ovata (Linn.) Thw. rhizome oil. „Natural Product Radiance”. 6 (5), s. 382-385, 2007. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • M. Sivadasan et al.. Lagenandra keralensis (Araceae), a remarkable new species from India. „Bot. Bull. Acad. Sin”, s. 153-157, 2001. (ang.). 
  • T. Stützel, Klaus Kubitzki: Flowering Plants. Monocotyledons : Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae) (The Families and Genera of Vascular Plants). Springer. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
  • The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glas. Cambridge: Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-25864-2. (ang.).
  • C.D.K. Cook: Water Plants of the World. Berlin: Springer Netherland, 1974. ISBN 90-6193-024-3. (ang.).
  • Adolf Engler. Araceae-Aroideae und Araceae-Pistioideae. „Das Pflanzenreich”. 73, 1920. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag. (łac.). 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]