Mikania

Mikania
Ilustracja
Mikania micrantha
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

mikania

Nazwa systematyczna
Mikania Willdenow
Sp. Pl. 3(3): 1742. Apr-Dec 1803[3]
Typ nomenklatoryczny

M. scandens (L.) Willdenow[3]

Synonimy
  • Carelia Jussieu ex Cavanilles
  • Corynanthelium Kunze
  • Kanimia Gardner
  • Willoughbya Necker ex O. Kuntze[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Mikania natalensis
Mikania obovata

Mikania[5] (Mikania) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 400[6][7] gatunków (439 zweryfikowanych według Plants of the World online[8]). Rośliny te występują niemal kosmopolitycznie w strefie międzyzwrotnikowej, przy czym najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Środkowej i Południowej, trzy gatunki rosną w południowej i wschodniej części USA[9]. W tropikach Starego Świata za rodzime uznaje się 9 gatunków, ale występują tu też amerykańskie gatunki inwazyjne, zwłaszcza Mikania micrantha jest szeroko rozprzestrzeniona w świecie[6] i uznana została za jeden ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie[10].

Mikania dentata uprawiana jest jako roślina ozdobna (zwykle jako zwisająca z pojemników). Mikania cordata wykorzystywana jest jako lecznicza w Afryce (przy leczeniu malarii) oraz na Sumatrze (jako lek na ból głowy)[6]. Rośliny z tego rodzaju są też problematycznymi chwastami[7].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia profesora Josefa Gottfrieda Mikana (1743–1814) z Uniwersytetu Karola w Pradze[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Mikania pinnatiloba
Mikania scandens
Pokrój
W większości są to drewniejące pnącza, rzadziej byliny o pędach wzniesionych i krzewy. Pędy z reguły słabo rozgałęzione[7]. Osiągają zwykle do 3 m długości, ale u niektórych przedstawicieli przekraczają 15 m. Łodygi są zwykle okrągłe na przekroju, czasem 4- lub 6-kanciaste, rzadko także oskrzydlone[9].
Liście
Tylko łodygowe, naprzeciwległe, rzadko także w okółkach, długoogonkowe, rzadziej siedzące. Blaszka od równowąskiej do szerokojajowatej, u nasady zwężająca się lub sercowata, cienka lub skórzasta[7]. Użyłkowanie dłoniaste, zwykle z trzema głównymi żyłkami, rzadziej z większą ich liczbą. Brzeg liścia cały, ząbkowany, zatokowo wcinany do głęboko wcinanego. Liście są nagie, omszone lub owłosione, często też gruczołowate[9].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki o walcowatej okrywie o średnicy zwykle 2–4 mm tworzące baldachogroniaste kwiatostany złożone. Listki okrywy cztery w dwóch parach. Dno koszyczka płaskie, bez plewinek. W koszyczku rozwijają się cztery kwiaty rurkowate. Korona jest wąskolejkowata, zwykle biała, rzadziej różowa, naga lub ogruczolona, zwieńczona pięcioma trójkątnymi łatkami, szerokimi lub wąskimi. Pręciki wyrastają ponad rurkę korony. Między nimi znajduje się słupek u nasady gruby, zwieńczony dwoma równowąskimi ramionami z brodawkowatym znamieniem[7][9].
Owoce
Niełupki pryzmatyczne, z 4–10 żebrami, zwieńczone licznymi włoskami puchu kielichowego[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Mikania sessilifolia
Pozycja systematyczna

Rodzaj z monotypowego podplemienia Mikaniinae z plemienia Eupatorieae z podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[11][7].

Wykaz gatunków[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  3. ↑ a b Mikania. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-01-01]. (ang.).
  4. ↑ Mikania Willdenow. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-01].
  5. ↑ a b c Mieczysław Czekalski, Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 202, ISBN 83-7160-011-9.
  6. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 588, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e f g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 517. ISBN 978-3-540-31050-1.
  8. ↑ a b Mikania Willd.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-01].
  9. ↑ a b c d e Walter C. Holmes: Mikania Willdenow. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-01].
  10. ↑ Lowe S. i inni, 100 of the World’s Worst Invasive Alien Species A selection from the Global Invasive Species Database., The Invasive Species Specialist Group (ISSG) a specialist group of the Species Survival Commission (SSC) of the World Conservation Union (IUCN), 2004 [dostęp 2024-11-18].
  11. ↑ Genus: Mikania Willd.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-01-01].