Lasia
 Lasia spinosa | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Lasioideae | ||
| Rodzaj |
Lasia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Lasia Lepr. Fl. Cochinch.: 81 (1790) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Lasia aculeata Lour. = Lasia spinosa (L.) Thwaites[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Lasia Lepr. – rodzaj wieloletnich, bagiennych, ziemnopączkowych lub naziemnopączkowych[4] roślin zielnych z rodziny obrazkowatych, obejmujący 2 gatunki: Lasia concinna Alderw., endemiczny dla Borneo, oraz Lasia spinosa (L.) Thwaites, występujący w Chinach i na Tajwanie oraz w Azji tropikalnej, od Indii do Nowej Gwinei[4]. Oba gatunki zasiedlają bagna oraz zbiorniki wodne z wodą stojącą i spokojną[5]. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckiego słowa λάσιος (lasios – najeżony) i odnosi się do kolczastych pędów tej rośliny[6].
Rodzaj posiada homonim w taksonomii zwierząt: Lasia Wiedemann – rodzaj owadów z rodziny Acroceridae z rzędu muchówek[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Liście
- Ogonki liściowe, tworzące pochwę u nasady, zielone do oliwkowych, pokryte kolcami, o długości do 75 cm (L. concinna) lub do 120 cm (L. spinosa). Blaszki liści młodocianych strzałkowate do strzałkowato-oszczepowatych, a liści dojrzałych pierzastosieczne do wachlarzowatopalczastych z równowąskimi lub lancetowatymi listkami, o wymiarach od 12,5–22,5×5–12,5 cm (L. concinna) do 15–35×2–7 cm (L. spinosa). Główne nerwy L. spinosa odosiowo pokryte kolcami[8].
- Kwiaty
- Rośliny jednopienne. Kwiatostan, typu kolbiastego pseudancjum, wyrasta na pokrytej kolcami, zielonej szypułce o długości ogonka liściowego[6] lub krótszej[8]. Pochwa kwiatostanu – w dolnej części, pokrywającej kolbę, krótka i rozchylona na długości kilku centymetrów, powyżej wydłużona, konoidalno-eliptyczna, o długości równej dolnej części (L. concinna) lub równowąska i bardzo wydłużona (L. spinosa), ściśle zwinięta[6], niekiedy spiralnie skręcona – twarda, o długości 20–30 cm (L. concinna) lub 15–50 cm (L. spinosa), wewnątrz zielona (L. concinna) lub karminowo-purpurowa (L. spinosa), z zewnątrz czarno-brązowa lub czarno-purpurowa[8]. Kolba cylindryczna, siedząca, gęsto pokryta kwiatami[6], różowa lub żółta, o długości kilku centymetrów, po zawiązaniu owoców wydłużająca się kilkukrotnie[8]. Kwiaty obupłciowe, z czterema (rzadziej sześcioma) sklepionymi, niemal ściętymi poziomo listkami okwiatu, 4–6 pręcikami o krótkich i szerokich nitkach, krótszych od nich główkach i eliptycznych pylnikach oraz jajowatą, jednokomorową zalążnią, zawierającą pojedynczy anatropowy zalążek, ze stożkowatą szyjką i okrągłym, główkowatym, wklęsłym znamieniem słupka[6].
- Owoce
- Owocostan składa się ze ścieśnionych do niemal czworokątnych, mięsistych jagód. Nasiona niemal klinowate, spłaszczone, o grubej łupinie, pozbawione bielma (lub z zanikającym bielmem)[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Należy do podrodziny Lasioideae, rodziny obrazkowatych (Araceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales) w kladzie jednoliściennych (ang. monocots)[2].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny jadalne
- Młode liście Lasia spinosa[9] oraz jej kłącza[10] używane są jako przyprawa. Młode liście jedzone są również podobnie jak liście szpinaku[10].
- Rośliny lecznicze
- W Indiach liście Lasia spinosa spożywane są w razie bólu brzucha, podziemna łodyga oraz owoce w razie problemów z gardłem, a całe rośliny stosowane są w razie kolek i chorób jelit[11].
- Rośliny ozdobne
- Lasia spinosa jest rośliną bardzo rzadko uprawianą w ogrodach botanicznych oraz jako ozdoby stawów i jeziorek w krajach o klimacie tropikalnym[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-23] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-23]. (ang.).
- ↑ a b c d Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-08-23]. (ang.).
- ↑ a b c Aquarium and Pond Plants of the World. [dostęp 2010-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Adolf Engler. Araceae-Lasioideae. „Das Pflanzenreich”. 48, s. 23-26, 1911. A. Engler. (łac.).
- ↑ The Taxonomicon: Genus Lasia Wiedemann. Universal Taxonomic Services, 2009. [dostęp 2010-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c d C.R.W.K. van Alderwerelt van Rosenburgh. New or Noteworthy Malayan Araceae. „Bulletin du Jardin Botanique (de Buitenzorg)”. 1 (ser.3), s. 379-380, 1918-1920. Weltevreden: Boekhandel Visser. (ang. • łac.).
- ↑ Johannes Seidemann: World spice plants: economic usage, botany, taxonomy. Berlin: Springer, 2005, s. 198. ISBN 3-540-22279-0.
- ↑ a b David J. Mabberley: The plant-book: a portable dictionary of the vascular plants. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 1997, s. 468. ISBN 0-521-41421-0. (ang.).
- ↑ Chandrma Khare: Indian Medicinal Plants. New York, NY: Springer New York, 2007, s. 363. ISBN 978-0-387-70637-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Identyfikatory zewnętrzne (takson):