Mazury (województwo podlaskie)

Mazury
wieś
Ilustracja
Dwór w Mazurach
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Wysokie Mazowieckie

Liczba ludności (2011)

148[2][3]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-200[4]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0410360[5]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie
Mapa konturowa gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Mazury”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Mazury”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mazury”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Mazury”
Ziemia52°57′00″N 22°36′56″E/52,950000 22,615556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Mazury – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Jabłoni Kościelnej[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie Łętowo[8]. Na przełomie XV i XVI w. wsią władali rycerze pochodzący z Mazowsza, dlatego posiadali przydomek Mazur. Wieś zmieniła z czasem nazwę na Mazury[9].

Znani właściciele wsi:

W roku 1827 wieś liczyła 23 domy i 193 mieszkańców[10]. Po uwłaszczeniu ziemi dworskiej w roku 1864 powstały tu 22 samodzielne gospodarstwa na 132 morgach ziemi[9]. Pod koniec XIX w. wieś i folwark w powiecie mazowieckim, gmina Sokoły, parafia Jabłoń Kościelna[10].

W roku 1921:

  • w folwarku Mazury naliczono 9 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 115 mieszkańców (49 mężczyzn i 66 kobiet)
  • we wsi Mazury było 20 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 118 mieszkańców (48 mężczyzn i 70 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie[11]
Budynek byłej szkoły

Majątek Mazury

[edytuj | edytuj kod]

Do 1864 r. majątek Mazury składał się ze wsi: Mazury i Brok oraz folwarków: Mazury i Brok. Po carskim dekrecie do tych dóbr należał tylko folwark Mazury i rozległe lasy mazurskie[9]. Po uwłaszczenie powierzchnia folwarku Mazury z przyległym Brok wynosiła 2100 morgów[10].

Od II połowy XIX w. do początku XX w. właścicielami byli Jelińscy. W czasach II Rzeczypospolitej dziedzicem folwarku był Stanisław Jeliński. W administrowaniu pomagał mu Antoni Jaruzelski, emerytowany oficer straży granicznej. Na początku stycznia 1940 r. rodzina Jelińskich i Antoni Jaruzelski zostali aresztowani przez Sowietów. Jeliński i Jaruzelski zginęli w więzieniu w Białymstoku. Po zajęciu tego terenu przez Niemców, w czerwcu 1941 r. pani Jelińska wróciła do Mazur, jednak majątek został przejęty przez niemiecki Zarząd Leśny. Po ponownym wkroczeniu Rosjan w 1944 r. pani Jelińskiej udało się uniknąć wywózki do Rosji. Wkrótce z pozostałą rodziną wyjechała do Warszawy. Zmarła w latach siedemdziesiątych XX w.[9]

Szkoła powszechna

[edytuj | edytuj kod]

Jednoklasowa szkoła powszechna w Mazurach powstała w 1922 r.

Liczba uczniów: 1922-46, 1923-60, 1924-47, 1925-45. Od roku 1930 szkoła dwuklasowa: 1930-77, 1935-50.

Nauczyciele: Olga Simoni (1925), Jan Czajkowski (1926, 1928–1930, 1935), Halina Klementyna Kalinowska (1928-1930), Anna Mikołajczyk (1941), Henryk Smoluchowski (1941)[12].

Współcześnie

[edytuj | edytuj kod]

W Mazurach znajduje się Dom Kultury, zbudowany w latach 1998-2000. Działa tu OSP dysponująca motopompą.

Obiekty zabytkowe

[edytuj | edytuj kod]
  • dwór murowany, pozbawiony cech stylowych. Zbudowany w 3. ćwierci XIX w., prawdopodobnie przez Ignacego Jelińskiego. Pomimo fatalnego stanu technicznego nadal zamieszkały
  • od strony wschodniej posiadłości zdziczałego parku[8]
  • cmentarz wojenny z I wojny światowej[13] (żołnierzy niemieckich)[14].
  • pomnik przyrody nr 10 Ł (dąb szypułkowy na działce prywatnej numer 38) zarejestrowany w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody. Link: [1]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 78660
  2. ↑ Wieś Mazury w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 770 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. ↑ a b c d Katalog zabytków sztuki, Województwo łomżyńskie, Pod redakcją M. Kałamajskiej-Saeed, Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice, PAN Instytut Sztuki, Warszawa 1986, s. 53-54.
  9. ↑ a b c d e L. Zugaj, Historia gminy Wysokie Mazowieckie, Wysokie Mazowieckie 2008, s. 59-65.
  10. ↑ a b c Mazury 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 213.
  11. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Wysokie Mazowieckie.
  12. ↑ W. Jemielity, Szkoły powszechne w województwie białostockim w latach 1919-1939, Łomża, 1991, s. 95.
  13. ↑ Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.
  14. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. (2012-08-11).
Gmina Wysokie Mazowieckie
Miejscowości