Lizol

Krezol surowy (trikrezol) stanowi mieszaninę izomerów o-, m- i p-krezolu

Lizol (łac. Lysolum, syn. Cresolum saponatum, Sapo Cresoli FP IV, Liquor Cresoli saponatus, ciekłe mydło krezolowe) – stężony roztwór krezolu surowego w mydle potasowym[a]. Odznacza się bardzo silnym działaniem bakteriobójczym, a także umiarkowanym wirusobójczym.[3][4] Ciekłe mydło krezolowe jest preparatem galenowym do użytku zewnętrznego. W Polsce na stan obecny (2024) skład określa monografia szczegółowa tego preparatu ujęta w Farmakopei Polskiej IV (1965)[3]. Żółtobrunatna[3] lub czerwonobrunatna[4], przezroczysta ciecz o słabo zasadowym odczynie i silnej woni krezolu. Miesza się z 96% alkoholem etylowym, wodą, gliceryną oraz benzyną apteczną[3]. Podobnym preparatem jest kreolina.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Obecnie znaczenie lizolu w medycynie jest znikome (praktycznie niestosowany). Jest to preparat o znacznej toksyczności ogólnej, a nierozcieńczony w kontakcie ze skórą jest silnie żrący. Dawniej szeroko stosowany, głównie pozaustrojowo (3–10% roztwory wodne i spirytusowe) jako środek dezynfekcyjny, rzadko jako składnik odkażających leków recepturowych stosowanych u ludzi i zwierząt[3].

Zastosowania historyczne

[edytuj | edytuj kod]

Lizol stosowany był w czasie II wojny światowej, w obozach koncentracyjnych do tzw. dezynfekcji więźniów, którzy musieli nawet 4–5-krotnie zanurzać się w dużej kadzi z tym płynem[5].

Od lat 30. do lat 60. XX wieku reklamowany był jako produkt do higieny intymnej, stanowił najpowszechniej używany w Ameryce środek do kąpieli oraz środek pielęgnujący. Konsumenci domyślali się, że żel lizolowy został opracowany jako środek antykoncepcyjny, mimo zawoalowanego języka reklam, które mówiły o problemach z „mikrobami” oraz z „zapachem” i sugerowały „strach przed straszliwym wydarzeniem” u kobiety (ciążą). Jako środek antykoncepcyjny lizol był bezużyteczny oraz niebezpieczny. Źle rozpuszczony mógł spowodować oparzenia oraz pojawianie się pęcherzy na ściankach pochwy, a w niektórych przypadkach mógł nawet spowodować śmierć użytkowniczki. Mimo tego dopiero po pojawieniu się pigułki antykoncepcyjnej przestał być najczęściej używaną metodą antykoncepcyjną w Ameryce[6][7].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W sprzedaży w Polsce są dostępne preparaty o zbliżonej nazwie Lysol, które nie zawierają krezolu[1][2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Lysol Aerozol Do Dezynfekcji Powierzchni. Zielone Jabłuszko/ Kwiat Jabłoni. Karta charakterystyki [online], Reckitt Benckiser, 22 listopada 2019 [dostęp 2021-05-07].
  2. ↑ Lysol płyn do dezynfekcji prania (wariant podstawowy). Karta charakterystyki [online], Reckitt Benckiser, 22 listopada 2019 [dostęp 2021-05-07].
  3. ↑ a b c d e Monografia szczegółowa ciekłego mydła krezolowego (Sapo Cresoli), [w:] Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 414–415, OCLC 603050816.
  4. ↑ a b lizol, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 387, OCLC 33835352.
  5. ↑ Majdanek – niemiecki obóz koncentracyjny w Lublinie [online], teatrnn.pl [dostęp 2019-01-10].
  6. ↑ Nicole Pasulka: When Women Used Lysol as Birth Control. Mother Jones, 2012-03-08. [dostęp 2019-01-10].
  7. ↑ Rose Eveleth, Lysol’s Vintage Ads Subtly Pushed Women to Use Its Disinfectant as Birth Control [online], www.smithsonianmag.com [dostęp 2019-01-10].