Lista ustaw rzymskich

Lista rzymskich ustaw obejmuje listę znanych ustaw z czasów starożytnego Rzymu. Ustawy (łac. lex) w okresie republiki stanowiły podstawowe źródło prawa. Nazwy ustaw brały się od imion rodowych jej wnioskodawcy (lub wnioskodawców), którymi mogli być dyktatorzy, pretorzy, konsulowie i trybuni ludowi.

Lista rzymskich praw

[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Rok Wnioskodawca Sprawowany urząd Opis
Lex Acilia repetundarum 123 p.n.e. Wprowadzenie stałego trybunału karnego dla repetundae.
Lex Aebutia de formulis II wiek p.n.e. Dopuszczenie procesu formularnego w sprawach dotyczących postępowania formularnego.
Lex Aelia Sentia 4 n.e. Sekstus Eliusz Katus, Gajusz Sencjusz Saturninus Konsul Ograniczenie możliwości wyzwalania niewolników.
Lex Antonia de provocatione 44 p.n.e. Marek Antoniusz Konsul Udzielenie provocatio ad populum zasądzonym w trybunałach karnych.
Lex Apuleia de maiestate 103 p.n.e. Lucjusz Apulejusz Saturninus Trybun ludowy Utworzenie stałego trybunału karnego dla crimen laesae maiestatis.
Lex Apuleia de sponsu po 241 p.n.e. Regulacja odpowiedzialności poręczycieli.
Lex Aquilia 286 p.n.e. Akwiliusz Trybun ludowy Ustalenie kar za wyrządzenie szkód na cudzym majątku.
Lex Aternia Tarpeia 454 p.n.e. Ustalenie maksymalnych kar, które mogą nałożyć urzędnicy rzymscy.
Lex Atilia de tutore dando 210 p.n.e.(?) Wprowadzenie magistratualnego ustanowienia opiekuna w przypadku braku opiekunów testamentowych i ustawowych.
Lex Atinia de tribunus plebis II wiek p.n.e. Wprowadzenie trybunów plebejskich do senatu.
Lex Atinia de usucapione III/II wiek p.n.e. Wykluczenie z zasiedzenia rzeczy skradzionych.
Lex Aurelia de ambitu 70 p.n.e.(?) Wprowadzenie kary zakazu kandydowania w wyborach za oszustwa wyborcze.
Lex Aurelia iudicaria 70 p.n.e. Ustalenie składu sędziów.
Lex Calpurnia de ambitu 67 p.n.e. Wprowadzenie nowych kar za oszustwa wyborcze.
Lex Calpurnia de repetundis 149 p.n.e. Lucjusz Kalpurniusz Pizon Trybun ludowy Wprowadzenie po raz pierwszy stałego trybunału karnego dla repetundae.
Lex Canuleia 445 p.n.e. Uznanie małżeństw pomiędzy plebejuszami a patrycjuszami.
Lex Cassia tabellaria 137 p.n.e. Lucjusz Kassjusz Longinus Ravilla Trybun ludowy Wprowadzenie tajności w głosowaniu zgromadzenia plebejskiego.
Lex Cincia 204 p.n.e. Marek Cyncjusz Alimentus Trybun ludowy Zabronienie darowizn na rzecz obcych osób ponad pewną wysokość.
Lex Cicereia II wiek p.n.e. Złagodzenie odpowiedzialności poręczycieli.
Lex Claudia 218 p.n.e.(?) Kwintus Klaudiusz Trybun ludowy Ustawa zakazująca posiadania przez senatorów i ich synów statków powyżej ładowności 300 amfor.
Lex Claudia de tutela mulierum 49 p.n.e.-44 p.n.e. Zniesienie ustawowej opieki agnatów nad kobietami.
Lex coloniae Genetivae Iuliae 44 p.n.e. Regulacja zarządu kolonii Urso w Hiszpanii.
Lex Cornelia de ambitu 81 p.n.e. Sulla Dyktator Wprowadzenie stałego trybunału karnego dla przestępstw wyborczych.
Lex Cornelia de captivis ok. 80 p.n.e. Sulla Dyktator Utrzymanie w mocy testamentu obywatela, który dostał się do niewoli.
Lex Cornelia de falsis 81 p.n.e. Sulla Dyktator Wprowadzenie stałego trybunału karnego dla przestępstwa fałszerstwa.
Lex Cornelia de iniuriis 81 p.n.e. Sulla Dyktator Wprowadzenie stałego trybunału karnego dla przypadków naruszenia cudzej osobowości.
Lex Cornelia de iurisdictione 67 p.n.e. Nakazanie pretorowi stosowania się do swoich trwałych edyktów.
Lex Cornelia de repetundis 81 p.n.e. Sulla Dyktator Wprowadzenie zmian w regulacji przestępstwa repetundae.
Lex Cornelia de sicariis et veneficis 81 p.n.e. Sulla Dyktator Wprowadzenie (lub zmiana) stałego trybunału karnego dla czynów skierowanych przeciwko życiu ludzkiemu.
Lex Cornelia de tribunicia potestate 82 p.n.e. Sulla Dyktator Ograniczenie władzy trybunów ludowych.
Lex Cornelia Baebia de ambitu 181 p.n.e. Jedna z pierwszych ustaw skierowanych przeciwko przestępstwom wyborczym.
Lex Cornelia Fulvia de ambitu 159 p.n.e. Ustawa skierowana przeciwko przestępstwom wyborczym.
Lex de imperio Vespasiani 69 n.e. Nadanie imperium Wespazjanowi.
Lex Fabia po 89 p.n.e. Dotyczyła przestępstwa kradzieży.
Lex Falcidia 40 p.n.e. Publiusz Falcydiusz Trybun ludowy Ograniczenie wysokości legatów.
Lex Fufia Caninia 2 p.n.e. Gajusz Fufiusz Geminus, Lucjusz Kaninus Gallus Konsul Ograniczenie testamentowego wyzwolenia niewolników.
Lex Furia testamentaria 204 p.n.e.-169 p.n.e. Zakaz uzyskania przez zapis więcej niż 1000 asów.
Lex Gabinia 67 p.n.e. Nadanie specjalnych uprawnień Pompejuszowi na terenie Morza Śródziemnego.
Lex Gabinia tabellaria 139 p.n.e. Wprowadzenie tajności głosowania w czasowie wyborów.
Lex Genucia 342 p.n.e. Zakaz udzielania oprocentowanych pożyczek.
Lex Hortensia 287 p.n.e. Zrównanie z ustawami uchwał zgromadzeń plebejskich, które od tej pory obowiązywały również patrycjuszy.
Lex Icilia 492 p.n.e. Prawdopodobnie pierwsza ustawa wprowadzająca nietykalność trybunów plebejskich.
Lex Iulia de adulteriis 18 p.n.e.(?) Oktawian August Cesarz Wprowadzenie stałego trybunału karnego dla przestępstwa cudzołóstwa.
Lex Iulia de ambitu 18 p.n.e. Oktawian August Cesarz Złagodzenie kar za przestępstwa wyborcze.
Lex Iulia de civitate 90 p.n.e. Lucjusz Juliusz Cezar Konsul Przyznanie obywatelstwa sojuszniczym mieszkańcom Italii.
Lex Iulia de maritandis ordinibus 18 p.n.e. Oktawian August Cesarz Regulacja kwestii prawa małżeńskiego.
Lex Iulia de vicesima hereditatum 5 n.e.(?) Oktawian August Cesarz Wprowadzenie podatku spadkowego w wysokości 5% spadku i legatów.
Lex Iunia Norbana 19 n.e. Marek Juniusz Silanus Torkwatus, Lucjusz Norbanus Balbus Konsul Nadanie wyzwolonym przez edykt pretorski wolność prawną.
Lex Maenia III wiek p.n.e. Ustawa nakazująca zatwierdzenie kandydatów na urząd magistratualne przez senat.
Lex Manciana II połowa I wieku n.e. Regulacja zarządu domen cesarskich w północnej Afryce.
Lex Ogulnia 300 p.n.e. Dopuszczenie plebejuszu do kolegiów kapłańskich.
Lex Ovinia 312 p.n.e. Przekazanie wykonywania spisu senatu cenzorom.
Lex Papiria 131 p.n.e. Gajusz Papiriusz Karbon Trybun ludowy Wprowadzenie tajności głosowania nad projektami ustaw.
Lex Petronia 61 n.e.(?) Ograniczenie prawa do oddania niewolnika na pożarcie zwierząt.
Lex Poetelia 326 p.n.e.(?) Wprowadzenie zakazu niewoli za długi.
Lex Publilia Philonis 339 p.n.e. Wprowadzenie wymogu zatwierdzenia ustaw przez senat przed zebraniem się zgromadzenia ludowego.
Lex Sempronia 133 p.n.e. Tyberiusz Grakchus Trybun ludowy Ograniczenie do 250 hektarów ilości ziemi mogącej się znajdować w ręku jednego właściciela.
Lex Silia III wiek p.n.e.(?) Wprowadzenie legis actio per condictionem w sprawach o oznaczoną sumę pieniężną.
Lex Trebonia 55 p.n.e. Gajusz Treboniusz Trybun ludowy Przyznanie pięcioletniego zarządu Krassusowi nad Syrią i Pompejuszowi nad Hiszpanią Bliższą i Dalszą.
Lex Tullia 63 p.n.e. Cyceron Konsul Dotyczyła przestępstw wyborczych.
Lex Villia Annalis 180 p.n.e. Lucjusz Villio Trybun ludowy Ustalenie kolejności sprawowania urzędów.
Lex Voconia 169 p.n.e. Kwintus Wokoniusz Saksa Trybun ludowy Ograniczenie spadkobrania kobiet.

Ogólne ustawy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Wiesław Litewski: Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998. ISBN 978-83-7052-819-5.