Lajbnicja

Lajbnicja
Ilustracja
Leibnitzia anandria
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Mutisioideae

Rodzaj

lajbnicja

Nazwa systematyczna
Leibnitzia Cass.
G.-F.Cuvier, Dict. Sci. Nat. ed. 2. 25: 420 (1822)[3][4]
Typ nomenklatoryczny

L. cryptogama Cassini[4]

Synonimy
  • Anandria Less.
  • Cleistanthium Kunze[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Lajbnicja[5][6] (Leibnitzia Cass.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje 6 gatunków[3]. Cztery z nich występują we wschodniej Azji od Syberii poprzez Mongolię, Chiny po Japonię oraz w rejonie Himalajów i w Kirgistanie[3]. Dwa gatunki (L. lyrata i L. occimadrensis) rosną w Meksyku, a pierwszy z nich także w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych[3][7]. Rośliny tego rodzaju wyróżniają się tworzeniem jesienią kwiatostanów z kwiatami klejstogamicznymi[7].

Rośliny z tego rodzaju uprawiane są w ogrodach skalnych. Wymagają słonecznych lub półcienistych stanowisk i przepuszczalnego podłoża. Rozmnażane są za pomocą nasion lub przez podział[6].

Nazwa rodzaju upamiętnia Gottfrieda Wilhelma Leibniza (1646–1716), niemieckiego filozofa i naukowca[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny osiągające od kilku cm wysokości do ponad 60 cm. Mają korzenie wiązkowe. Kwiatostany na głąbikach pojedynczych lub kilku[7].
Liście
Wszystkie odziomkowe, skupione w przyziemną rozetę, ogonkowe. Blaszka lancetowata, jajowata do lirowatej, zatokowo klapowana do ząbkowanej, rzadziej głęboko wcinana lub całobrzega. Od spodu gęsto owłosiona, z góry naga lub łysiejąca[7].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki wyrastające pojedynczo na szczytach bezlistnych pędów. Koszyczki prosto wzniesione. Okrywy z listkami 3–4 lub większej liczbie rzędów, nierównymi, lancetowatymi do równowąskich, o końcach zaostrzonych. Dno kwiatostanu płaskie lub wypukłe, nagie, bez plewinek, czasem dołeczkowane. Kwiaty zewnętrzne w koszyczkach żeńskie, wiosenne i letnie z dość szerokim języczkiem barwy różowej lub fioletowej, jesienne – z silnie zredukowanym. Wewnętrzne kwiaty w koszyczku obupłciowe, z koroną białawą, wiosną i latem z 5 łatkami zagiętymi lub podwiniętymi, jesienią z łatkami prosto wzniesionymi. Słupek krótko rozwidlony na końcu[7].
Owoce
Wrzecionowate niełupki zwykle z 8 lub większą liczbą żeber, zwężone w wąski dzióbek osiągający u niektórych gatunków do 1/3 długości całego owocu. Na powierzchni owoce szczecinkowato owłosione. Puch kielichowy w postaci kilkudziesięciu pierzastych włosków wyrastających w dwóch lub trzech rzędach[7][8].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Mutisiinae (Cass.) Dumort. (1829), plemienia Mutisieae Cass. (1819) i podrodziny Mutisioideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[9].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-10-27] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-10-27] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Leibnitzia Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-27].
  4. ↑ a b Leibnitzia Cassini in F. Cuvier. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-10-27].
  5. ↑ a b c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 112. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ a b c B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 530. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
  7. ↑ a b c d e f g Guy L. Nesom: Leibnitzia Cassini. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-10-27].
  8. ↑ K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 115, ISBN 978-3-540-31050-1.
  9. ↑ Genus Leibnitzia Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2022-10-27]. (ang.).