Oczyszczająca moc dziewicy – mit zakładający, że można wyleczyć się z chorób przenoszonych drogą płciową (oraz HIV) dzięki stosunkowi seksualnemu z osobą, która nigdy nie podejmowała stosunków seksualnych[1].
Oprócz młodych kobiet ofiarami tego mitu są osoby niepełnosprawne intelektualnie czy fizyczne, ze względu na wewnętrzne przekonanie gwałcicieli, że osoby te najprawdopodobniej nigdy nie były aktywne seksualnie z powodu ich stanu zdrowia[1].
Pierwsze wzmianki o takich praktykach pochodzą z XVI-wiecznej Europy, lecz na znaczeniu zyskały dopiero w wiktoriańskiej Anglii, kiedy zaczęto upatrywać w tym zachowaniu lekarstwa na kiłę czy rzeżączkę[2]. Pochodzenie tego mitu jest dokładnie nieznane, według historyczki Hanne Blank mógł on wyewoluować z chrześcijańskich legend o dziewicach-męczennicach i przypisywanych im mocy ochrony przed demonami[3].
Mit ten jest znany na całym świecie, m.in. w Afryce subsaharyjskiej, Azji, Europie i Ameryce[1].
Według badań przeprowadzonych przez edukatorów seksualnych w 1999 roku w Gauteng, 32% uczestników badania wierzyło w prawdziwość tej legendy[4]. Antropolożka Suzanne Leclerc-Madlala twierdzi, że jest to potencjalny powód wykorzystywania seksualnego dzieci przez osoby chore na HIV w RPA[5].
Mit ten jest również powielany przez znachorów w Zimbabwe[6].
Z teorią tą nie zgadzają się badaczki Rachel Jewkes i Helen Epstein[7], jak również badania na skazanych za przestępstwa seksualne w Malawi nie wskazują mitu jako przyczyny gwałtów[8].
Edukacja kobiet i zwalczanie konstruktów społecznych legitymizujących wykorzystywanie seksualne kobiet są wskazywane jako najważniejsze czynniki zapobiegające zagrożeniom związanym z tym mitem[9][10]. Wymienia się również walkę ze stygmatyzacją osób chorych na HIV, dzięki której takim osobom łatwiej będzie uzyskać profesjonalną, medyczną pomoc i związaną ze swoją chorobą wiedzę[11].
Motyw ten występuje w musicalu Księga Mormona