Meloe brevicollis

Meloe brevicollis
Panzer, 1793
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

oleicowate

Podrodzina

Meloinae

Plemię

Meloini

Rodzaj

Meloe

Podrodzaj

Meloe (Eurymeloe)

Gatunek

Meloe brevicollis

Synonimy
  • Meloe aestivus Baudi di Selve, 1878
  • Meloe cephalotes Curtis, 1829
  • Meloe laticollis Baudi di Selve, 1878
  • Meloe pallidotarsalis Kaszab, 1956
  • Meloe puncticollis Motschulsky, 1872
  • Meloe splendens Escherich, 1889
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Meloe brevicollis – gatunek chrząszcza z rodziny oleicowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Rosyjski Daleki Wschód i Półwysep Koreański.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1793 roku przez Georga W.F. Panzera. W 1911 roku Edmund Reitter włączył go do nowego podrodzaju Meloe (Eurymeloe)[1]. W 1970 roku John D. Pinto i Richard Brent Selander wyznaczyli omawiany gatunek typowym tego podrodzaju[2]. Selander w pracach z 1985 i 1991 roku na podstawie badań morfologii stadiów larwalnych proponował wyniesienie kilku podrodzajów Meloe, w tym Eurymeloe, do rangi odrębnych rodzajów[3][4]. Taka klasyfikacja jednak się nie przyjęła[5][6][7]. W 2021 roku Alberto Sánchez-Vialas i współpracownicy opublikowali wyniki molekularnej analizy filogenetycznej Meloini, na podstawie których znów zaproponowano wyniesienie licznych podrodzajów Meloe, w tym Eurymeloe, do rangi odrębnych rodzajów. W wynikach tych M. brevicollis zajęła pozycję siostrzaną dla M. ibericus[5].

W obrębie tego gatunku wyróżnia się cztery podgatunki[5]:

  • Meloe brevicollis algiricus Escherich, 1890
  • Meloe brevicollis brevicollis Brandt & Erichson, 1832
  • Meloe brevicollis curticornis Martínez de la Escalera, 1914
  • Meloe brevicollis mistaniensis Aksentjev, 1985

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcz o ciele długości od 8 do 22 mm. Ubarwienie ma czarne z połyskiem niebieskim, granatowym lub fioletowym o zmiennej intensywności. Czułki mają wszystkie człony kulistawe, zwiększające stopniowo rozmiary ku ich wierzchołkom[8]. U samca czułki są nieco masywniejsze niż u samicy[9]. Głowa jest duża[8], wyraźnie szersza niż przedplecze[10], o nagiej i gęsto punktowanej powierzchni. Oczy złożone są stosunkowo małe i płaskie, a leżące za nimi skronie długie. Ciemię silnie uwypuklone. Przedplecze jest szersze niż dłuższe[8], w obrysie prostokątne[10] z szeroko zaokrąglonymi i nabrzmiałymi kątami tylnymi. Jego powierzchnia jest bezwłosa i ma słabsze lub silniejsze punkty, a czasem także słabe zmarszczki. Tylnym brzegiem przedplecza biegnie wąska listewka krawędziowa. Pokrywy są skrócone, drobno i płytko pomarszczone oraz delikatnie mikrorzeźbione, pozbawione guzków czy wyraźnych punktów. Odnóża ostatniej pary mają biodra tak szerokie jak długie, a golenie o ostrodze wierzchołkowej zewnętrznej dłuższej i grubszej od wewnętrznej. Odwłok jest duży, zwłaszcza u samic silnie rozdęty[8]. Tergity odwłoka są matowoczarne i gładkie, każdy ma w pośrodku szerokości, w pobliżu tylnej krawędzi owalne, koncentrycznie pomarszczone, niebieskawo połyskujące znamię[9][8].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
W środowisku naturalnym

Owad ten zasiedla stanowiska suche i otwarte[10], zwłaszcza o piaszczystym podłożu[11]. Bytuje m.in. na skrajach lasów, wrzosowiskach, miedzach, pastwiskach i kamienistych ugorach[8]. Osobniki dorosłe spotyka się od kwietnia do czerwca[11][8]. Są fitofagami i żerują na soczystych, zielonych częściach roślin[10]. Jaja składają do gleby[8]. Wylęgają się z nich larwy pierwszego stadium zwane trójpazurkowcami, które wchodzą na kwiaty i tam przyczepiają się do dzikich pszczół. Larwa w czasie przebywania na pszczole żeruje na jej hemolimfie jako pasożyt zewnętrzny, a następnie zostaje pasożytem gniazdowym, najpierw zjadając jajo gospodarza, a potem liniejąc do formy pędrakowatej, żerującej na pyłku i nektarze zgromadzonym przez pszczołę[10][8].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek palearktyczny, o rozmieszczeniu eurosyberyjskim[8]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii (z południowej Anglii[11]), Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6][12]. Północna granica jego zasięgu na tym kontynencie biegnie przez Fennoskandię i Karelię[11].

W Azji stwierdzono jego występowanie w Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Turcji, Jordanii, na Syberii Zachodniej i Wschodniej, w Kazachstanie, Turkmenistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgistanie, Iranie, Afganistanie, Mongolii, Chinach, Rosyjskim Dalekim Wschodzie i Korei Północnej[12].

W Polsce gatunek ten podawany jest ze stanowisk rozproszonych w prawie całym kraju, od nizin po przedgórza, jednak spotykany jest rzadko i pojedynczo[11][10], a jego obserwacje współczesne są nieliczne[7]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Edmund Reitter: Fauna Germanica. Die Käfer des Deutschen Reiches. Nach der analytischen Methode bearbeitet. III Band. Stuttgart: Lutz, 1911, s. 389.
  2. ↑ J.D. Pinto, R.B. Selander. The bionomics of blister beetles of the genus Meloe and a classification of the New World species III. „Biological Monographies”. 42, s. 109, 1970. 
  3. ↑ Richard B. Selander. Spastomeloe, a New Genus of Meloini from Peru (Coleoptera: Meloidae). „Journal of the Kansas Entomological Society”. 58 (4), s. 668-685, 1985. Kansas (Central States) Entomological Society. 
  4. ↑ Richard B. Selander. On the Nomenclature and Classification of the Meloidae (Coleoptera). „Insecta Mundi”. 55 (2), 1991. Center for Systematic Entomology, Gainesville. 
  5. ↑ a b c Alberto Sánchez-Vialas, Ernesto Recuero, Yolanda Jiménez-Ruiz, José L. Ruiz, Neus Marí-Mena, Mario García-París. Phylogeny of Meloini blister beetles (Coleoptera, Meloidae) and patterns of island colonization in the Western Palaearctic. „Zoologica Scripta”, s. 1-18, 2021. Royal Swedish Academy of Sciences. DOI: 10.1111/zsc.12474. 
  6. ↑ a b Meloe (Eurymeloe) brevicollis Panzer, 1793. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-08-31].
  7. ↑ a b Meloe (Eurymeloe) brevicollis brevicollis Panzer, 1793. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2022-08-31].
  8. ↑ a b c d e f g h i j Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 84 Majkowate – Meloidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1987.
  9. ↑ a b Meloe (Eurymeloe) brevicollis Panzer, 1793. [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2022-08-31].
  10. ↑ a b c d e f Meloe brevicollis. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-08-31].
  11. ↑ a b c d e B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 14. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3.. Warszawa: 1987.
  12. ↑ a b Hassan Ghahari, María Paula Campos-Soldini. An annotated catalogue of blister-beetles (Coleoptera: Tenebrionoidea: Meloidae) of Iran. „Entomofauna”. 40/1 (5), s. 59-138, 2019. 
  13. ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.