Lepiarka bluszczówka

Colletes hederae[1]
Schmidt & Westrich, 1993
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkowce

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki
(grupa żądłówki)

Nadrodzina

Apoidea

Rodzina

lepiarkowate

Rodzaj

lepiarka

Gatunek

lepiarka bluszczówka

Lepiarka bluszczówka[2], lepiarka bluszczowa[3] (Colletes hederae) – gatunek pszczoły z rodziny lepiarkowatych. Stwierdzony w Austrii, Belgii, Bośni, Chorwacji, Francji, Niemczech, Grecji, Włoszech, Czarnogórze, Holandii, Serbii, Słowenii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Rosji, na Węgrzech[4] i w Polsce (po raz pierwszy w 2023 roku)[5]. Gatunek opisany w 1993 roku, wcześniej błędnie identyfikowany jako Colletes halophilus lub C. succinctus[6].

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]

Pszczoła ta należy do grupy succinctus, która w zachodniej Europie obejmuje trzy bliźniacze gatunki: C. succinctus, C. hederae i C. halophilus[7]. Lepiarka bluszczówka jest spośród nich największa i ma najciemniejsze, u świeżych osobników ochrowe, pasy na odwłoku. Wyróżnia się również drobnymi cechami morfologicznymi, takimi jak zbiegające się do środka zmarszczenia na nadustku samicy[5].

Biologia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek samotny, gniazdujący kolonijnie w norkach samodzielnie kopanych w ziemi. Osobniki dorosłe pojawiają się jesienią w porze kwitnienia bluszczu, w Wielkiej Brytanii czas ich lotów przypada pomiędzy końcem sierpnia a końcem października, czasami do początku listopada[8]. Gatunek klasyfikowany jest jako polilektyczny, z wyraźną preferencją wobec bluszczu[9]. Fenologia lepiarki bluszczówki jest dopasowana do kwitnienia bluszczu, a jego pyłek może stanowić nawet ponad 98% zbieranego przez samice pokarmu[10]. Lepiarka bluszczówka może jednak korzystać również z pyłku innych roślin zarówno w okresie, kiedy bluszcz nie kwitnie, jak i kiedy jego kwiaty są dostępne[11].

Zachowanie wobec człowieka

[edytuj | edytuj kod]

Lepiarka bluszczówka nie jest agresywna wobec człowieka. Gatunek ten może tworzyć kolonie gniazdowe na trawnikach, ścieżkach czy w ogrodach, co stwarza potencjał do częstych interakcji z człowiekiem. Ryzyko użądlenia jest jednak bardzo niewielkie - w czasie 10 godzin aktywności w obrębie kolonii odnotowano tylko jedno użądlenie[12]. Żądło lepiarki bluszczówki nie zawsze jest w stanie przebić ludzką skórę. Trzymane w dłoni i zmuszane do żądlenia samice były w stanie przebić skórę na palcu w połowie przypadków, a na przedramieniu - w 75% przypadków. Ból po użądleniu był oceniany na mniejszy niż w przypadku pszczoły miodnej i porównywalny z pokłuciem przez pokrzywę. Ustawał on po ok. 10 minutach, a bąble po użądleniu były mniejsze niż te wywołane zarówno przez pszczołę miodną, jak i pokrzywę[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Colletes hederae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Colletes hederae – Lepiarka bluszczówka [online], Insektarium, 22 stycznia 2023 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
  3. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-02-29].
  4. Petr Bogusch i inni, The spread of Colletes hederae Schmidt & Westrich, 1993 continues – first records of this plasterer bee species from Slovakia and the Czech Republic, „Biodiversity Data Journal”, 9, 2021, e66112, DOI10.3897/BDJ.9.e66112, ISSN 1314-2836, PMID33948102, PMCIDPMC8087616 [dostęp 2022-09-27].
  5. a b Justyna Kierat, New records of Colletes hederae Schmidt & Westrich, 1993 (Hymenoptera, Apiformes) in Poland, www.ingentaconnect.com, grudzień 2023, DOI10.3409/azc.67.01 [dostęp 2024-02-29] (ang.).
  6. Colletes hederae Schmidt & Westrich,1993 | BWARS [online], www.bwars.com [dostęp 2022-09-27].
  7. M Kuhlmann i inni, Molecular, biogeographical and phenological evidence for the existence of three western European sibling species in the Colletes succinctus group (Hymenoptera: Apidae), „Organisms Diversity & Evolution”, 7 (2), 2007, s. 155–165, DOI10.1016/j.ode.2006.04.001 [dostęp 2024-02-29] (ang.).
  8. Colletes hederae | BWARS [online], bwars.com [dostęp 2024-02-29].
  9. Georgia Hennessy i inni, Phenology of the specialist bee Colletes hederae and its dependence on Hedera helix L. in comparison to a generalist, Apis mellifera, „Arthropod-Plant Interactions”, 15 (2), 2021, s. 183–195, DOI10.1007/s11829-021-09807-7, ISSN 1872-8847 [dostęp 2024-09-23] (ang.).
  10. Georgia Hennessy i inni, Phenology of the specialist bee Colletes hederae and its dependence on Hedera helix L. in comparison to a generalist, Apis mellifera, „Arthropod-Plant Interactions”, 15 (2), 2021, s. 183–195, DOI10.1007/s11829-021-09807-7, ISSN 1872-8847 [dostęp 2024-09-23] (ang.).
  11. H. Teppner, U. Brosch, Pseudo-oligolecty in Colletes hederae (Apidae-Colletinae, Hymenoptera), „Linzer biol. Beitr.”, 47 (1), 2015, s. 301-306.
  12. a b Georgia Hennessy i inni, Stinging risk and sting pain of the ivy bee, Colletes hederae, „Journal of Apicultural Research”, 59 (2), 2020, s. 223–231, DOI10.1080/00218839.2019.1686577, ISSN 0021-8839 [dostęp 2024-09-23] (ang.).