Magdalena Więcek

Magdalena Więcek
Imię i nazwisko

Magdalena Więcek-Wnuk

Data i miejsce urodzenia

23 lipca 1924
Katowice

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 2008
Egipt

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

rzeźba

Multimedia w Wikimedia Commons
Magdalena Więcek przy realizacji formy przestrzennej podczas II Biennale w Elblągu, rok 1967
Magdalena Więcek przy realizacji formy przestrzennej podczas II Biennale w Elblągu, rok 1967.
Magdalena Więcek, Lotnia, 1967, stal, wysokość 410 cm, Aalborg
Magdalena Więcek, Lotnia, 1967, stal, wys. 410 cm, Aalborg.
Magdalena Więcek, Florale, 1959, instalacja, cement, metal, fotografia, drewno
Magdalena Więcek, Florale, 1959, instalacja, cement, metal, fotografia, drewno.
Forma przestrzenna Magdaleny Więcek-Wnuk powstała podczas I Biennale Form Przestrzennych (1965) w Elblągu (we współpracy z Z. Czarneckim, E. Koprykiem, J. Nowackim, J. Muzalewskim, S. Rokitą, E. Grzybowińskim).

Magdalena Więcek (ur. 23 lipca 1924 w Katowicach, zm. 31 grudnia 2008 w Egipcie) – polska rzeźbiarka, pedagożka, rysowniczka, żona rektora ASP w Warszawie Mariana Wnuka[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Katowicach jako córka Karola i Gertrudy. W 1945 r. wyjechała do Sopotu, gdzie rozpoczęła studia malarskie w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, gdzie profesorem był rzeźbiarz Marian Wnuk. Od 1949 r. Więcek studiowała rzeźbę w warszawskiej ASP pod opieką Mariana Wnuka oraz Franciszka Strynkiewicza. Dyplom uzyskała w 1952 r. i w tym samym roku zadebiutowała socrealistyczną rzeźbą „Górnicy” na 4 Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Zachęcie. Rzeźba otrzymała nagrodę. W 1955 roku wzięła udział w Wystawie Młodej Plastyki w Arsenale. W tym samym roku zawarła związek małżeński z profesorem Marianem Wnukiem i urodziła syna – Daniela Wnuka (w przyszłości również rzeźbiarza). Artystka miała swoją pracownię na Woli przy ul. Żelaznej – miejsce to stało się ważnym punktem spotkań wielu warszawskich artystów. Od początku lat 50. artystka wyjeżdżała na zachód Europy na wymiany artystyczne, pobyty studyjne czy międzynarodowe wystawy sztuki. Podróżowała i utrzymywała relacje z artystami z Francji, Niemiec, Holandii, Anglii, Belgii, Austrii. Była członkiem ZPAP oraz Associacion Internationale des Arts Plastiques. Od 1966 r. Więcek rozpoczęła pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie pracowała przez kolejnych szesnaście lat.[2] Na przełomie lat 1983/84 prowadziła zajęcia jako profesor gościnny w Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten’s Gravenhage w Holandii. Pod koniec lat 80. kilkukrotnie podróżowała do Nowego Jorku[3]. Od 1994 r. do 2000 r. mieszkała i tworzyła w Berlinie[4]. Swe rzeźby prezentowała m.in. w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. W 2007 r. w galerii Zapiecek odbyła się jej ostatnia wystawa. Wśród jej wielu nagród można znaleźć Grand Prix Internazionale de la Contemporanea d’ Art Principauté de Monaco. Jej rzeźby można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Kröller-Müller Museum w Otterlo. Zmarła nagle w 2008 r. podczas rodzinnej wycieczki w Egipcie[5][6]. Pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C2-4-13)[7].

Grób Mariana i Magdaleny Wnuków na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach; Warszawa

Magdalena Więcek, wybierając zawód rzeźbiarza, opowiedziała się po stronie utożsamianej z męską aktywnością, przyjmując ją za własną. Wręcz ostentacyjne wyparcie przez nią kobiecości stało się obroną przed zmarginalizowaniem twórczości i wynikało z przekonania, że właśnie taka postawa zagwarantuje jej mocną pozycję w świecie sztuki. Konsekwencją tak określonej decyzji stało się całkowite podporządkowanie życia codziennego jednemu celowi — twórczości. Cecha ta była charakterystyczna dla pokolenia, do którego należała, choć następstwa powziętych decyzji nie zawsze wpływały korzystnie na harmonię życia pozaartystycznego.

Anna Maria Leśniewska, http://zacheta.art.pl/public/upload/download/ZACHETA%20_wiosna_2016%20WI%C4%98CEK.pdf

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Rzeźba figuratywna

[edytuj | edytuj kod]

Magdalena Więcek rozpoczynała swoją twórczość w okresie doktryny socrealistycznej, która narzucała artystom tematykę oraz formę prac. Stąd pierwsze prace artystki to figuratywne gipsowe i kamienne rzeźby m.in. „Górnicy” (1953) czy „Pomnik Przyjaźni Polsko-Radzieckiej/Młodość” (1954). Są to masywne i ciężkie realizacje, których ruchliwa faktura przywodzi na myśl twórczość Xawerego Dunikowskiego. W 1955 r. brała udział w Wystawie Młodej Plastyki w Arsenale pod tytułem „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi”. Wyrazem nowego, ekspresyjnego stylu była prezentowana tam nagrodzona rzeźba „Matka”, przedstawiająca nagą, klęczącą kobietę z uniesioną w górę prawą ręką w geście protestu i dzieckiem u kolan[6][8].

Krzywe Koło

[edytuj | edytuj kod]

W drugiej połowie lat 50., Więcek związała się z artystami i intelektualistami gromadzącymi się w Klubie Krzywego Koła w Warszawie. W 1958 r. odbyła się wystawa Magdaleny Więcek, Stefana Gierowskiego i Mariana Bogusza (z którymi artystka później wielokrotnie współpracowała) w Galerii Krzywe Koło. Artystka pokazała tam przełomowe dla swojej twórczości zdeformowane rzeźby[9].

Rzeźby organiczne

[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec lat 50. artystka eksperymentuje z betonem i tworzy rzeźby o organicznych kształtach, abstrakcyjne, lecz przypominające zdeformowane części ciał czy prehistoryczne, prymitywne obeliski. Przypominają one rzeźby Aliny Szapocznikow czy Henry’ego Moore'a, którego twórczość była ważnym punktem odniesienia dla artystów w tym czasie. Na przełomie lat 50. i 60. powstają „Florale” oraz „Blisko ziemi” – ich organiczne formy lewitują nad ziemią, unosząc się na żeliwnych prętach, tracą bryłowatość oraz połączenie z podstawą. W 1963 r. artystka została zaproszona na sympozjum przez Karla Pranta do Austrii, gdzie postawiła wielkoformatową rzeźbę z niemalże nieobrobionych bloków skalnych w kamieniołomie St. Margarethen[10].

Biennale Form Przestrzennych

[edytuj | edytuj kod]
Magdalena Więcek, S Symbol Siarki, 1962, beton, stal, wysokość 300 cm
Magdalena Więcek, S Symbol Siarki, 1962, beton, stal, wys. 3 m.

W 1965 i 1967 r. Więcek pracowała przy Biennale Form Przestrzennych w Elblągu wraz z Gerardem Kwiatkowskim i Marianem Boguszem. Artystka podczas pierwszego biennale zrealizowała wielkoformatową, abstrakcyjną formę Oderwanie – Struktura. Dynamiczna struktura rzeźby tworzyła wrażenie, jakby lewitujące w powietrzu elementy krążyły wokół szkieletu przyciągane jego odśrodkową siłą. Podczas kolejnej edycji artystka wykonała Wzlot – Kompozycja przestrzenna, gdzie analizowała w niej geometrię lotu piłki, zawieszając na metalowym rusztowaniu dwie sferyczne formy[11][12].

Lotne

[edytuj | edytuj kod]

To zainteresowanie ruchem i lotem artystka kontynuowała w mosiężnych, złotych niewielkich rozmiarów „Lotnych”, wykonywanych na przełomie lat 60. i 70. Zostały one zbudowane ze sferycznych kształtów, kól, dysków i półkul, które budziły skojarzenia z kosmosem czy mikrochemią[13].

Realizacje plenerowe

[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. powstało wiele abstrakcyjnych dużych rzeźb plenerowych, z których wiele z nich to rzeźby wpisane w większe założenia architektoniczne czy urbanistycznej jak np. niezrealizowana rzeźba w granicach Ściany Wschodniej (projektu: Zbigniewa Karpińskiego) czy zrealizowana „Lotna” (1967) w Aalborgu (Dania). „Helios” oraz „Rozkwit” z 1976 r. to rzeźby plenerowe, zrobione z zespawanych elementów metalowych, tworzących lekką, dynamiczną konstrukcję. Ważnym punktem odniesienia był dla niej amerykański rzeźbiarz Richard Serra[9].

Dialogi z Kamieniem

[edytuj | edytuj kod]

Kolejnym dużym cyklem i przełomem w twórczości Więcek są „Dialogi z kamieniem” które tworzyła od końca lat 70. do połowy lat 90. Rzeźby z tego cyklu charakteryzuje zbliżenie się do abstrakcji organicznej, łączenie różnobarwnych marmurów oraz granitów, obłe kształty, gładka i haptyczna powierzchnia[9].

Późne prace

[edytuj | edytuj kod]

Magdalena Więcek była czynną rzeźbiarką i rysowniczką aż do swojej śmierci. W latach 90. i po roku 2000 wykonywała liczne abstrakcyjne reliefy ze stali, jak np. „Refief-Bass”.

Najważniejsze wystawy[14]

[edytuj | edytuj kod]
  • 1958/1959 – Magdalena Więcek, Marian Bogusz, Stefan Gierowski, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
  • 1959 – udział (z Teresą Pągowską, Janem Lebesteinem i Aliną Szapocznikow) w Premiere Biennale de Paris. Manifestation Biennale et Internationale de Jeunes Artistes
  • 1960 – Magdalena Więcek, Galeria Krzywe Koło, Warszawa
  • 1961 – Magdalena Więcek, Graphil Galerie, Amsterdam
  • 1963 – Confrontatie 3, Pinkegalerij, Giessenburg
  • 1968 – Magdalena Więcek, rzeźba i rysunek, Galeria Współczesna, Warszawa
  • 1970 – Magdalena Więcek. Rzeźba. Stefan Gierowski. Malarstwo. Rzeźba. Światło, Kolor, Galeria Współczesna, Warszawa
  • 1974 – Magdalena Więcek. Rzeźby i rysunki, Muzeum Narodowe, Poznań
  • 1975 – Magdalena Więcek, Stadlische Theater, Dortmund
  • 1977 – Magdalena Więcek, Galeria Zapiecek, Warszawa
  • 1978 – Magdalena Więcek. Rzeźba. Stefan Gierowski. Malarstwo, Galeria Zapiecek, Warszawa
  • 1979 – Magdalena Więcek. Rzeźba, Galeria Zapiecek, Warszawa
  • 1986 – Magdalena Więcek. Sculptures, Singer Museum, Laren
  • 1987 – Magdalena Więcek. Kompozycje [Retrowizje moich kamieni], Galeria Zapiecek Warszawa
  • 1990 – Kreuzdarstellungen. Der Weg Jesu in Bildern von Magdalena Więcek, Evangelische Kirchengemeinde, Offenbach-Bieber
  • 1992 – Magdalena Więcek. Skulpturen, Zeichungen, Bilder, Galerie im Kreishaus, Hofheim am Taunus
  • 1993 – Rzeźba. Magdalena Więcek-Wnuk, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
  • 1996 – Magdalena Więcek. Rzeźba i Rysunek, Galeria Kordegarda, Warszawa
  • 2007 – Magdalena Więcek. Rzeźba, Galeria Zapiecek, Warszawa[15]
  • 2013/2014 – Magdalena Więcek. Retrospektywa, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
  • 2016 – Magdalena Więcek. Działanie na oko, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa[16]
  • 2019 – Magdalena Więcek – Glin, Olszewski Gallery, Warszawa[17]

Więcek zawsze określała siebie jako rzeźbiarza, a nie rzeźbiarkę, nie uznając żadnej innej nazwy dla swojej obecności w sztuce. Podobnie jak Szapocznikow czy Zbrożyna wręcz ostentacyjnie manifestowała swoją niezależność. Ważne, że artystki chciały być postrzegane jako artyści, aby ich praca została zauważona i traktowana na równi z pracą mężczyzn. Więcek stawiała sztukę wyżej niż życie prywatne, wręcz bezwzględnie podporządkowując wszelkie działania sprawom artystycznym, co można uznać za okrutne, pozbawiające najbliższych jej obecności, a ją samą za osobę konsekwentnie dążącą do spełnienia w sztuce, dla której wolność twórcza miała najwyższą rangę.

Anna Maria Leśniewska, O pracowni, która była domem, i fotografiach, które rozmawiały z rzeźbami

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Biografia – MAGDALENA WIĘCEK ESTATE [online] [dostęp 2020-08-08] (ang.).
  2. ↑ Magdalena Więcek RETROSPEKTYWA – Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku [online], www.rzezba-oronsko.pl [dostęp 2019-04-03] (pol.).
  3. ↑ Magdalena Więcek [online], desa.pl [dostęp 2019-04-03].
  4. ↑ Odeszła Magdalena Więcek | obieg.pl [online], archiwum-obieg.u-jazdowski.pl [dostęp 2019-04-03].
  5. ↑ Magdalena Więcek [online], Culture.pl [dostęp 2020-08-08] (ang.).
  6. ↑ a b Dorota Jarecka, Zmarła Magdalena Więcek [online], wyborcza.pl, 7 stycznia 2009 [dostęp 2020-08-08].
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2019-12-31].
  8. ↑ SPACE-TIME CURVATURE – DISCOVERING MAGDALENA WIĘCEK ONCE AGAIN, Contemporary Lynx – print and online magazine on art & visual culture [online] [dostęp 2020-08-08] (ang.).
  9. ↑ a b c Anna Maria Leśniewska (red.), Katalog wystawy – Magdalena Więcek. Działanie na oko, Warszawa 2016, ISBN 978-83-64714-29-0.
  10. ↑ PAS DE DEUX – Magdalena Więcek i Natalia Załuska w wiedeńskiej König Galerie – News O.pl [online], O.pl Polski Portal Kultury [dostęp 2019-04-03] (pol.).
  11. ↑ Magdalena Więcek, Wzlot – Kompozycja przestrzenna [online], transatlantic.artmuseum.pl [dostęp 2019-04-03] (pol.).
  12. ↑ Centrum Sztuki Galeria EL, Otwarta Galeria. Formy przestrzenne w Elblągu. Przewodnik, 2015, s. 84-85, ISBN 978-83-92721-7-3.
  13. ↑ Magdalena Więcek, Lotna (1), 1970, Lotna (2), 1970, Lotna (3), ok. 1971, Lotna (5), ok. 1972 – Utopie: Południe i Wschód – Inny Trans-Atlantyk. Sztuka kinetyczna i op-art w Europie Wschodniej i Ameryce Łacińskiej w latach 50. – 70. [online], transatlantic.artmuseum.pl [dostęp 2019-04-03] (pol.).
  14. ↑ Anna Maria Leśniewska, Magdalena Więcek – przestrzeń jako narzędzie poznania, Orońsko 2013, s. 172–175.
  15. ↑ Magdalena Więcek – Rzeźba – Galeria Zapiecek | artinfo.pl – Portal rynku sztuki [online], artinfo.pl [dostęp 2019-04-03] (pol.).
  16. ↑ Katalog z wystawy on-line
  17. ↑ Magdalena Więcek – Glin [online], artinfo.pl [dostęp 2020-08-08].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Magdalena Więcek, Górnicy
    Magdalena Więcek, Górnicy
  • Magdalena Więcek, Dialog z kamieniem (XII), 1985
    Magdalena Więcek, Dialog z kamieniem (XII), 1985
  • Magdalena Więcek, Kamień, 1964
    Magdalena Więcek, Kamień, 1964
  • Magdalena Więcek, Sacrum IV, 1972
    Magdalena Więcek, Sacrum IV, 1972
  • Magdalena Więcek, Bass Relief III, 2007
    Magdalena Więcek, Bass Relief III, 2007
  • Magdalena Więcek, Blisko ziemi, 1968
    Magdalena Więcek, Blisko ziemi, 1968
  • Magdalena Więcek, Blisko ziemi, 1968
    Magdalena Więcek, Blisko ziemi, 1968