MS Rigel

MS Rigel
Ilustracja
Zbombardowany „Rigel” i jego eskorta
Bandera

 Norwegia

Port macierzysty

Bergen

Armator

Bergenske Dampskibsselskab (BDS)

Dane podstawowe
Typ

frachtowiec

Historia
Stocznia

Burmeister & Wain, Kopenhaga

Data oddania do eksploatacji

sierpień 1924[1]

Data zatonięcia

27 listopada 1944[1]

Dane techniczne
Nośność (DWT)

6 785[2]

Długość po pokładzie

112,01 m[1]

Szerokość (B)

15,7 m[1]

Zanurzenie (D)

6,86 m[1]

Pojemność

brutto 3 828 RT[2]

Napęd mechaniczny
Silnik

2 6-cylindrowe silniki Diesla B&W, 1548 kW[1]

Prędkość maks.

11 w.

Multimedia w Wikimedia Commons

MS Rigel – norweski statek zbudowany w kopenhaskiej stoczni Burmeister & Wain w 1924. W czasie II wojny światowej wykorzystywany przez Niemców do transportu jeńców, został zatopiony w wyniku nalotu lotnictwa marynarki brytyjskiej 27 listopada 1944 pociągając za sobą przeszło 2,5 tysiąca ofiar.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

„Rigel” (pojemność 3828 BRT) oryginalnie należał do Bergenske Dampskibsselskab, kompanii armatorskiej z Bergen w Norwegii. Nazwany został na cześć najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Oriona jako statek z serii noszącej imiona na literę R. Pływał na linii obsługującej Amerykę Południową[1].

W czasie wojny początkowo brał udział w kilku konwojach brytyjskich (ON-6, HN-9A, ON-17A). Po zajęciu Norwegii przez Niemców w 1940 został zarekwirowany 16 sierpnia do transportu wojsk oraz jeńców wojennych, początkowo wciąż pływając pod norweską banderą. Od listopada 1944 pływał pod niemiecką banderą i z niemiecką załogą[1].

Pod dowództwem niemieckiego kapitana Heinricha Rhode wypłynął z Bjerkvik 21 listopada 1944 po zaokrętowaniu 951 jeńców wojennych i 114 strażników. W Narwiku zaokrętowano dalszych 349 jeńców wraz z 95 niemieckimi dezerterami i 8 Norwegami, więźniami Gestapo. Razem z mniejszymi jednostkami wypłynął do Tømmerneset, skąd dalszych 948 jeńców zostało zabranych w ładowniach, dalej „Rigel” kierował się do Bodø[3].

Wypływając z Bodø 26 listopada kapitan Rhode zgłaszał 2838 osób na pokładzie, w tym 2248 sowieckich, czeskich i jugosłowiańskich[4] jeńców wojennych, 95 dezerterów i 8 norweskich więźniów. Dodatkowo zaokrętowanych było 455 żołnierzy niemieckich, 29-osobowa załoga oraz 3 pilotów[5].

Zatopienie

[edytuj | edytuj kod]

Konwój eskortowany przez dwa małe eskortowce Kriegsmarine rankiem 27 listopada został dostrzeżony przez patrol z lotniskowca HMS „Implacable” realizującego operację Provident, której zadaniem było niszczenie niemieckiej komunikacji na wodach Morza Norweskiego. Samolot obserwacyjny omyłkowo zakwalifikował „Rigel” jako transportowiec wojskowy. Konwój przechwyciły myśliwce Supermarine Seafire i bombowce nurkujące Fairey Firefly. Do ataku doszło między wyspami Rosøya i Tjøtta na południe od portu Sandnessjøen w okręgu Nordland[6].

Storpedowaną[1] i trafioną pięcioma bombami bezpośrednio w ładownie wypełnione jeńcami[5] ciężko uszkodzoną jednostkę kapitan starał się posadzić na mieliźnie wyspy Rosøya, co udało się jedynie częściowo. Uszkodzony statek ostrzeliwany był stale przez samoloty. Zginęło 2571 osób, ocalało 267.

Razem z „Rigel” zaatakowany został także węglowiec „Korsnes”, na którym zginęło 6 osób. On także został osadzony na mieliźnie[1].

Monument na cmentarzu ofiar w Tjøtta

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Przez lata wrak pozostawał nietknięty i półzatopiony jako cmentarz wojenny. W 1968 w dzienniku „Helgeland Arbeiderblad” ukazał się artykuł opisujący wizytę szwedzkich nurków we wraku i wydobycie czaszek ofiar[7]. Rok później władze podjęły decyzję o pochowaniu ich szczątków na lądzie i rozbiórce wraku. W 1970 roku powstał Cmentarz Wojenny w Tjøtta, na którym wszystkie groby są anonimowe[8]. Ostatecznie wrak rozebrano w 1975 roku[9].

Norweska telewizja publiczna NRK w 2004, w 60-lecie katastrofy poświęciła zdarzeniu krótki film wspomnieniowy, w którym znalazł się wywiad z ocalałym, 83-letnim wówczas Asbjørnem Schultzem, który zmarł 3 tygodnie później[10]. W wywiadzie radiowym z 1966 Schultz wspomina, że konwój znalazł się pod ostrzałem ok. 40 samolotów. Według jego relacji, wielu więźniów, którym udało się wydostać ze statku, utonęło próbując dostać się na plażę[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j Siri Holm Lawson: M/S Rigel. warsailors.com, 2012. [dostęp 2020-10-21].
  2. ↑ a b B&W ships list (poz. 326). M/S Maritime Museum of Denmark, 2012. [dostęp 2020-10-21]. (duń.).
  3. ↑ Asbjørn Jaklin, Historien om Nord-Norge, Gylendal Norsk Forlag, 2004, pp. 261–263
  4. ↑ Tjøtta International War Cemetery (Alstahaug). [dostęp 2020-10-21].
  5. ↑ a b MS. Rigel. Minnehallen (The Memorial Hall). [dostęp 2020-10-21].
  6. ↑ Royal Admiralty, Don Kindell: C-inC HF War Diary 1944. ADMIRALTY WAR DIARIES of WORLD WAR 2. [dostęp 2020-10-21]. (ang.).
  7. ↑ Svenske sportsdykkere tok hodeskaller fra «Rigel». Helgeland Arbeiderblad, 1968-07-29. s. 1. [dostęp 2020-12-11].
  8. ↑ The War Graves Service. Ministry of Government Administration, Reform and Church Affairs, 2012. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  9. ↑ Dykkepedia
  10. ↑ NRK: 2500 døde da Rigel gikk ned. NRK, 2012-04-15. [dostęp 2014-12-16].
  11. ↑ Dødsskipet ”Rigel”. [dostęp 2014-12-16].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]